فيليپين توافق حضور موقت نيروها با امريكا را احيا كرد
ناوگروه بريتانيايي وارد درياي چين جنوبي شد
خط و نشان غربي‌ها براي پكن
محمدحسين لطف‌الهي
كمتر از يك هفته پس از سفر وندي شرمن، معاون وزير خارجه ايالات متحده به چين و گفت‌وگوها ميان واشنگتن و پكن به منظور كاهش تنش در روابط دوجانبه، امريكا، مجموعه‌اي از تحركات ديپلماتيك ايالات متحده و همچنين اقدامات تحريك‌كننده بريتانيا به عنوان يكي از اصلي‌ترين متحدان ايالات متحده به منظور افزايش فشارهاي سياسي بر پكن، شرايط جديدي را در شرق آسيا ايجاد كرده است. وزراي دفاع ايالات متحده و فيليپين روز جمعه در يك نشست خبري مشترك اعلام كردند كه رودريگو دوترته، رييس‌جمهور فيليپين پس از ديدار با لويد آستين از تصميم سال قبل خود براي لغو معاهده حضور نظاميان امريكايي در اين كشور صرف‌نظر كرده است. تحليلگران معتقدند اين تصميم مي‌تواند از سوي پكن به عنوان اقدامي خصمانه تعبير شود و تنش‌ها در منطقه شرق آسيا را افزايش دهد. دلفين لورنزانا، وزير دفاع فيليپين در اين خصوص به خبرنگاران گفت: «رييس‌جمهور تصميم گرفت نامه مربوط به لغو توافق حضور موقت نيروها (VFA) را باز پس بگيرد و ما به مسير همكاري با ايالات متحده در اين زمينه بازگشته‌ايم.»
به گفته وزير دفاع فيليپين مشخص نيست دوترته به چه دليل نظر خود را در خصوص توافق حضور موقت نيروها با ايالات متحده تغيير داده اما تصميم اخير رييس‌جمهور فيليپين پس از ديداري چند ساعته با وزير دفاع امريكا اتخاذ شده و به نظر مي‌رسد فشارهاي امريكا يكي از دلايل اصلي اتخاذ اين تصميم از سوي رودريگو دوترته باشد. لويد آستين از اين اقدام رييس‌جمهور فيليپين تشكر كرده و گفته است كه اين تصميم مي‌تواند در مسير تقويت اتحاد 70 ساله دو ملت موثر باشد: «كشورهاي ما با طيف وسيعي از چالش‌ها روبه‌رو هستند؛ از بحران‌هاي آب و هوايي گرفته تا همه‌گيري كرونا و همان‌طور كه مي‌دانيم، اتحاد قوي و پايدار ميان ايالات متحده و فيليپين براي امنيت، ثبات و رفاه منطقه شرق آسيا حياتي خواهد بود.» به گفته آستين، اجراي كامل توافق حضور موقت نيروها به مانيل و واشنگتن كمك خواهد كرد تا به اين هدف مشترك دست پيدا كنند.
ان‌پي‌آر در خصوص نتايج سفر اخير وزير دفاع امريكا به فيليپين نوشته است: در شرايطي كه ايالات متحده در موضوعات بسياري نظير تجارت جهاني، حقوق بشر و مساله درياي چين جنوبي با پكن دچار تنش و اختلافات جدي است، از بين رفتن يكي از قديمي‌ترين اتحادهاي امريكا در منطقه شرق آسيا مي‌توانست تبعات بزرگي براي اين كشور داشته باشد و حضور نظاميان امريكايي در اين منطقه را با مشكل مواجه كند. ايالات متحده معتقد است اين حضور نظامي براي برقراري توازن قدرت در مقابل چين كه از زور براي به كرسي نشاندن ادعاي خود در خصوص برخي مناطق در درياي چين جنوبي استفاده مي‌كند، ضروري است و بدون همكاري كشورهاي منطقه امكان حضور نظامي و مقابله با تهديدهايي نظير جزاير مصنوعي چين كه براي نصب تجهيزات نظامي و جاسوسي مورد استفاده قرار مي‌گيرد، وجود ندارد.
از زمان آغاز به كار رودريگو دوترته، رييس‌جمهور فيليپين از ۵ سال پيش تاكنون، سياست خارجي اين كشور به نقد عملكرد امريكا پرداخته است و فيليپين بارها واشنگتن و روساي جمهور اين كشور را مورد انتقاد قرار داده و حتي رزمايش مشترك نظامي فيليپين و امريكا در درياي چين جنوبي در چند نوبت لغو شد. با اين حال امسال مقام‌هاي ارشد نظامي و دفاعي فيليپين اعلام كردند، رزمايش مشترك نظامي سالانه اين كشور با امريكا كه سال ۲۰۲۰ به دليل همه‌گيري ويروس كرونا لغو شده بود، امسال برگزار مي‌شود.
هدف آستين از سفر به شرق آسيا
وزير دفاع ايالات متحده كه از هفته پيش به ترتيب عازم سنگاپور، ويتنام و فيليپين شده، علاوه بر تقويت روابط واشنگتن با متحدان آسيايي يك هدف عمده را دنبال مي‌كند. رويترز گزارش داده است كه اين سفر «براي اطمينان‌بخشي به متحدان نگران اين كشور درباره افزايش توانمندي‌هاي فزاينده چين» انجام شده و آستين تلاش كرده تا بر تعهد واشنگتن در قبال ايستادگي در برابر «ادعاهاي غيرقانوني چين در درياي چين جنوبي» تاكيد كند. بر اساس اين گزارش، «گارد ساحلي چين كشتي‌هاي شبه نظامي اين كشور به‌طور مرتب براي ماهيگيران در داخل منطقه انحصاري اقتصادي فيليپين مزاحمت ايجاد كرده و كشتي‌هاي چيني همچنين در سواحل مالزي و ويتنام تلاش شركت‌ها و افراد براي استخراج نفت و گاز را مورد آزار و اذيت قرار داده‌اند.» آستين پيش از عزيمت به اين سفر مواضع چين در مناقشات سرزميني در درياي چين جنوبي و تاكيدش بر حق حاكميت بر اين منطقه را «ادعاهاي بي‌پايه و اساس» خوانده و گفته بود: «ما فكر نمي‌كنيم كه هيچ كشوري بايد بتواند قواعد و مقررات را به ديگر كشورها ديكته كند.»
اقدام تنش‌زاي بريتانيا
همزمان با تحركات ديپلماتيك امريكا، ناو هواپيمابر «ملكه اليزابت» انگليس و ناو گروه آن روز سه‌شنبه بدون توجه به هشدارهاي چين وارد آب‌هاي درياي چين جنوبي شدند. رسانه‌هاي دولتي چين اعلام كردند كه اين كشور نسبت به عبور گروهي شناور نظامي به رهبري ناو ملكه اليزابت از درياي مورد مناقشه چين جنوبي، به بريتانيا هشدار داده است. به نوشته روزنامه گاردين، وو كيان، سخنگوي وزارت دفاع ملي چين گفت كه اين كشور به آزادي دريانوردي احترام مي‌گذارد، اما با هرگونه فعاليت دريايي كه هدف آن ايجاد جدال است، قاطعانه مخالفت مي‌كند. او افزود: «اين اقدامات نبايد با ايجاد بي‌ثباتي به صلح منطقه‌اي لطمه بزند. براي مثال آخرين همكاري نظامي بين بريتانيا و ژاپن بخشي از اين موارد است. نيروي دريايي چين براي مقابله با چنين رفتاري اقدامات لازم را انجام خواهد داد.» اين اولين‌باري است كه گروه شناورهاي دريايي بريتانيا، شامل دو ناوشكن و دو ناوچه كه در منطقه آسيا و اقيانوسيه مستقر شده، به رهبري ناو هواپيمابر «ملكه اليزابت» از اين مسير گذر مي‌كند. اين كشتي به ژاپن مي‌رود، اما طبق گزارش‌ها در هند، سنگاپور و كره جنوبي - براي شركت در تمرينات در كنار متحدان توقف كرده است. رسانه‌هاي چيني مي‌گويند، نفس حضور بريتانيا در درياي چين جنوبي خطرناك است. آنها معتقدند اگر لندن تلاش كند حضور نظامي خود را در اين منطقه با اهميت ژئوپليتيكي تداوم بخشد، وضعيت موجود در منطقه پيچيده‌تر خواهد شد و اگر اقدامي واقعي عليه چين انجام شود، محكوم به شكست است.
بن والاس، وزير دفاع بريتانيا مي‌گويد كه مسير مستقيم از طريق آب‌هاي بين‌المللي را براي شركت در تمرينات نظامي با متحدان خود طي مي‌كند. او تاكيد دارد: «ما نمي‌خواهيم براي تحريك بيشتر به آن طرف جهان برويم. ما اعتمادبه‌نفس خواهيم داشت، اما نه براي مقابله.» او در اوايل اين ماه گفت: «همان‌طوركه شاهد انحراف قدرت در اقيانوس آرام هستيم، ما متعهد هستيم كه در اينجا با شركاي خود براي دفاع از ارزش‌هاي دموكراتيك، مقابله با تهديدات مشترك و حفظ امنيت ملت‌هاي‌مان همكاري كنيم.» در اواخر سال جاري، بريتانيا دو كشتي جنگي ديگر نيز به‌طور دايمي در منطقه مستقر خواهد كرد.
سي‌ان‌ان به نقل از يكي از سخنگويان وزارت دفاع بريتانيا در روز جمعه نوشت كه عبور ناوهاي بريتانيا از درياي چين جنوبي اقدامي مبتني بر قوانين بين‌المللي است و اين ناوگروه تعرضي به آب‌هاي سرزميني چين نداشته است. اين در حالي است كه چين ادعاي مالكيت بر تقريبا تمام درياي چين جنوبي را دارد. اين شبكه خبري تاكيد كرده است كه اين ناوگروه يكي از بزرگ‌ترين يگان‌هاي نظامي بريتانياست كه تاكنون طي دهه‌هاي گذشته وارد اين منطقه شده است. بر اساس اين گزارش، اف 35هاي امريكايي، يك ناوچه امريكايي و يك ناوچه هلندي نيز بخشي از ناوگروه بريتانيايي هستند.