طالبان: كابل را تصرف نمي‌كنيم
افغانستان در آتش، غني در رستوران
شهاب شهسواري
سخنگويان طالبان از يك‌سو مي‌گويند كه ۹۰ درصد مرزهاي افغانستان را تحت كنترل خود در آورده‌اند و از سوي ديگر ادعا مي‌كنند كه علاقه‌اي به انحصار قدرت در اين كشور ندارند ولي تا كناره‌گيري اشرف‌غني از قدرت و توافق براي تشكيل يك دولت جديد به جنگ ادامه خواهند داد. اين در حالي است كه اشرف‌غني بعد از چند سفر نمايشي به برخي از شهرهاي امن افغانستان در ولايت‌هاي هرات، خوست، بلخ و ننگرهار، روز جمعه را بدون توجه به جنگ مخربي كه سراسر افغانستان را در بر گرفته است، به تفريح و سر زدن به رستوران مورد علاقه‌اش در كابل گذراند. همزمان برخي گزارش‌ها از افزايش درگيري‌ها در بلخ و كشيده‌شدن جنگ به مناطق مسكوني در اين ولايت منتشر شده است و در ولايت هرات نيز گزارش‌ها حاكي از آرايش نظامي نيروهاي امنيتي و مجاهدين براي بازپس گرفتن مناطق تصرف‌شده توسط طالبان از جمله مرز اسلام‌قلعه با ايران است. سهيل شاهين، سخنگوي دفتر سياسي «امارت اسلامي افغانستان (دولت خودخوانده طالبان)» كه در پايتخت قطر مستقر است در گفت‌وگويي با خبرگزاري امريكايي آسوشيتدپرس گفته است: «من مي‌خواهم اين موضوع را مشخص كنم كه طالبان به انحصار قدرت اعتقاد ندارد؛ به اين دليل كه هر دولتي كه در گذشته درصدد انحصار قدرت در افغانستان بوده، دولت موفقي نبوده است. ما نمي‌خواهيم همان فرمول را تكرار كنيم.» شاهين مدعي شده است كه اگر اشرف غني از قدرت كناره‌گيري كند و بر سر يك دولت انتقالي توافق كند، طالبان سلاح را بر زمين خواهد گذاشت. پيش از اين طالبان ادعا مي‌كرد كه در صورت خروج نظاميان خارجي از خاك اين كشور سلاح را بر زمين خواهد گذاشت، اما ۳۸ روز مانده به خروج كامل همه نظاميان خارجي از خاك افغانستان، شروط جديدي براي پايان جنگ در افغانستان از سوي طالبان مطرح مي‌شود. در برابر ذبيح‌الله مجاهد، سخنگوي طالبان در افغانستان مي‌گويد: «طالبان حدود ۹۰ درصد مرز افغانستان با كشورهاي همسايه را كنترل مي‌كند. مرزهاي افغانستان با تاجيكستان، ازبكستان، تركمنستان و ايران تحت كنترل ما است. مرز با تركمنستان و مرز با ايران كاملا تحت كنترل ما بوده و همچنين مرزهاي پاكستان (به استثناي چند بخش كوچك) نيز تحت كنترل ما است.» با اين حال فواد امان، سخنگوي وزارت دفاع افغانستان گفت: ادعاي طالبان درخصوص كنترل بر 90 درصد مرزهاي كشور كذب و بي‌اساس است. وي با بيان اينكه اين ادعا با هدف تبليغات انجام شده، گفت: متاسفانه برخي رسانه‌ها اين موضوع را با خبر فوري منتشر كردند.
ادعاي طالبان: در حكومت ما زنان آزادند
در طول هفته‌هاي گذشته طالبان در استان‌هاي شمالي، شرقي و غربي افغانستان پيشرفت‌هاي قابل توجهي به دست آورده است و ده‌هاي گذرگاه مرزي در مرزهاي افغانستان با همسايگانش از جمله ايران، ازبكستان، تاجيكستان و تركمنستان را تحت تسلط خود در آورده است. سخنگوي طالبان در قطر مدعي است كه اساسا اين پيشروي‌ها با استفاده از نيروي نظامي و جنگ نبوده است بلكه با گفت‌وگو و توافق با مقام‌هاي محلي و استقبال مردم اين نقاط اشغال شده‌اند. شاهين گفته است: «مناطقي كه به دست ما رسيده يا نيروهاي نظامي به ما پيوستهاند، با واسطه‌گري مردم و مذاكره بوده‌اند، نه از طريق جنگ و درگيري.» يكي از تازه‌ترين نقاط مرزي كه طالبان در طول هفته گذشته تصرف كرد، گذرگاه مرزي اسلام‌قلعه در استان هرات و در مرز با ايران بود. نيروهاي طالبان بعد از تصرف اين شهر پرچم‌هاي افغانستان را از مراكز دولتي و مرز پايين كشيدند و پرچم‌هاي امارت اسلامي خودشان را جاي آن برافراشتند.
سهيل شاهين، سخنگوي دفتر سياسي امارت اسلامي در مصاحبه با خبرگزاري امريكايي آسوشيتدپرس گفته است: «هيچ افغاني، از جمله من خواهان جنگ داخلي نيست. و من فكر مي‌كنم همه افغانان بايد پيرامون ارزش‌هاي ملي و ارزش‌هاي اسلامي خود گرد هم آيند و مدارا نشان دهند.» وي با اين ادعا كه در صورت كناره‌گيري اشرف‌غني آماده مذاكره براي تشكيل يك دولت جديد است، گفت: «در دولت جديد زنان اجازه كار، به مدرسه رفتن و اجازه مشاركت در سياست را دارند؛ اما مجبور به پوشيدن حجاب هستند. زنان براي بيرون‌شدن از خانه، لازم نيست يك خويشاوند مرد با خود داشته باشند و فرماندهان ما در مناطقي كه تحت حاكميت طالبان است، اجازه دادند مدارس، دانشگاه‌ها و بازارها مانند گذشته براي زنان فعاليت داشته باشند.»
هرات آماده عقب راندن طالبان
پيشروي‌هاي افغانستان در غرب و شمال كشور، نگراني‌هاي زيادي در ميان شهروندان اين مناطق ايجاد كرده است. تيرماه سال جاري زماني كه طالبان ولسوالي زنده‌جان در ولايت هرات را تصرف كرد، نگراني‌ها از سقوط هرات به عنوان يكي از مراكز اقتصادي عمده افغانستان و هم‌مرز با ايران افزايش يافت. سخنگويان طالبان مدعي شدند كه هر چند بعد از تصرف زنده‌جان توانايي تصرف هرات را هم داشته‌اند اما «به دليل احترام به توافق‌شان با امريكا» از اين كار خودداري كرده‌اند. حالا اما از ولايت هرات خبر مي‌رسد كه نيروهاي دولتي و مجاهدين محلي براي آزادسازي زنده جان، اسلام‌قلعه و ديگر مناطق متصرفه طالبان آماده مي‌شوند. اسماعيل‌خان، از مجاهدان شناخته‌شده هرات كه در دوران جنگ با اشغالگران شوروي سابق مبارزات برجسته‌اي داشت، اعلام كرده است كه جمع كثيري از نيروهاي محلي را براي كمك به نيروهاي امنيتي افغانستان براي مقابله با پيشروي طالبان در هرات بسيج كرده است. نخستين عمليات نيروهاي محلي و نيروهاي امنيتي افغانستان صبح جمعه در ولسوالي كروخ ولايت هرات انجام شد. به نوشته رسانه‌ها در اين عمليات ۱۵ شبه‌نظامي طالبان كشته و ۲۰ نفر ديگر مجروح شدند و ولسوالي كروخ از دست نيروهاي طالبان رهايي يافت. فواد امان، سخنگوي وزارت دفاع افغانستان گفته است كه نيروهاي نظامي اين كشور به سرعت عمليات نظامي گسترده‌اي را براي آزادي مناطق تحت تصرف طالبان آغاز خواهد كرد.
غني در رستوران مورد علاقه‌اش!
هر چند طالبان مي‌گويند مادامي كه اشرف‌غني از قدرت كناره‌گيري نكند سلاح زمين نمي‌گذارند و جنگ را ادامه مي‌دهند، اما اشرف‌غني كه در طول هفته‌هاي گذشته در مقابل پيشروي سريع طالبان در نقاط مختلف افغانستان منفعل مانده بود، حالا سفرهاي خود را به مراكز ولايات براي نمايش اهميت دادن به سرنوشت كشور آغاز كرده است. سفرهاي غني هفته پيش از شهر هرات آغاز شد و حالا بعد از خوست و مزارشريف، ديروز به ننگرهار سفر كرد تا از اين شهر بازديد كند. هر چند نهايتا رييس‌جمهور افغانستان آشوب‌زده، بعد از بازگشت از سفر به ننگرهار، ترجيح داد به جاي برنامه‌ريزي جدي براي مقابله با پيشروي‌هاي نظامي طالبان در نقاط مختلف، با همسرش به يك رستوران مجلل در كابل برود و تصور اين تفريح در ميدان جنگ را در اينستاگرام شخصي‌اش منتشر كند. طالبان اما مي‌گويند كه اشرف‌غني جنگ‌افروز است و بايد از كار كنار برود. او در پست اينستاگرام خود نوشته است كه سه روز عيد را مشغول بازديد از نيروهاي مسلح ملي در مركز و شمال كشور بودم، براي عصر روز جمعه به رستوران بي‌بي‌گل آمدم.» گفته مي‌شود كه مالك رستوران بي‌بي‌گل، خانم شكيلا ابراهيم، روابط بسيار نزديكي با اشرف‌غني دارد و از امتيازهاي خاص دولتي بهره‌مند است. براي مثال بهار سال گذشته زماني كه به دستور وزارت داخله و وزارت صحت عامه افغانستان، تمامي مراكز عمومي شهر كابل از جمله رستوران‌ها براي جلوگيري از شيوع بيماري كرونا تعطيل شده بودند، رستوران بي‌بي‌گل با تعدادي نگهبان مسلح باز مانده بود و حتي پليس هم توانايي نزديك شدن به آن براي تعطيل كردن اين رستوران را نداشت. در آن زمان شبكه خبري طلوع‌نيوز افغانستان گزارش داد كه نگهبانان اين رستوران با تيم خبري اين شبكه كه براي تهيه گزارش از تنها رستوران باز مانده در دوران قرنطينه رفته بودند با خشونت برخورد كردند و شخص خانم ابراهيم، دوربين يكي از فيلمبرداران اين شبكه تلويزيوني را شكسته است. سهيل شاهين، سخنگوي دفتر سياسي طالبان در دوحه به خبرگزاري آسوشيتدپرس گفته است: «دولت افغانستان به دنبال آتش‌بس نيست؛ بلكه مي‌خواهد طالبان تسليم شود و پيش از برقراري هر گونه آتش‌بس، بايد توافقنامه‌اي در مورد دولت جديد بسته شود.» غني پيش از سفر به ننگرهار روز پنجشنبه از پادگان نيروهاي ويژه كوماندو افغانستان بازديد به عمل آورد. او در اين بازديد طي سخناني پاكستان را به پشتيباني از افغانستان متهم كرد. غني در اين سخنراني كه به نظر مي‌رسد بخشي از آن فقط با هدف حمله به پاكستان و ابراز ارادت به هندوستان، رقيب سنتي پاكستان در جنوب آسيا تنظيم شده‌بود، مدعي شد كه طالبان روابط بسيار عميقي با لشكر طيبه و جيش محمد دارد. دو گروه شبه‌نظامي جيش‌محمد و لشكر طيبه، از جمله گروه‌هايي هستند كه در كشمير تحت كنترل هند عمليات تروريستي انجام مي‌دهند و متهم به حمايت از سوي دولت پاكستان شده‌اند. غني اما فقط به تخريب رابطه با همسايه جنوبي افغانستان بسنده نكرد و با نقب زدن به موضوع آب كه چندي پيش در سخنراني ديگرش ايران را مخاطب آن قرار داده‌بود، تلويحا ايران را نيز به دشمني با افغانستان متهم كرد و گفت: «اكنون مالكيت آب افغانستان از خود افغانستان است و به‌همين دليل دشمنان افغانستان با توطئه در تلاش انتقام‌گيري‌اند: «كه آب و موقعيت استراتژيك از خود ما شده است، به همين دليل دشمنان در توطئه‌اند و مي‌خواهند با جنگ از ما انتقام بگيرند.»
واشنگتن: دولت افغانستان سقوط نمي‌كند
دو مقام ارشد نظامي و امنيتي امريكايي در طول روزهاي گذشته تاكيد كرده‌اند كه به‌رغم پيشروي‌هاي بي‌سابقه طالبان در سراسر افغانستان در آستانه خروج نيروهاي امريكايي از اين كشور، تصور نمي‌كنند كه دولت افغانستان سقوط خواهد كرد. ويليام برنز رييس آژانس اطلاعات مركزي امريكا (CIA) درباره درگيري‌هاي اخير افغانستان با NPR گفت: «ما شاهد موفقيت‌هاي بزرگ نظامي براي طالبان بوده‌ايم. اين روند نگران‌كننده است، اما تشخيص اين نكته مهم است كه دولت افغانستان هنوز از قابليت‌هاي قابل توجهي برخوردار است. مساله، معمولا در چنين مواردي اتفاق اراده سياسي و وحدت رهبري مهم است.» وي افزود: «اكنون كابل توانايي مقاومت دارد، اگرچه اين امر به اراده سياسي نيز نياز دارد. برنز خاطرنشان كرد، وضعيت فعلي افغانستان به معناي سقوط اجتناب‌ناپذير دولت در كابل نيست.» مارك ميلي، رييس ستاد مشترك نيروهاي مسلح امريكا نيز روز پنجشنبه گفته بود كه به نظر مي‌رسد طالبان در تهاجم گسترده در سراسر افغانستان با شتابزدگي استراتژيك رفتار مي‌كند، اما پيروزي آنها اصلا قطعي نيست. به گفته اين نظامي امريكايي طالبان هيچ‌يك از شهرهاي پرجمعيت را كنترل نمي‌كند. او افزوده با فشار شبه‌نظاميان بر حدود نيمي از مراكز ولايات افغانستان، ارتش اين كشور «در حال مستحكم كردن نيروها» براي حفاظت از مراكز مهم شهري است. او گفت: «آنها رويكرد حفاظت از جمعيت را در پيش گرفته‌اند و بيشتر جمعيت در مراكز ولايتي و كابل پايتخت زندگي مي‌كند.»