واكسيناسيون معلمان
بازگشايي مدارس
زهرا علي‌اكبري
همه‌گيري COVID-19 خسران و آسيب‌هاي زيادي در روند آموزش كودكان در سراسر جهان ايجاد كرد. با وجود افزايش شواهد مبني بر اينكه مدارس عامل اصلي انتقال كوويد19در جامعه نيستند، اما همچنان يك فرضيه پشتيباني نشده وجود دارد كه ممكن است تعطيلي مدارس باعث كند شدن شيوع بيماري شود. در نتيجه، به دليل اوج گرفتن شيوع كرونا در چند مرحله در بسياري از كشورهاي جهان، تعطيلي مدارس براي كاهش روند اپيدمي همواره گزينه مورد توجه جوامع بوده و در اين اوصاف واكسيناسيون معلمان گامي اساسي در جهت احياي مجدد مسير آموزش حضوري است. در ايران تعهد دولت براي واكسيناسيون معلمان عملياتي شده و طبق آخرين اخبار رسمي تا پايان شهريورماه فرهنگيان و رانندگان سرويس واكسينه خواهند شد.
بدون ترديد واكسن‌ها در پيشگيري از بيماري
COVID-19 موثر هستند. بر اساس داده‌هاي موجود در پايگاه‌هاي اطلاعاتي واكسن‌هاي فايزر و مدرنا به ترتيب 95 و 94.1 درصد در پيشگيري از اين بيماري موثر هستند . هيچ يك از اين واكسن‌هاي تاييد شده با ويروس زنده ايجاد نشده‌اند، بنابراين حتي كساني كه دچار نقص ايمني هستند نيز مي‌توانند واكسينه شوند. به جاي ويروس زنده ضعيف شده، واكسن‌هاي فايزر و مدرنا از فناوري mRNA استفاده مي‌كنند، فناوري mRNA براي دهه‌ها مورد مطالعه قرار گرفته و به مدت 10 سال در درمان سرطان مورد استفاده قرار گرفته است. اين واكسن‌ها حاوي دستورالعمل‌هايي در مورد چگونگي ايجاد قطعه كوچكي از ويروس عامل COVID-19 به نام پروتئين خوشه است.بدن اين پروتئين را مي‌سازد، آن را خارجي مي‌شناسد و آنتي‌بادي ايجاد مي‌كند تا در برابر آن محافظت كند. به اين ترتيب، اگر در آينده با ويروس COVID-19 در تماس باشيد، بدن به ياد مي‌آورد كه چگونه در برابر ابتلا به ويروس از خود دفاع كند.
درباره كووايران بركت بايد گفت، اين واكسن از ويروس كرونايي ساخته شده كه توسط مواد شيميايي ضعيف يا كشته شده است و شبيه به نحوه ايمن‌سازي واكسن فلج اطفال است. قصد اين يادداشت مقايسه واكسن توليد داخل با نمونه‌هاي خارجي آن و حتي كمرنگ كردن تلاش‌ها و زحمات دانشمندان ايراني نيست، بلكه هدف آن است كه با شروع واكسيناسيون معلمان، ابعاد مختلفي از اين رخداد ايمني بخش بررسي شود. تا جايي كه در مكتوبات خبري كشورهاي توسعه يافته، گفته شده معمولا انتخابي براي نوع واكسن وجود نداشته است به عنوان مثال فايزر بوده، مدرنا، آسترازنكا و... و البته به اين دليل بوده كه كشور مربوطه واكسن‌هاي مورد تاييد نظام سلامت خود را براي عموم مردم در نظر گرفته است و از طرف ديگر آگاهي‌هاي لازم را در سطح جامعه ايجاد كرده‌اند.جدا از تصميم‌هاي حاكميتي در ايران مبني بر عدم استفاده از برخي واكسن‌ها، سينوفارم، اسپوتنيك و كمي آسترازنكا و اخيرا كووبركت از جمله واكسن‌هاي مورد استفاده در ايران بوده‌اند و در اين ميان براي معلمان واكسن توليد داخل كووبركت و سينوفارم انتخاب شده است.گويا چاره‌اي جز اعتماد به دانشمندان و ويروس‌شناسان كشور و واكسن‌هاي موجود ديگر نيست اما نبايد از نظر دور داشت كه ايمن شدن در برابر كوويد19 به هر اندازه هم كه باشد، منطقي و عقلاني است .
در اظهارنظر متوليان تعليم و تربيت كشور بسيار شنيده مي‌شود كه در اكثر كشورها مدارس بازگشايي شده‌اند و چنين سياستي بايد براي مدارس ما نيز اجرايي شود اما توجه به نكاتي ضروري است.بر كسي پوشيده نيست كه آموزش حضوري جايگزيني ندارد اما اين بازگشايي در شرايط شيوع بيماري مهلك مراقبت‌هاي خاص خود را مي‌طلبد.اولين مولفه‌اي كه نظام آموزشي براي بازگشايي مدارس بايد به دست بياورد، كسب اعتماد والدين براي حضور فرزندان‌شان در مدرسه و آمادگي بدون اجبار معلمان براي آموزش حضوري است.والدين و معلمان چه زماني اين همراهي را خواهند داشت؟ تاكنون تمامي سازندگان واكسن اعلام كرده‌اند كه با واكسيناسيون ايمني 100 درصدي ايجاد نمي‌شود و رعايت حداقل‌ها، ضروري است اما اگر معلمان واكسينه شوند و در كلاس‌هاي درس با تراكم 35 و 40 نفر نيز استفاده از ماسك الزامي باشد، چون در مدارس ما فضاي آموزشي متناسب با تراكم دانش‌آموزي نيست و با توجه به عدم رعايت فاصله‌گذاري اجتماعي، نمي‌توان با قطعيت اعلام كرد ايمني جمعي وجود دارد و بازگشايي مدارس نگران‌كننده نيست.
بازگشايي مدارس خوب است، واكسيناسيون معلمان خوب‌تر و دغدغه‌مندي مسوولان وزارت آموزش و پرورش براي اين دو مهم ارزشمند، اما بررسي جوانب امر ضروري‌تر است. برنامه‌ريزي چگونگي حضور دانش‌آموزان در مدارس (گروه‌بندي و تعيين روزهاي خاص)، تخصيص سرانه بهداشتي كافي به مدارس قبل از بازگشايي (البته نه از اين تخصيص‌هاي نمايشي كه هيچ كاربردي ندارند)، حضور مراقبان سلامت در مدارس، توجه ويژه به دانش‌آموزان و معلمان با بيماري‌هاي خاص، حمايت آموزش و پرورش از احتمال مبتلا شدن دانش‌آموزان و معلمان به كرونا با برعهده گرفتن تمامي هزينه‌هاي آن اعم از تست كرونا و دوره درمان، در نظر گرفتن مدارس شبانه‌روزي داراي خوابگاه و توجه به سرويس‌هاي دانش‌آموزي از جمله مواردي است كه نظام آموزشي كشور بايد قبل از هر گونه اتخاذ تصميم براي بازگشايي مدارس، آنها را تعيين تكليف و فرآيند اجرايي شدن را تبيين كند.