از موضع تهمت دوري كنيد
نيوشا طبيبي
اگر به بلنداي تاريخ ايران بنگريم، درمي‌يابيم كه دوره‌هاي آرامش و خوشي در تاريخ ما بسيار كمتر از دوره‌هاي سختي و گرفتاري بوده‌اند. مقاطع كوتاهي پيش آمده كه جنگ و قحطي و درگيري‌هاي مدعيان تاج و تخت و مضايق ديگر آرام گرفته‌اند و مردم به راحتي و آرامش روزگار گذرانده‌اند. اما شگفتا كه در همين ادوار آنچه از حركت بازنايستاده، رشد درخت تناور فرهنگ ايراني بوده. عاقبت همين فرهنگ انسان‌ساز سبب پايداري و مقاومت مردم در برابر شدايد زندگي شده و به حيات آنها معنا و عمق و اميد بخشيده. آنچه در اين روزها پيرامون زندگي ما ايرانيان مي‌گذرد، به دور از سياه‌نمايي و جهت‌گيري سياسي، كمتر رنگ اميد دارد. مردم خسته از امواج مهلك مرگ و نيستي كرونايي و فشارهاي اقتصادي و گراني و البته اخبار ناخوشايند، توان‌شان فرسوده و روح‌شان زخمي شده. بعض از آنها كه تريبوني در اختيار دارند و عنان زبان و عمل‌شان در دست عقل و درايت‌شان نيست، سختي‌هاي مردم را تشديد مي‌كنند و نمك بر جراحت‌ها مي‌پاشند. گويي سرخوردگي‌هاي كوچك را براي رسيدن به يك نااميدي بزرگ تدارك مي‌كنند. از «طرح صيانت» گرفته تا حذف رشته بازيگري از هنرستان دخترانه سوره و هزار واقعه ريز و درشت ديگر در سطح كشور را ببينيد، انگار دستي در كار است كه به‌رغم همه تلاش‌ها براي بهبود وضعيت، به مردم القا كند كه به چيزي اميدوار نباشيد.
اگر اخبار توليد شده در يك شبانه‌روز رسانه‌هاي مختلف را رصد فرماييد، مشاهد مي‌كنيد كه بيشتر حجم اين مطالب به توضيحات دستگاه‌هاي مختلف حاكميتي درباره عملكرد كاركنان و مديران و تصميم‌گيري‌ها اختصاص دارد. تلقي جامعه اين است كه مديران و افرادي بي‌اعتنا به شرايط عمومي كشور و حساسيت وضع مردم تصميماتي اتخاذ مي‌كنند كه شايد اصلا و ابدا فوريت و موضوعيتي نداشته و صرفا براساس سليقه و نگاهي خاص اتخاذ شده باشند. ناهماهنگي در بيان اظهارنظرها از سوي افراد مختلف كه هر يك خود را مطلع و تاثيرگذار جلوه مي‌دهند، سبب ايجاد شبهه ناكارآمدي و ناهماهنگي مي‌شود. مجموعه گفته‌هاي افراد مختلف دست‌اندركار در موضوع درمان و مديريت كرونا را از ابتداي آغاز بحران تا امروز ببينيد. براي نمونه پيگيري اظهارات يكي از اعضاي متخصص ستاد مربوطه داراي تناقض‌هاي بسياري است. اين تضاد در گفتار و سخن‌‌گفتن‌هاي غيرمسوولانه نه تنها به سردرگمي و نااميدي و ناراحتي مردم دامن زده، بلكه سبب بروز شايعاتي درباره دست داشتن ايشان و همسرشان در واردات داروهاي كوويد و سرمايه‌گذاري براي توليد واكسني خاص شده است. حتي اگر اعتنايي به صحت و سقم اين گزارش‌ها و شايعات نداشته باشيم، صرف عنان گسيختگي در امر سخن گفتن به ويژه در امور خاص و حساس دليل اصلي شنيده شدن اين اتهامات است. پاك كردن اين تهمت‌ها از دامان دستگاه‌هاي مختلف و حقيقت‌يابي درباره آنها با توجه به حجم عظيم اين نابخردي‌ها و كجروي‌ها عملا ناممكن است. نبي اكرم (ص) فرمودند: «اتقوا من مواضع التهم»، از قرار گرفتن در وضعيتي كه به شما اتهامي وارد مي‌كند، پرهيز كنيد. سخني وفق عقل و تدبير، به ويژه آنكه فردي مسوول باشد و در مظان اتهام قرار بگيرد كه به دنبال خود دستگاه متبوع و صدها نفر افراد شريف و زحمتكش شاغل در آن سازمان را نيز آلوده و ملوث مي‌كند. شايد از مهم‌ترين كارهاي دولت جديد، مهار حجم عظيم اظهارنظرهاي مديران رده‌هاي مختلف دستگاه‌هاي اجرايي و خيل سخنرانان باشد كه غير مسوولانه صادر مي‌شوند. در خوش‌بينانه‌ترين شكل افراد براي مطرح شدن در جامعه صحبت‌هايي مي‌كنند و خود را مطلع و تصميم‌گير نشان مي‌دهند و در نگاه بدبينانه، با اهداف خاص سياسي و جناحي يا استفاده از رانت‌هاي اقتصادي به جهت دادن افكار عمومي دست مي‌زنند. در هر كدام از اين دو صورت ضرباتي كاري به منافع ملي و اعتماد مردم به عملكرد حاكميت وارد مي‌كنند.
در همين روزهاي سخت، اهل فرهنگ، اتفاقا آنهايي كه كمتر مورد اعتنا و حمايت دستگاه‌هاي رسمي بوده‌اند، با هزار مضيقه و گراني مي‌سازند و كار خود را ادامه مي‌دهند. مطبوعات بخش خصوصي به‌رغم افزايش بسيار زياد هزينه‌ها، با مرارت فراوان منتشر مي‌شوند، كتاب‌ها نوشته و چاپ مي‌شوند، مستندسازان - شريف‌ترين و مظلوم‌ترين صنف سينمايي - همچنان پژوهش و توليد مي‌كنند و شاخه‌هاي ديگر نيز كماكان به تقلايي اميدوارانه براي ادامه دادن مشغول هستند. بدون ترديد تيراژ و كميت در تمام اين‌گونه‌هاي مختلف توليد فرهنگي دستخوش افت شده ولي آثار باكيفيت فراواني ساخته و منتشر شده و مي‌شوند. ما در طول سال‌هاي سخت جنگ و زير موشك و بمب جشنواره‌هاي سينمايي و موسيقي برگزار كرده‌ايم. اين روزها كه شايد سخت‌تر از روزهاي جنگ كبير و حماسه دفاع مقدس باشد، جريان فرهنگي زنده و پويا عامل پايداري و تداوم و اميدواري تمدن ايراني است، چنانكه در تمام تاريخ بوده.