حسين اميرعبداللهيان پس از روسيه و لبنان به سوريه سفر كرد
ماموريت اقتصادي وزير خارجه در دمشق
گروه ديپلماسي
روسيه، لبنان و در نهايت سوريه به مقاصد تور جديد منطقه‌اي حسين اميرعبداللهيان وزير خارجه دولت سيزدهم تبديل شدند. اميرعبداللهيان كه از اواخر مردادماه سكان وزارتخارجه را در اختيار گرفته ابتدا به عراق و سوريه و پس از آن به منظور شركت در نشست سالانه مجمع عمومي ملل متحد به نيويورك سفر كرد. رايزني‌هاي ديپلماتيك وزيرخارجه جديد ايران در روزهاي اخير در حالي ادامه دارد كه چه در نيويورك چه در مسكو و چه در بيروت و دمشق، تصميم تهران براي تداوم يا قطع مذاكرات برجامي در وين مهم‌ترين سوژه‌اي است كه يا مستقيما مورد سوال و بحث قرار مي‌گيرد يا به آن به واسطه پيشنهادهاي ايران براي توسعه رابطه اقتصادي با ساير كشورها اشاره مي‌شود. وزير خارجه ايران در مسكو، بيروت و دمشق چه در ديدار رسمي با مقام‌هاي ميزبان و چه در نشست‌هاي خبري با اهالي رسانه‌ها تاكيد و تكرار كرد كه ايران به زودي به مذاكرات وين بازمي‌گردد. در روسيه، سرگئي لاوروف، وزير خارجه پيش از ديدار با همتاي ايراني با آنتوني بلينكن، همتاي امريكايي گفت‌وگوي تلفني درباره فرجام برجام و زمان‌بندي ايران براي بازگشت به وين داشت. سفر وزير خارجه به روسيه، قريب به 10 روز پس از حضور رييس سازمان انرژي اتمي ايران در روسيه صورت گرفت كه در آن ديدار نيز مقام‌هاي روس از تهران خواستند ضمن بازگشت به مذاكرات وين از حجم همكاري با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي كم نكند.
قصه پرماجراي كمك ايران به لبنان
در بيروت، رايزني‌هاي اميرعبداللهيان هم رنگ و بوي سياسي و هم چاشني اقتصادي داشت به خصوص كه حضور وزير خارجه ايران با رسيدن محموله سوخت ديگري از ايران به لبنان همزمان شده بود. با وجود آنكه حزبالله لبنان از صفر تا صد سفارش و تحويل محموله‌هاي سوخت رسيده از ايران را برعهده داشت اما در ميان ساير چهره‌هاي سياسي در اين كشور بر سر تداوم روند دريافت اين محموله‌ها از ايران اختلاف وجود دارد و بسياري از آنها ترس از تحريم امريكا را بهانه مي‌كنند. پس از پايان سفر اميرعبداللهيان به بيروت، روزنامه الاخبار در اين باره نوشت: لبنان اين‌گونه به اعلام آمادگي دوباره وزير خارجه ايران براي كمك به لبنان و سرمايه‌گذاري در اين كشور پاسخ داد «پيشنهادها جذاب است اما بايد درنگ كرد زيرا كشور لبنان تحمل تحريم‌هاي امريكا را ندارد. بهانه: تحريم‌هاي امريكا» براي رد پيشنهادهاي ايران توسط ميزبان لبناني و در راس آنها «نجيب ميقاتي» نخست‌وزير لبنان آماده بود.
الاخبار نوشت، به‌رغم آنكه پاسخ لبنان مانند هميشه نااميدكننده بود اما اين سفر پيام‌هاي مهمي داشت، از جمله: اول؛ اين سفر در چارچوب يك سفر دوره‌اي به روسيه و سوريه انجام‌شده كه نشان‌دهنده جايگاه لبنان در تفكر استراتژيك تهران و اهميت آن در حوزه حياتي ايران در سطوح سياسي و امنيتي است. سفر عبداللهيان به بيروت پس از سفرش به عراق در ۲۸ آگوست گذشته بر اهميت يكسان هر دو كشور براي جمهوري اسلامي ايران تاكيد دارد. دوم؛ سفر عبداللهيان به لبنان اين پيام را براي خارج داشت كه نبرد با اسراييل هنوز در صدر اولويت‌هاي تهران است؛ ديدار اميرعبداللهيان و «سيد حسن نصرالله» دبير كل حزبالله اين پيام را تقويت كرد. سوم؛ سفر مذكور پس از گام اول در شكست محاصره لبنان با فرستادن كشتي‌هاي حامل سوخت به لبنان به‌رغم تمام تهديدهاي خارجي با هدف كاستن از بحران، صورت گرفت تا تاكيد كند كه جمهوري اسلامي ايران آماده اقدامات بيشتر براي شكست محاصره و حمايت از حزبالله در مقابله با جنگ اقتصادي عليه لبنان به رهبري امريكاست. به گزارش «اعتماد» درحالي‌كه برخي مقام‌هاي لبناني نظير نجيب ميقاتي مخالفت خود را با دريافت سوخت از ايران اعلام كرده‌اند و در گفت‌وگو با امير عبداللهيان نيز به اين نكته اشاره كرده‌اند، روز گذشته تنها چندساعت پس از ترك بيروت توسط هيات ايراني، برق لبنان به‌طور كامل قطع شد. براساس ترجمه خبرگزاري فارس از گزارش پايگاه خبري شبكه «ال‌بي‌سي‌آي»، پس از خاموش شدن دو نيروگاه «الزهراني» و «دير عمار» در پي اتمام مازوت، شبكه برق اين كشور به‌طور كامل قطع شده است. اين پايگاه خبري لبناني در ادامه گزارش داد كه ميزان توليد برق در اين كشور به زير ۲۰۰ مگاوات رسيده است. همزمان با تشديد بحران سوخت در كشور لبنان، سازمان برق اين كشور ضمن اعلام به پايان رسيدن بخش عظيمي از ذخاير سوختي اين كشور، از احتمال فرورفتن تمام شهرها در خاموشي خبر داده بود.
در چنين شرايطي درحالي‌كه تجار لبناني به واسطه دبير كل جنبش حزبالله محموله‌هاي سوخت را از ايران خريداري كردند، مقام‌هاي امريكايي همچنان مخالفت خود را با كمك ايران به مردم لبنان ابراز مي‌كنند. همزمان با سفر اميرعبداللهيان به بيروت، ند پرايس، سخنگوي وزارت خارجه امريكا در نشست خبري در واكنش به روند انتقال سوخت از ايران به لبنان گفت: «دريافت سوخت از كشوري مانند ايران كه مشمول تحريم‌هاي گسترده است راهكار پايداري براي بحران انرژي لبنان نيست. ما از تلاش‌هاي شفاف براي يافتن راه‌حل‌هاي شفاف و پايدار انرژي كه بتواند بحران حاد لبنان و كمبود سوخت در اين كشور را رفع كند حمايت مي‌كنيم. آنچه مد نظر ما است اين است كه حزبالله در حال انجام يك بازي تبليغاتي است بدون آنكه دنبال حل مساله به صورت سازنده باشد.»
به گزارش رويترز، حسين اميرعبداللهيان روز جمعه در گفت‌وگو با مقام‌هاي لبناني ابراز اميدواري كرده بود كه لبنان بتواند براي همكاري‌هاي بيشتر تجاري و اقتصادي با ايران از امريكا معافيت‌هاي تحريمي دريافت كند. به گزارش «اعتماد» اين ابراز اميدواري در حالي صورت گرفته است كه مقام‌هاي دولت جو بايدن همزمان كه تهران را به بازگشت به وين تشويق مي‌كنند به تهديد تهران با سخن گفتن از طرح بي‌شامل تشديد سياست فشار حداكثري هم روي آورده‌اند. هفته گذشته برخي منابع خبري افشا كردند كه كاخ سفيد در تماس با مقام‌هاي چيني از آنها خواسته كه به روند خريد نفت از ايران پايان بدهند.
وزير ايراني باز هم مهمان دمشق
پس از برجام، دومين موضوعي كه در رايزني‌هاي اميرعبداللهيان در روسيه و سوريه مورد توجه قرار داشت پرونده افغانستان بود. درحالي‌كه روسيه خواهان نقش فعال‌تر ايران در همكاري با مسكو در اين پرونده شد و تلويحا از غيبت ايران در نشست‌هاي چهارجانبه با حضور روسيه، چين، پاكستان و امريكا گلايه كرد. در دمشق نيز بشار اسد، رييس‌جمهور سوريه از ايران خواست با همسايگان و بازيگران مطرح در پرونده افغانستان وارد مذاكره فعال شود؛ توصيه يا پيشنهادي كه البته با توجه به محورهاي هميشگي مورد بحث ميان تهران و دمشق در اين سال‌ها كمي غيرعادي به نظر مي‌رسد. سفر وزير خارجه ايران به سوريه براي دومين بار در كمتر از دو ماه در حالي صورت گرفت كه برخي كشورهاي عربي روند عادي‌سازي رابطه با دمشق را آغاز كرده‌اند و حتي زمزمه‌هايي درباره بررسي عادي‌سازي رابطه با دمشق در تركيه نيز به گوش مي‌رسد. همزمان گزارش‌هاي متعددي از تلاش كشورهاي متفاوت از روسيه تا برخي كشورهاي عربي براي در اختيار گرفتن عمده پروژه‌هاي بازسازي در سوريه پساجنگ منتشر شده و به نظر مي‌رسد كه ايران در حال استفاده از تمام ظرفيت‌هاي سياسي براي پيشبرد ديپلماسي اقتصادي در سوريه باشد.
همزمان با سفر وزير خارجه ايران به سوريه، «جاش روجين» ستون‌نويس روزنامه امريكايي «واشنگتن‌پست» با اشاره به روند عادي‌سازي روابط ميان برخي كشورهاي عربي و سوريه نوشت: عادي شدن روابط اردن و دمشق و از سوي ديگر اظهارات وزير امور خارجه مصر درباره جايگاه سوريه و توسعه روابط امارات و دمشق طي روزهاي گذشته، باعث شده است كه بسياري از تحليلگران و كارشناسان به اين نتيجه برسند كه سياست‌هاي واشنگتن در قبال سوريه انعطاف‌پذيرتر شده است.«عبدالله دوم» شاه اردن از زمان ديداري كه در ماه جولاي گذشته با «جو بايدن» رييس‌جمهور امريكا در كاخ سفيد داشت، هدايت يك عادي‌سازي منطقه‌اي سريع را با دولت «بشار اسد» رييس‌جمهور سوريه آغاز كرده است. به گزارش «اعتماد» حسين اميرعبداللهيان، وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران پس از ورود به دمشق، در محل كاخ رياست‌جمهوري سوريه با بشار اسد رييس‌جمهور اين كشور ديدار و در خصوص گسترش روابط دوجانبه و تحولات منطقه‌اي و موضوعات بين‌المللي گفت‌وگو كرد. در اين ملاقات تقويت و تعميق هرچه بيشتر مناسبات دوجانبه ميان دو كشور مورد تاكيد قرار گرفت. همچنين در خصوص تحولات افغانستان، يمن، عراق و سوريه تبادل نظر به عمل آمد. وزير خارجه تماس‌هاي گسترده ميان مقامات عالي دو كشور را نشانگر عمق روابط ميان ايران و سوريه خواند و پيروزي‌هاي سياسي، بين‌المللي و ميداني سوريه را تبريك و گفت: فضاي ديپلماتيك در نشست‌هاي اخير مجمع عمومي سازمان ملل نشانگر آن بود كه اوضاع به نفع سوريه تغيير كرده است.
اميرعبداللهيان ضمن تشريح سياست جمهوري اسلامي ايران در قبال تحولات افغانستان گفت: ما با همه طرف‌ها در افغانستان از جمله طالبان در ارتباط هستيم و آنها را دعوت به تشكيل دولت فراگير مي‌كنيم.
اميرعبداللهيان با اشاره به عملگرا بودن دولت جديد در جمهوري اسلامي ايران گفت: ما يك برنامه توسعه پايدار اقتصادي را در نظر داريم كه حتي با فرض تداوم تحريم‌هاي ظالمانه عليه ايران آن را دنبال خواهيم كرد. البته به زودي به مذاكرات وين باز مي‌گرديم و موضوع راستي‌آزمايي و دريافت ضمانت‌هاي لازم براي اجراي تعهدات از سوي طرف‌هاي غربي را مدنظر داريم. اگر اين مذاكرات به نتيجه رسيد ما از آن براي تسريع در اجراي برنامه توسعه بهره خواهيم گرفت ولي پيشبرد برنامه را متوقف آن نخواهيم كرد.
توصيه بشار اسد به تهران: با كشورهاي همسايه افغانستان و ساير كشورهاي صاحب نقش
وارد مذاكره شويد
رييس‌جمهور سوريه در اين ملاقات گفت: در مدت كمي كه از ديدار قبلي ما مي‌گذرد تحولات زيادي رخ داده است كه به نفع همه ما بوده است. ما توانستيم انتخابات رياست‌جمهوري را با موفقيت برگزار كنيم. خروج امريكا از افغانستان نشان ظهور محورهاي جديد و افول و زوال محور غربي است. كشورهاي منطقه و همسايه افغانستان مي‌دانند كه امريكا مسووليت اعمال و سياست‌هايش در افغانستان را نمي‌پذيرد. جمهوري اسلامي ايران اين ظرفيت را دارد و بايد براي به موفقيت رسيدن تحولات افغانستان، با كشورهاي همسايه آن و ساير كشورهاي صاحب نقش وارد مذاكره شود چرا كه امريكايي‌ها مي‌خواهند بين كشورهاي همسايه افغانستان اختلاف ايجاد كنند. بشار اسد همچنين گفت: ما در چارچوب منافع ملي سوريه با كميته قانون اساسي تعامل مي‌كنيم و نه با مداخله و تحميل نقطه‌نظرات خارجي.
او در خصوص تحولات ادلب بر خاتمه اشغالگري و بازگشت همه مناطق تحت اشغال به آغوش سوريه تاكيد كرد.
اتحاد استراتژيك ايران و سوريه
اميرعبداللهيان پس از پايان ديدار با رييس‌جمهور و وزير خارجه سوريه در نشست خبري درباره رابطه تهران و دمشق گفت: روابط جمهوري اسلامي ايران و جمهوري عربي سوريه استراتژيك است و سوريه متحد استراتژيك ايران است و نشان داديم و ثابت كرديم كه هيچگاه در روزهاي سخت، متحدان و دوستان خودمان را تنها نخواهيم گذاشت. در حال حاضر كه سوريه از روزهاي سخت عبور كرده در شكوفايي روابط دو كشور هم بايد فعالانه عمل كنيم. از مجموع سخنان اميرعبداللهيان در نشست خبري با فيصل مقداد اين نكته قابل استنباط بود كه بيشترين رايزني‌هاي صورت‌گرفته ميان او و بشار اسد چه در دور نخست و چه در ديدار اخير كه روز گذشته انجام شد، پيرامون مسائل اقتصادي و سرمايه‌گذاري‌هاي ايران در سوريه بوده است. اميرعبداللهيان در بخش ديگري از نشست خبري با اشاره به سفر چند روز آينده فيصل المقداد به تهران گفت: «اين سفر تاييدي بر اين است كه وزارت خارجه‌هاي دو كشور مصمم هستند اراده و نيت روساي جمهور را عملياتي كنند. ما به دنبال عملياتي كردن توافقات هفته‌هاي اخير و در تماس‌هاي تلفني بين روساي جمهور دو كشور و گفت‌وگوها در سطوح مختلف سياسي، اقتصادي و امنيتي هستيم. سفارتخانه‌هاي دو كشور فعال هستند و سفير ما در سوريه نيز با دقت مسائل را در دمشق دنبال مي‌كند. اميدوار هستيم در مرحله جديد حيات سوريه روابط دو كشور در همه زمينه‌ها توسعه يابد از جمله گردشگري، تجارت و سرمايه‌گذاري‌هاي مشترك در دو كشور. ان‌شاءالله مردم ما و سوريه از اين توافقات و برنامه‌هاي مورد اجماع و توافق طرفين سود ببرند و منفعت دو طرف تامين شود.»