با صدور سومين قطعنامه تاريخي حزب كمونيست چين انجام مي‌شود
راه هموار شي جين‌پينگ براي آغاز دوره سوم رهبري
ترجمه: آرمين منتظري
كميته مركزي حزب كمونيست چين در نشست هفته آينده با تصويب يك «قطعنامه تاريخي» زمينه را براي دوره سوم رياست‌جمهوري «شي جين‌پينگ» فراهم خواهد كرد. هيچ يك از رهبران چين در زمان‌هاي اخير به اندازه شي جين‌پينگ به تاريخ و جايگاه خود در آن توجه نداشته‌اند و شي با نزديك شدن به مقطعي حياتي در حكومتش، اكنون اين مشغوليت به گذشته را در دستور كار سياسي خود قرار داده است.
به گزارش نيويورك‌تايمز در نشستي كه روز دوشنبه در پكن با حضور مقامات بلندپايه چين برگزار مي‌شود، قطعنامه‌اي صادر خواهد شد كه به‌طور رسمي دستور ارزيابي مجدد تاريخ صدساله اخير چين را صادر مي‌كند. اقدامي كه به احتمال زياد موقعيت شي جين‌پينگ را به عنوان يكي از رهبران برجسته چين در كنار مائو زدونگ و دنگ ژيائوپنگ تثبيت خواهد كرد. اگرچه اين نشست به ظاهر درباره مسائل تاريخي است اما اين‌طور به نظر مي‌رسد كه اين قطعنامه در دهه‌هاي آينده، متني مقدس براي مقامات و ساختار سياسي اجتماعي اين كشور به حساب خواهد آمد. اين سند مهم درباره گذشته حزب كمونيست كه تنها سومين از نوع خود در چين محسوب مي‌شود، قرار است در آينده مركز ثقل دكترين‌هاي چين باشد. اين سند است كه ديكته مي‌كند چطور مقامات تاريخ مدرن چين را در كتاب‌هاي درسي، فيلم‌ها، برنامه‌هاي تلويزيوني و كلاس‌هاي درس، روايت كنند. بر اساس اين سند، سانسورچي‌ها و پليس اين كشور دست به كار خواهند شد و از سلاح قانون عليه هر كسي كه آرمان كمونيسم را به سخره گرفته يا درباره‌اش ترديد ايجاد كند، استفاده خواهند كرد. نكته جالب اين است كه در اين سند 530 صفحه، بيش از صد صفحه به دوران زمامداري شي جين‌پينگ اختصاص يافته است. حتي در چين، در كشوري كه قدرت حزب كمونيست بي‌چون و چراست، باز هم اين سند به مقامات و شهروندان چيني يادآوري مي‌كند كه اين شي جين‌پينگ است كه زمانه را براي‌شان تعريف كرده و وفاداري‌شان را طلب مي‌كند. جرمي بارمه، مورخ و كارشناس مسائل چين معتقد است: «اين سند با هدف ايجاد دورنمايي جديد براي چين و حزب كمونيست تهيه شده كه در آن اين شي جين‌پينگ است كه امواج آينده را به سمت آينده به حركت درمي‌آورد. اين قطعنامه در واقع درباره تاريخ نيست، بلكه اين قطعنامه درباره آينده رهبري چين است.» تجليل از رهبري شي جين‌پينگ به اين صورت، جايگاه او را در آستانه برگزاري كنگره حزب كمونيست چين كه قرار است سال آينده برگزار شود، تقويت كرده و به او اطمينان خواهد داد كه 5 سال ديگر زمامداري اين كشور را در دست خواهد داشت. تحسين‌هايي كه از اين سند تاريخي به عمل آمده موجب مي‌شود كه هيچ كسي در چين جرات نكند عملكرد گذشته شي جين‌پينگ را مورد سوال قرار دهد. شي جين‌پينگ 68 ساله قدرتمندترين رهبر چين طي دهه‌هاي اخير به حساب مي‌آيد. او در مبارزه گسترده با فساد از حمايت عمومي برخوردار شد، فقر را كاهش داد و قدرت چين در سراسر جهان را به رخ كشيد. با اين حال هنوز هستند كساني در داخل حزب كمونيست چين كه تمايل دارند عملكرد شي در رابطه با مديريت شيوع ويروس كرونا و سرشاخ شدنش با امريكا طي سال‌هاي اخير را مورد سوال قرار دهند. اما بديهي است كه پس از انتشار اين سند تاريخي، چنين انتقادي يك بدعت محسوب خواهد شد. در آستانه برگزاري نشست پيش‌رو، مقاله‌اي در روزنامه حزب كمونيست چين منتشر شد كه در آن از شي جين‌پينگ تجليل و از رهبري او به عنوان عامل اصلي كنترل بحران كرونا و ديگر بحران‌ها ياد شده است. در بسياري از تحليل‌هايي كه در رسانه‌هاي چيني منتشر شده از شي جين‌پينگ به عنوان تنها رهبري ياد شده است كه مي‌تواند چين را از گردنه مشكلات اقتصاد داخلي و رويارويي سياسي و اقتصادي با ايالات متحده امريكا و ديگر قدرت‌ها غربي عبور دهد. در مقاله‌اي كه در خبرگزاري شينهوا منتشر شده، آمده است: «بدون شك شي جين‌پينگ اصلي‌ترين شخصيتي است كه جريان تسلط بر تاريخ را رهبري مي‌كند.»
اين‌طور برآورد مي‌شود كه در اين قطعنامه گزارشي از چين مدرن ارايه و در اين گزارش سياست‌هاي شي جين‌پينگ به عنوان محور اصلي موفقيت‌هاي چين برجسته شود. در اسناد حزب كمونيست چين در شرح مرحله به مرحله ظهور چين مدرن آمده است كه مائو كشور را عليه ظلم و ستم رهبري كرد، دنگ براي چين رفاه به ارمغان آورد و حالا شي جين‌پينگ، چين را به عصر جديدي از قدرت ملي هدايت مي‌كند. انتظار مي‌رود اين نگرش درونمايه قطعنامه جديد حزب كمونيست چين باشد. طي سال‌هاي آينده شي جين‌پينگ در نظر دارد همه توجه خود بر مسائلي نظير كاهش نابرابري اقتصادي در داخل از طريق اجراي برنامه رفاه همگاني، كاهش وابستگي چين به واردات تكنولوژي و تداوم مدرن‌سازي ارتش چين و آمادگي براي رويارويي احتمالي معطوف كند. كوين راد، نخست وزير سابق استراليا كه به زبان چيني مسلط است و ملاقات‌هايي طولاني با شي داشته است، مي‌گويد: « قرائت آقاي شي از تاريخ چارچوب ايدئولوژيكي است كه سطوح بيشتر و بيشتر مداخله حزب كمونيست در سياست، اقتصاد و سياست خارجي را توجيه مي‌كند». از نظر شي دفاع از ميراث انقلابي حزب كمونيست چين يك وظيفه است. او بارها ابراز نگراني كرده است كه با فاصله گرفتن چين از ريشه‌هاي انقلابي خود، مقامات و شهروندان در معرض خطر فزاينده از دست دادن ايمان به حزب قرار مي‌گيرند. شي در يكي از سخنراني‌هاي خود با نقل قولي از كنفوسيوس، فيلسوف چيني سده نوزدهم گفت: «براي نابود كردن يك كشور، ابتدا بايد تاريخش را نابود كنيد.» شي جين‌پينگ بارها از سرنوشت اتحاد جماهير شوروي به عنوان هشداري براي چين ياد كرده و گفته است كه يكي از دلايل فروپاشي اتحاد جماهير شوروي اين بود كه رهبرانش در نابودي نهيليسم تاريخي، آزار و اذيت سياسي و گام‌هاي نادرستي كه ايمان به آرمان كمونيستي را خدشه‌دار مي‌كرد، شكست خوردند.
قرار است قطعنامه جديد حزب كمونيست چين اين خط دفاعي را در حزب تقويت كند. در حالي كه در عناوين دو قطعنامه تاريخي قبلي حزب كمونيست چين كلماتي نظير «مشكلات» و «موضوعات» آمده بود، به نظر مي‌رسد كه اين بار قرار است در عنوان اين قطعنامه از دستاوردهاي بزرگ و تجربيات تاريخي حزب كمونيست سخن به ميان بيايد. براساس مقالاتي كه در رسانه‌هاي حزب درباره اين قطعنامه منتشر شده، قرار است اين قطعنامه تاريخ 100 ساله حزب را به عنوان داستاني از فداكاري‌ها و موفقيت‌هاي قهرمانانه تصوير كند و دوران سياه تاريخ چين مانند قحطي و پاكسازي بيشتر در پس‌زمينه قرار خواهند گرفت. جوزف توريگيان، استاديار دانشگاه امريكا كه زندگي شي جين‌پينگ و پدرش را مورد مطالعه قرار داده، معتقد است كه از نظر شي جين‌پينگ، تاريخ ابزاري است كه مي‌توان از آن عليه بزرگ‌ترين تهديد‌هايي كه متوجه حاكميت حزب كمونيست است، استفاده كرد. توريگيان مي‌گويد: «شي جين‌پينگ شخصيتي است كه اعتقاد دارد روايت‌هاي متفاوت از تاريخ خطرناك است و تنها بايد يك روايت از تاريخ وجود داشته باشد.» شي جين‌پينگ در تهيه قطعنامه تاريخي حزب كمونيست چين از دو تن از قدرتمندترين رهبران پيشين چين پيروي مي‌كند. مائو در سال 1945 قطعنامه تاريخي خود را در حزب به تصويب رساند و دنگ نيز در سال 1981 بر صدور قطعنامه دوم نظارت كرد كه در آن سال‌هاي تاريك بعد از مائو تاييد شد اما در عين حال از مائو به عنوان بنيانگذار جمهوري خلق چين ياد شد و نكته جالب اينكه هر دو قطعنامه در دوران خود موجب شدند كه شكاف‌هاي سياسي و بي‌ثباتي در چين كاهش يابد.
به قول دانيل ليس، استاد تاريخ دانشگاه فرايبورگ، هر دو قطعنامه در زمان‌هاي خود يك چارچوب و چشم‌انداز مشترك از گذشته و آينده در ميان نخبگان حزب تصوير كردند. اگر نتوانيد ذهن افراد حلقه نخست قدرت را درباره گذشته سامان دهيد، در آينده هماهنگي با اين افراد بسيار دشوار خواهد بود.
تنها بايد يك روايت از تاريخ وجود داشته باشد
جوزف توريگيان، استاديار دانشگاه امريكا كه زندگي شي جين‌پينگ و پدرش را مورد مطالعه قرار داده معتقد است كه از نظر شي جين‌پينگ، تاريخ ابزاري است كه مي‌توان از آن عليه بزرگ‌ترين تهديد‌هايي كه متوجه حاكميت حزب كمونيست است، استفاده كرد. توريگيان مي‌گويد: «شي جين‌پينگ شخصيتي است كه اعتقاد دارد روايت‌هاي متفاوت از تاريخ خطرناك است و تنها بايد يك روايت از تاريخ وجود داشته باشد.»