اسراييل، تسهيلگر جاسوسي دولتي از خبرنگاران

گروه جهان

حقيقات مجموعه‌اي از 17 سازمان رسانه‌اي نشان مي‌دهد يك نرم‌افزار جاسوسي متعلق به شركت اسراييلي NSO در جاسوسي از خبرنگاران، فعالان حقوق بشر، مقامات ارشد دولت‌ها و دو زن كه به ماجراي قتل جمال خاشقجي، خبرنگار منتقد عربستاني مربوط بوده‌اند مورد استفاده قرار گرفته است.
براساس تحقيقات صورت‌گرفته، هنوز مشخص نيست كه اين جاسوسي‌ها از سوي چه كسي و با سفارش چه كساني صورت مي‌گيرد اما برآوردها نشان مي‌دهد مجموعا 50 هزار شماره در ليست اين ابزار جاسوسي وجود داشته كه تاكنون خبرنگاران موفق به شناسايي هزار شماره شده‌اند. به نوشته واشنگتن پست، اغلب اين شماره‌ها متعلق به كشورهايي است كه به نظارت شديد شهروندان خود شهره هستند و ضمن همكاري‌ با اسراييل در حوزه‌هاي امنيتي از مشتريان شركت اسراييلي NSO به حساب  مي‌آيند.
تجزيه و تحليل داده‌هاي 37 تلفن همراه مربوط به خبرنگاران در ايالات متحده نشان مي‌دهد كه اطلاعات مربوط به تماس‌‌ها، ايميل‌ها و پيام‌هاي خصوصي اين افراد به‌ طور كامل از طريق اين نرم‌افزار جاسوسي استخراج مي‌شده و به منبعي نامعلوم انتقال مي‌يافته است. اطلاعات مربوط به جاسوسي‌هاي بدافزاري متعلق به شركت اسراييلي NSO از سوي يك گروه غيردولتي روزنامه‌نگاري مستقر در پاريس به نام «مطالب ممنوعه» و سازمان عفو بين‌الملل دراختيار مجموعه‌اي از رسانه‌ها قرار گرفته و آزمايش‌ها درخصوص آلوده بودن تلفن‌هاي هوشمند در آزمايشگاه تخصصي سازمان عفو بين‌الملل انجام شده است. از مجموع شماره‌هايي كه تاكنون شناسايي شده‌اند، تعدادي از اعضاي خاندان‌هاي سلطنتي كشورهاي عربي، دست‌كم 65 مدير اقتصادي مطرح در جهان، 189 خبرنگار و 600 سياستمدار و مقام دولتي از جمله كساني بودند كه هدف جاسوسي اين بدافزار قرار داشتند. شماره برخي نخست‌وزيران و روساي دولت‌ها نيز در اين ليست شناسايي شده است.
 شركت NSO مدعي است محصولش تنها براي استفاده اطلاعات دولت‌ها و آژانس‌هاي اجراي قانون براي مبارزه با تروريسم و جرايم است. اين شركت با صدور بيانيه‌اي گزارش ۱۷ شريك رسانه‌اي را «بر پايه اطلاعات نادرست» توصيف كرده و نوشته است: «گزارش مطالب ممنوعه مملو از فرضيات اشتباه و تئوري‌هاي تاييد نشده است كه سوالاتي جدي درباره اعتبار و منافع اين منابع ايجاد مي‌كند. به نظر مي‌رسد منابع نامشخص اطلاعاتي ارايه كرده‌اند كه هيچ مبناي حقيقي ندارد و از واقعيت بسيار فاصله دارد. به دنبال بررسي ادعاهاي آنها، ما قاطعانه اين اتهامات نادرست را كه در گزارش آنها مطرح شده است، رد مي‌كنيم.» شركت NSO مدعي است كه فناوري آن به هيچ نحوي به قتل خاشقجي ارتباط ندارد.
نقش  دولت‌ها  در جاسوسي از خبرنگاران
براساس گزارش روزنامه گاردين، شماره خبرنگاران، سردبيران و مديران فايننشال تايمز، سي.ان.ان، نيويورك تايمز، اكونوميست، آسوشيتدپرس و رويترز در ميان شماره‌هايي كه در ليست اين بدافزار جاسوسي قرار داشته، ديده مي‌شود. نام رولا خلف، سردبير روزنامه فايننشال تايمز از جمله نام‌هايي است كه در ميان افراد مورد حمله قرار گرفته از طريق نرم‌افزار پگاسوس، متعلق به شركت اسراييلي NSO وجود دارد. اين خبرنگار لبناني- بريتانيايي سال گذشته به عنوان اولين سردبير زن فايننشال تايمز انتخاب شد و براساس اطلاعات منتشر شده در اين گزارش از سال 2018 هدف حملات جاسوسي اين بدافزار قرار داشته است.
يك حمله موفق از سوي نرم‌افزار پگاسوس، مي‌تواند دسترسي اين اپليكيشن به تمام داده‌هاي تلفن هوشمند آنها نظير هويت منابع آگاه، گفت‌وگوهاي متني، دفتر تلفن و تماس‌هاي صوتي و تصويري را ممكن كند. همچنين اين امكان را به پگاسوس مي‌دهد كه از طريق روشن كردن ميكروفن تلفن همراه، گفت‌وگوهاي روزانه خبرنگاران را ضبط و براي مقصدي مشخص ارسال كند. گاردين نوشته، بررسي داده‌هايي كه از تلفن همراه رولا خلف سرقت شده اين احتمال را تقويت مي‌كند كه جاسوسي‌ها از او به سفارش دولت امارات صورت گرفته است. سخنگوي روزنامه فايننشال تايمز در بيانيه‌اي اعلام كرده «آزادي بيان يك مساله حياتي است و مداخله غيرقانوني دولت‌ها يا نظارت اينچنيني بر روزنامه‌نگاران غيرقابل قبول است.» گرك كالستروم خبرنگار حوزه خاورميانه اكونوميست از ديگر درگير‌شدگان در اين ماجراست. شماره تلفن‌هاي او در مصر و قطر هدف حمله اين بدافزار بوده و در اين مورد نيز امارات متحده عربي از جمله  اصلي‌ترين  متهمان  است.
براساس اين گزارش علاوه بر امارات متحده عربي، تجزيه و تحليل دقيق داده‌ها نشان مي‌دهد كه دولت‌هاي آذربايجان، بحرين، مجارستان، هند، قزاقستان، مكزيك، مراكش، رواندا و عربستان سعودي در استفاده از اين ابزار جاسوسي براي به دست آوردن اطلاعات مربوط به خبرنگاران منتقد در اين كشورها يا كشورهاي  ديگر نقش داشته‌اند.
در ميان افراد مورد حمله قرار گرفته، نام سيددهارات واراداراخان و پارنجويا گوها تارانكوها، خبرنگاران هندي ديده مي‌شود كه از سال 2018 تلفن همراه‌‌شان با اين بدافزار آلوده شده بود. آنها درخصوص اقدامات دولت ملي‌گراي نارندرا مودي درراستاي استفاده از فيس‌بوك براي نشر اطلاعات غلط تحقيق مي‌كردند و بيشترين ظن پيرامون اينكه جاسوسي از او از سوي چه كسي سفارش داده شده، متوجه دولت مودي است. خديجه اسماعيل‌اُوا از ديگر كساني است كه مورد حمله قرار گرفته. او خبرنگاري تحقيقي در جمهوري آذربايجان است كه از سال 2003 درخصوص فساد در دولت الهام علي‌اف، رييس‌جمهور آذربايجان تحقيق مي‌كند و براي سال‌ها از سوي باكو تحت فشار بوده است.
جزييات منتشرشده از سوي گاردين بيان مي‌كند كه دولت آذربايجان مظنون به جاسوسي از 48 خبرنگار است، دولت‌هاي هند و مراكش هر كدام به جاسوسي از 38 خبرنگار متهم شده‌اند و دولت امارات متهم است كه از 12 خبرنگار جاسوسي كرده است.
كارلوس مارتينز دلا سرنا، يكي از مديران كميته‌اي غيردولتي كه براي حفاظت از خبرنگاران فعاليت مي‌كند در اين باره مي‌گويد: «حملات جاسوسي عليه خبرنگاران براي دسترسي يافتن به منابع آگاه آنان اقدامي خطرناك است كه نبايد به سادگي از كنار آن عبور كرد. اين رفتار به ‌طور كلي اصل روزنامه‌نگاري را هدف قرار مي‌دهد و باعث مي‌شود رسانه‌ها امكان فعاليت موثر در راستاي رسالت‌شان را نداشته باشند.» به گفته او، قوانين و مقررات مشخصي درخصوص استفاده از نرم‌افزارهاي جاسوسي وجود ندارد و نياز است كه هر چه سريع‌تر مقرراتي بين‌المللي براي حفاظت از خبرنگاران در اين زمينه وضع شود.
در همين رابطه، شركت پيام‌رسان واتس‌آپ كه از سال 2019، شكايتي را عليه شركت اسراييلي NSO‌ تنظيم كرده است، جزييات جديدي از هك شدن كاربرانش توسط اين شركت جاسوسي منتشر كرد. واتس‌آپ جزييات جديدي را به پرونده شكايتش از شركت NSO ضميمه كرده است كه در آن به هك شدن حدود ۱۴۰۰ كاربر اين پيام‌رسان اشاره شده است. مقامات ارشد دولت‌ها، روزنامه‌نگاران و فعالان حقوق بشر از جمله هدف‌هاي اين شركت جاسوسي اسراييلي بوده‌اند. بر همين اساس، واتس‌آپ معتقد است NSO از طريق مهندسي معكوس، «دسترسي غيرقانوني» به سرورهاي اين پيام‌رسان پيدا كرده است. طبق گزارش يكي از مهندسان واتس‌آپ به دادگاه، نفوذ NSO به سرورهاي واتس‌آپ از مركزي در لس‌آنجلس صورت گرفته است.

تشويق شركت‌هاي جاسوسي
براي  همكاري با  عربستان
از جمله موارد افشا شده درخصوص جاسوسي‌هاي اخير از خبرنگاران و فعالان حقوق بشر به جاسوسي از افرادي بازمي‌گردد كه ارتباط بسيار نزديكي با پرونده جمال خاشقجي داشتند. تلفن اندرويد حنان العتر، همسر خاشقجي 6 ماه پيش از قتل او با نرم‌افزار پگاسوس هدف گرفته شد اما تحليلگران نتوانستند مشخص كنند كه آيا اين حمله موفقيت‌آميز بود يا خير. گوشي آيفون خديجه جنگيز، نامزد خاشقجي هم چند روز پس از قتل او هدف هك قرار گرفت. تلفن يكي ديگر از دستياران نزديك جمال خاشقجي هم پس از قتل اين روزنامه‌نگار منتقد سعودي با موفقيت هك شد. شماره دو دستيار ديگر و دو مقام ارشد تركيه كه در تحقيقات قتل خاشقجي مشاركت داشتند، در اين فهرست آمده است. روزنامه يديعوت آحارونوت روز گذشته نوشت كه اسراييل به تعدادي از شركت‌هاي فعال در زمينه نرم‌افزارهاي جاسوسي مجوز همكاري با دولت سعودي را صادر كرده است. به نوشته اين روزنامه، در ميان شركت NSO و سه شركت ديگر از سال‌ها پيش مجوز رسمي از اسراييل براي همكاري با عربستان سعودي را دارند و علاوه بر اين تل‌آويو شركت‌هاي فعال در زمينه جاسوسي را براي كار با سعودي‌ها تشويق مي‌كند. عمده فعاليت اين شركت‌ها ساخت نرم‌افزارهايي است كه مي‌تواند گوشي تلفن همراه را هك كرده و به محتويات آن دسترسي داشته باشد. سعودي‌ها از اين فناوري براي جاسوسي از مخالفان و روزنامه‌نگاران استفاده مي‌كنند. آحارونوت نوشت كه اين همكاري‌ها حتي پس از قتل جنجالي جمال خاشقچي و درخواست نهادها و كشورها براي توقف همكاري با دولت سعودي نيز ادامه يافت. به نوشته اين روزنامه، برخي مقامات ديپلماتيك اسراييل از جمله «دن شاپيرو» سفير سابق اسراييل در امريكا با اين شركت‌ها همكاري كرده‌اند.

رييس  كميسيون  اروپا: 
آزادي  رسانه يكي  از  ارزش‌هاي  اصلي  اتحاديه  اروپاست

«اورسولا فون در لين» رييس كميسيون اروپا روز دوشنبه به انتشار خبر جاسوسي از فعالان، خبرنگاران و دولتمردان به‌وسيله يك نرم‌افزار ساخت شركتي اسراييلي واكنش نشان داد. به نوشته «خبرگزاري فرانسه» فون در لين كه در سفر به پراگ به سر مي‌برد در جمع خبرنگاران گفت: «اين مساله بايد مورد تاييد قرار گيرد اما اگر چنين باشد كاملا غيرقابل قبول است.» اين مقام ارشد اتحاديه اروپا ضمن محكوم كردن هرگونه حمله سايبري به تلفن‌هاي همراه خبرنگاران و فعالان گفت: «آزادي رسانه‌ها يكي از ارزش‌هاي اصلي اتحاديه اروپا است.»