«اعتماد» گزارش مي‌دهد: دفنگاه زباله سراوان رشت
از زمان پيدايش تا امروز
سراوان رشت در گرداب بي‌تدبيري
آيا عزمي جدي براي حل معضل زباله در گيلان وجود دارد؟
غزل لطفي
در هفته‌هاي اخير شاهد بالا گرفتن مشكل ديرينه زباله در استان گيلان بوديم. موضوعي كه سال‌هاست اين استان سرسبز با آن درگير است و تاكنون به راه‌حلي نهايي نرسيده است. در حال حاضر با توجه به اعتراضات بحق مردم رنج‌ديده سراوان، ورود زباله به دفنگاه سراوان ممنوع اعلام شده است (البته هنوز و به‌طور شفاف اعلام نشده است كه اگر ورود زباله به سراوان ممنوع شده، محل جايگزين كجاست؟) و استاندار گيلان نيز شخصا با ورود به اين موضوع و مشخص كردن تكاليف سازمان مديريت پسماند و شهرداري رشت بر اين مهم نظارت مي‌كند. البته در روزهاي گذشته با توجه به بسته بودن دفنگاه سراوان شاهد اخباري نظير بردن زباله‌هايي كه قبلا در كود آلي دپو مي‌شد به شهرهاي لاهيجان و انزلي بوديم كه با ورود دادستاني از آن جلوگيري به عمل آمد. دو شيفت كردن كارخانه بازيافت كودآلي هم براي مدتي به عنوان راهكار درنظر گرفته شد كه البته براي تداوم آن نيازمند اورهال كردن دستگاه‌هاي موجود است. همچنين با توجه به حجم عظيم روزانه ۱۲۰۰ تن زباله كه در سراوان تخليه مي‌شد، معرفي هر چه سريع‌تر محلي جديد از مهم‌ترين عوامل حل اين معضل است. بايد درنظر گرفت تجربه بسيار ناخوشايند سراوان، باعث بي‌اعتمادي مردم ساير نقاط استان شده و قبل از معرفي هر محلي به عنوان دفنگاه يا مكان دپوي زباله، شفاف‌سازي و اطلاع‌رساني دقيق از فرآيند مديريت اصولي پسماند، مهم و جدي است تا همراهي شهروندان را نيز به دنبال داشته باشد. به طور مثال شنيده شد كه زمين‌هايي در نزديكي لوشان و منجيل به عنوان دفنگاه جديد زباله درنظر گرفته شده كه به علت عدم اطلاع‌رساني شفاف، با واكنش شديد امام‌جمعه منجيل همراه بود و وي در خطبه‌هاي نماز جمعه خطاب به مسوولان استان گفت: اگر چنين تصميمي داريد دو شهر منجيل و لوشان را تخليه كنيد و مردم را در جاي ديگر سكونت دهيد. انباشت زباله در منجيل مصيبت بزرگي به دنبال خواهد داشت؛ علاوه بر آلودگي محيط‌زيست، آلودگي تغذيه دام و طيور، آلودگي رودخانه‌ها، آلوده‌سازي مزارع برنج، ايجاد انواع بيماري‌ها، سد بزرگ منجيل را نيز آلوده خواهد كرد. حجت‌الاسلام خضري ضمن هشدار به مسوولان استان يادآور شد: آقايان! مصيبت عظما براي منجيل و لوشان درست نكنيد، اگر چنين تصميمي داريد با مردم صادقانه صحبت كنيد چرا مخفيانه كار انجام مي‌دهيد؟ همچنين مهرداد گودرزوند چگيني، نماينده مردم منجيل و رودبار در مجلس شوراي اسلامي در گفت‌وگويي كه پيرامون موضوع انتقال لندفيل سراوان به منجيل داشت، عنوان كرد: اصلا چنين مساله‌اي عملياتي نيست، بخش اعظمي از آب منطقه از منجيل تامين مي‌شود و اگر قرار باشد چنين اقدامي صورت بگيرد منابع آبي هم آلوده مي‌شوند. اين نماينده مجلس ادامه داد: اصلا اگر هم بخواهند چنين اقدامي انجام دهند، اين مردم هستند كه اجازه نخواهند داد. با درنظر گرفتن موارد گفته شده، «روزنامه اعتماد» بر آن شد تا از مديران شهري، كارشناسان و مطلعين اين موضوع بخواهد به تشريح آنچه بر سراوان گذشته بپردازند تا ضمن طرح موضوع بتوانيم به راهكارهاي اجرايي نيز دست پيدا كنيم كه در ادامه مي‌خوانيد.
احمد رمضانپور نرگسي، نماينده ادوار مجلس شوراي اسلامي در حوزه انتخابيه شهر رشت، در گفت‌وگو با «اعتماد» گفت: مقوله مديريت پسماند مخصوصا در شهرهاي شمالي و مشخصا سراوان، نيازمند كارگروهي ملي است كه بايددر سازمان برنامه و بودجه تشكيل شود؛ با تخصيص بودجه مناسب و اختيارات ويژه مبحث پسماند رشت را مي‌توان از اواخر دهه پنجاه مورد بررسي قرار داد. قبل از اينكه در مكان فعلي؛ سراوان، زباله دپو و دفن شود در محل ديگري در اراضي سپيدرود، دفنگاه زباله قرار داشت كه با توجه به نزديكي اين محل به كارخانه‌هاي توليدكننده مواد پروتئيني، با ورود مقامات قضايي و مديريتي در استان قرار بر استفاده از زمين‌هاي فعلي شد و به طور همزمان هم، احداث كارخانه بازيافت زباله پايه‌ريزي شد. در سال 1363 كه من شهردار رشت بودم 80درصد زباله شهر رشت در منطقه اراضي سپيدرود و 20درصد در محل فعلي (سراوان) دپو مي‌شد كه بنابر نظر شوراي تامين و با توجه به اينكه اراضي سپيدرود گنجايش نداشت و در نزديكي مراكز توليدي پروتئيني و دامي بود با فشار بر شهردار، دفنگاه سراوان به مركز اصلي دفن زباله مبدل شد. لازم به توضيح است كه در ابتدا فقط زباله شهر رشت در اين محل دفن مي‌شد و از سال 1370 به بعد زباله 52 شهر و روستا به سراوان آورده شد و تا اكنون كه روزانه 1000 تن زباله در سراوان دپو مي‌شود، ادامه دارد. من به جهت تحقيق و چاره‌انديشي براي موضوع پسماند و در زمينه مقدمات احداث كارخانه بازيافت زباله سفرهايي به تهران و اصفهان داشتم كه در اين سفرها با كارشناسان اتريشي نيز نشست‌هايي داشتم و قرار بر توافقاتي مبني بر پايه‌ريزي احداث كارخانه زباله‌سوز شد. لازم به يادآوري است كه به علت نفوذ و لابي استان اصفهان دستگاه‌هايي كه قرار بود به گيلان آورده شود به اصفهان برده شد. رمضانپور نرگسي با بيان اينكه مطالب گفته شده مقدمه‌اي بود براي شروع مبحث پسماند در گيلان، ادامه داد: حدود 10 سال قبل، با موافقت دولت و وزارت كشور و تخصيص بودجه‌اي مختص پسماند شهرهاي شمال در سازمان برنامه و بودجه مقامات كشوري و استاني تصميم بر احداث كارخانه بازيافت و زباله‌سوز داشتند و وزارت كشور در سال 92 با يك شركتي به نام (TTS) قرارداد همكاري امضا كرد كه شامل كارخانه زباله‌سوز در استان‌هاي تهران، مازندران و گيلان بود. اما متاسفانه به دليل كم‌اهميت قرار دادن موضوع پسماند در گيلان، احداث اين كارخانه كه خيلي قبل‌تر از نوشهر و آراد‌كوه، مورد بحث بود به تاخير افتاد. قرارداد با شركت TTS از نظر ارزش مالي، ۴۰ ميليون دلار بود كه ۶۰درصد به عهده شهرداري و ۴۰درصد به عهده شركت TTS بود كه ارزش ۶۰درصد معادل ۲۷ ميليون دلار و ۴۰درصد معادل ۱۳ ميليون دلار بود كه قرار بر اين بود اين شركت تجهيزات ارايه دهد. قرارداد بدين صورت بود كه از مجموع ۲۷ ميليون دلار مورد تعهد شهرداري، ۱۰ ميليون دلار در ابتدا پرداخت شود سپس شركت چيني اقدام به وارد كردن تجهيزات كند كه تا الان شهرداري فقط ۸ ميليون دلار از تعهد خود را پرداخت كرده است و شوراي پنجم با تلاش‌هاي فراوان توانست شركت TTS را قانع كند با همين مبلغ (۸ ميليون دلار) تجهيزات مورد نياز را بياورد. رمضانپور؛ عضو و رييس شوراي پنجم شوراي اسلامي شهر رشت در ادامه به «اعتماد» گفت: از ديگر مواردي كه برعهده شهرداري رشت بوده است ساخت بناي كارخانه زباله‌سوز بود. با بررسي‌هاي انجام شده و ضرايبي كه در سال ۱۴۰۰ درنظر گرفته شده است، ساختمان كارخانه زباله‌سوز با مبلغ ۳۰۰ ميليارد تومان ساخته مي‌شود. ساختماني كه درنظر هست ساخته شود در همان محل فعلي كود آلي بنا خواهد شد و با شركت سيف‌بنا قرارداد بسته شده است كه در گام اول قراردادي ۲۲ ميليارد توماني است و حدودا تا امروز ۸۰درصد پيشرفت فيزيكي داشته است كه شامل ساختمان بويلر به ابعاد 70 در 45 و ارتفاع 33 متر است. در اين ساختمان 80 عدد شمعكوبي به عمق 25 متر انجام شده است. گام دوم كه هنوز اجرا نشده ساختمان پيك است كه شامل چاله‌هاي بزرگ مي‌باشد و گام سوم نيز ساخت ساختمان اداري و اتاق فرمان است كه اگر تمام تعهدات كاري، اداري و مالي در زمان مقرر صورت گيرد تكميل اين پروژه 2 سال زمان نياز دارد. رمضانپور تاكيد كرد: در صورتي‌كه دو سالن بازيافتي كه در شوراي پنجم بنا شده است به طور كامل تجهيز شود و سالن‌هاي قبلي هم فول كار كند ظرفيت بازيافت از 500 تن به 1000 تن در روز خواهد رسيد و ديگر نيازي به انتقال زباله به سراوان نيست. همچنين ضرورت دارد يك سالن 12000 متري ديگر به جهت مكمل اين سالن‌ها احداث شود تا اگر زماني هر كدام از سالن‌ها از كار افتاد؛ كار نخوابد. در پايان نيز مي‌توان از مواد ريجكتي كارخانه بازيافت در آينده به عنوان سوخت كارخانه استفاده كرد. به گزارش «اعتماد» نرگسي در ادامه اظهار كرد: چنانچه دولت عزمي جدي در حل معضل پسماند گيلان داشته باشد بايد درنظر بگيرد كه تاكنون آينده و نقشه راهي در اين زمينه ديده نشده و مديريت واحدي هم در نظر گرفته نشده است. نجات سراوان در واقع نجات زيست‌بوم است نيازمند همتي جدي و در سطح ملي است. در صورتي كه زباله‌سوز به مرحله عملياتي برسد مي‌توانيم در سال ۳۷ هزار كيلو وات برق استخراج كنيم كه ضمن اينكه ۶۰۰ تن زباله در روز سوخته مي‌شود در تامين برق نيز، بسيار مفيد است. از موارد ديگري كه بايد به آن پرداخت، اين است كه در گذشته دو سوله جهت تخمير و پردازش زباله وجود داشته كه ظرفيت هر كدام ۲۵۰ تن و در مجموع ۵۰۰ تن بوده است. در شوراي پنجم به جهت افزايش ظرفيت تا ۱۰۰۰ تن، دو سالن ۶۰۰۰ متري ديگر درنظر گرفته شد و براي نهايي شدن موضوع بازيافت در حال حاضر نيازمند دو سالن ديگر (۱۲ هزار متر) هستيم كه بسيار مهم است. به جهت تجهيز اين دو سالن با شركت شهاب‌خودرو قراردادي به ارزش ۳۴ ميليارد و ششصد ميليون تومان بسته شده است. البته اختلافاتي وجود دارد كه شهرداري در حال حل آن است به طور مثال قرار بر اين بوده كه دستگاه همزن زباله آلماني باشد اما شهاب‌خودرو اصرار بر نمونه ايراني آن دارد و طبق اطلاعي كه من دارم قرار بر اين شده است كه تخفيفي در مبلغ پرداختي درنظر گرفته شود (از مجموع مبلغ، حدود ۱۱ ميليارد براي دستگاه همزن درنظر گرفته شده بوده كه الان قرار شده است حدود سه ميليارد تخفيف داده شود). براي برون‌‌رفت از شرايط فعلي بايد مواردي كه گفته شد به طور كامل درنظر گرفته شود. از زباله‌هاي ورودي به مركز بازيافت حدودا ۵۰درصد قابليت تبديل شدن به كود را دارد و مابقي ريجكت مي‌شود. از ۵۰درصد ريجكتي حدودا ۱۰ تا ۱۵درصد پلاستيك است كه نيازمند دستگاه‌هاي پرس ويژه است كه به كم كردن حجم زباله كمك مي‌كند. رمضانپور به عنوان راهكار اصولي بيان كرد كه بايد كارگروهي متشكل از كارشناسان امر تشكيل شود و حتما نمايندگاني از شهرداري، وزارت كشور و سازمان برنامه و بودجه حضور داشته باشند تا اين مشكل در سطح ملي مورد بحث قرار گيرد زيرا با توجه به اينكه زيست‌بوم به همه تعلق دارد و فقط مختص گيلان نيست نيازمند عزمي جدي است. همچنين براي حل مشكل سراوان بايد همزمان دو راه‌حل مقطعي و پايدار را درنظر گرفت؛ راه‌حل پايدار عبارت است از ترويج و آموزش تفكيك از مبدا و استفاده از روش‌هاي نوين بازيافت زباله كه مي‌توان از شهرهاي موفق در اين امر الگو گرفت. به طور مثال شهر سانفرانسيسكو با ۸۰درصد بازيافت زباله در حال رسيدن به شهر با زباله صفر است. در راه‌حل مقطعي نيز دفن بهداشتي زباله حايز اهميت است تا اثرات منفي آن كاسته شود. در شوراي پنجم بر اين باور بود كه رشت با اكوسيستم شكننده و محدوديت زمين براي دفن زباله، نياز دارد كه در ميان‌مدت به سمت راه‌حل پايدار حركت كند. بايد درنظر داشت در دنيا از زباله به عنوان طلاي سياه نام برده مي‌شود و در كشور آلمان به طور مثال سالانه از صنايع وابسته به زباله و بازيافت، ۷۰ ميليارد يورو درآمد كسب مي‌شود. همچنين چين امروزه به بزرگ‌ترين وارد‌كننده زباله در دنيا تبديل شده است و ارزش بازيافت زباله در اين كشور به ۴۰ ميليارد دلار در سال رسيده اين درحالي است كه درآمد حاصل از بازيافت زباله در كشور ما در حال حاضر ۵ ميليون دلار در سال است در شرايطي كه تحقيقات مويد اين امر است كه اين عدد تا ۱۰ ميليارد دلار قابل افزايش است. توليد روزانه زباله در كشور ۵۸ هزار تن است كه تقريبا ۸۰درصد آن دفن مي‌شود و صرف‌نظر از ميلياردها دلار ثروتي كه دفن مي‌شود ده‌ها و صدها ميليارد دلار خسارت جاني و زيست‌محيطي را در بر مي‌گيرد كه براي حال و آينده كشور عزيزمان بسيار خطرناك است. سراوان رشت نمونه‌اي كوچك از بسياري از فرصت‌هاست كه با عدم مديريت صحيح به تهديد مبدل شده است. صرف‌نظر از اينكه چرا يكي از مناطق ديدني رشت به عنوان دفنگاه انتخاب شده است بايد موضوع شيرابه مورد توجه قرار گيرد (شيرابه زباله سروان معادل ۲۳۰ هزار بطري آب معدني است) بخشي از اين شيرابه به آب‌هاي زيرزميني نفوذ مي‌كند و بخشي هم وارد تالاب بين‌المللي انزلي مي‌شود و آلودگي فراواني را همراه دارد. اگر موضوع سراوان حل نشود عن‌قريب است كه بوي تعفن زباله‌ها شهر رشت و كل استان گيلان را فراگيرد و نيازمند نگاه ويژه حاكميتي است تا اين معضل سريع‌تر حل شود.
سيدعلي‌اكبر طاهايي استاندار اسبق گيلان در گفت‌وگو با «اعتماد» به تشريح علل پيدايش مشكلات پسماند در گيلان پرداخت و راهكارهايي نيز ارايه داد و گفت: با تشكر از اهتمام روزنامه اعتماد براي ورود كارشناسانه به موضوعات زيست محيطي سراوان و زرجوب و گوهررود كه دامنه آن ديگر رودخانه‌ها و تالاب‌ها و انهار و عرصه جنگلي سراوان رشت و ديگر مناطق استان را در بر مي‌گيرد، مستحضريد؛ شيرابه زباله‌ها و پسماندهاي شهري و صنعتي و... و فاضلاب انساني شهرها و روستاها و پسماندهاي گردشگران به ويژه در طول دو دهه اخير، اين ابرفاجعه زيست محيطي را به همراه آورده است. با عنايت به اكوسيستم پيچيده و شكننده گيلان، چاره كار طي يك برنامه ۵ ساله تسريع در تكميل نيروگاه زباله‌سوز رشت و پروژه‌هاي كمپوست در دست اقدام در شهرهاي شرق و غرب گيلان و تحقق تصفيه‌خانه و شبكه آب و فاضلاب شهرها و روستاها و فرهنگ‌سازي براي انجام تفكيك زباله در مبدا و پذيرش مسووليت توسط كارخانجات سازنده موادپلاستيك و... جهت مشاركت با شهروندان و شهرداري‌ها و دهياري‌هاي براي ساماندهي و جمع‌آوري پسماندهاي مربوطه است. به گزارش «اعتماد»، طاهايي در ادامه توضيح داد: در دولت دهم و يازدهم و دوازدهم با روندي بعضا كند به پروژه‌هاي برشمرده شده در گيلان و مازندران پرداخته شد به ويژه دردولت دوازدهم به دليل علاقه‌مندي و حساسيت جناب آقاي دكتر نوبخت معاون وقت رياست‌جمهوري و رياست سازمان برنامه و بودجه به مسائل محيط‌زيست استان‌هاي شمالي و از جمله گيلان به‌رغم تحريم و سياست‌هاي انقباضي بودجه و مضايق جدي دولت، توجه بايسته‌اي مبذول شد و بسيار بيشتر از گذشته به تشكيل جلسات كارشناسي در حوزه پسماندهاي استان‌هاي شمالي با مديريت و حضور خودشان مبادرت ورزيدند. لكن ناتمام ماندن پروژه‌ها، دستيابي به نتايج مورد انتظار را به تعويق افكند. ابرفاجعه زيست محيطي سراوان رشت و آلاينده‌هاي ناشي از شيرابه مرگبار زباله و فاضلاب شهرها و روستاها و تاخير تاسفبار عمليات اجرايي پروژه ششصد تني نيروگاه زباله‌سوز رشت و هم پروژه كمپوست و تبديل گوهررود و زرجوب و استخر عينك و تالاب انزلي و ديگر رودخانه‌ها و انهار به آميختگي با شيرابه زباله‌ها و سموم فاضلاب تصفيه نشده، سيماي منور و جذاب گيلان و استان‌هاي شمالي و كرانه‌هاي ساحلي درياي خزر را به نقمت آلاينده‌ها، آلوده كرده است. اميد است دولت سيزدهم در تداوم مساعي ادوار دولت‌ها و پرهيز از غفلت‌ها و انجام بايسته مديريت زمان و تخصيص بودجه مناسب و بهنگام، تحولي جدي و سريع را محور باعث شده و به ناكامي‌ها و نگراني‌هاي فزاينده زيست محيطي پايان دهد و جهنم آلاينده‌هاي منطقه مظلوم و بهشت‌گونه سراوان و بيماري‌هاي دهشتناك ناشي از انباشت غيرعلمي زباله و فاضلاب را زايل و اين ثروت گرانسنگ خدادادي را از منظر اكوتوريسم و صنعت بومگردي و خدمات گردشگري اشتغال آفرين، شكوفا سازد.
بهروز امامي، سهامدار شركت تدبير، توسعه، سلامت و نماينده تام‌الاختيار شركت (TTS) در گفت‌وگو با «اعتماد» گفت: قرارداد ساخت زباله‌سوز سراوان در سال ۱۳۹۲ منعقد شد كه مبلغ تعيين‌شده در اين قرارداد ۴۰ ميليون دلار بود و ۲۶/۵ ميليون دلار برعهده شهرداري به عنوان نماينده دولت و ۱۳/۵ ميليون دلار برعهده شركت TTS بود. مشكل اصلي تاخير در شروع احداث زباله‌سوز در درجه اول در مبحث زمين، وجود معارض بود و همچنين تاييديه سازمان محيط‌زيست كه اين تاييديه، 15/12/1396 صادر شد. البته به عقيده بنده اراضي كارخانه كود آلي كه به ساخت زباله‌سوز تخصيص داده شده بهترين محل است، زيرا هم تنش‌هاي اجتماعي را از سرگذرانده، هم محلي در نزديكي دفنگان زباله است. ما در گيلان به‌جهت تراكم بالا، محلي را كه استاندارد‌هاي فاصله‌گذاري از مناطق مسكوني در آن رعايت شود تقريبا پيدا نمي‌كنيم. به طور مثال زباله‌سوز نوشهر در محلي احداث شده كه با فاصله از اماكن مسكوني و شهري، سال‌ها محل تلنبار زباله بوده است. اراضي كارخانه كمپوست با توجه به نزديكي به كارخانه كود آلي و اينكه قرار است ضايعات اين كارخانه سوزانده شود، نزديك‌ترين و مناسب‌ترين محل است و درنهايت هم مي‌توان با استقرار يك كارخانه بلوك‌زني در همان نزديكي، از خاكستر باقيمانده نيز استفاده كرد كه باعث ايجاد شغل هم مي‌شود. در ضمن امكان اين موضوع وجود دارد كه از خاكستر زباله‌سوز براي پوشش‌دهي محل دفن نيز استفاده كرد. امامي در ادامه به «اعتماد» گفت: با توجه به اينكه در سال ۹۷ كشور ما درگير تحريم‌هاي بي‌سابقه‌اي شد و قيمت دلار نيز رو به افزايش بود، تعهدات مالي محقق نشد و همين امر باعث تاخير در ساخت زباله‌سوز سراوان شد و اين دومين مشكلي بود كه بر سر راه احداث زباله‌سوز قرار گرفت. وي معتقد است در حال حاضر بهترين راهكار تامين منابع مالي است كه با توجه به نشست‌هايي كه با شهرداري رشت داشته است در حال تحقق است و پس از تزريق بودجه مي‌توان زمان دقيقي را براي بهره‌برداري از زباله‌سوز اعلام كرد.
سيد اميرحسين علوي شهردار رشت عصر روز چهارشنبه ۲۱ ارديبهشت ۱۴۰۱ در سي و هشتمين جلسه صحن علني شوراي اسلامي شهر رشت ضمن ارايه برنامه‌هاي شهرداري در حوزه بهسازي لندفيل سراوان گفت: به محض تاييد طرح، فراخوان عمليات بهسازي سراوان برگزار خواهد شد.
وي ضمن برشمردن اقدامات شهرداري در حوزه بهسازي لندفيل سراوان اظهار داشت: كارشناسان و مديران شهرداري رشت بيش از ۲۰ جلسه را در تهران و شهرستان براي اين معضل برگزار كردند و از هيچ تلاشي مضايقه نداشتند. رديف بودجه و اعتباراتي كه با دستور وزير كشور براي اجراي پروژه‌هاي مديريت پسماند و بهسازي سراوان اختصاص پيدا كرد، حاصل تمام جلسات و پيگيري‌هاي مستمري بود كه توسط شهرداري رشت و معاونين مربوطه انجام شد. به محض تاييد طرح، فراخوان بهسازي سراوان برگزار خواهد شد. همچنين قصد داريم با همكاري سازمان نظارتي فرآيند انجام آن را كوتاه كنيم تا روند عمليات بهسازي سراوان سريع‌تر اجرايي شود. وي ضمن تشكر و قدرداني از همكاري برخي شهرداري‌ها با شهرداري رشت در روند بهسازي سراوان تصريح كرد: شهرداري رشت ۱۵ روز متوالي است كه در حال انجام كار عمراني در محدوده دفنگاه سراوان است. شهردار رشت از فعال شدن يك خط تلفن گويا براي خريد زباله از شهروندان خبر داد و افزود: در همين بازه زماني يك هفته‌اي درصد خريد زباله خشك بسيار افزايش پيدا كرده و به سه تن رسيده است. وي ادامه داد: اقدامات اخير شهرداري رشت قطعا در حوزه جمع‌آوري زباله‌هاي خشك و تفكيك زباله از مبدا تاثيرگذاري بسيار بالايي خواهد داشت اما براي جلوگيري از وقوع اتفاقات غيرمنتظره در حوزه مديريت پسماند و براي موفقيت بيشتر در برنامه‌ها بايد پليس پسماند ايجاد شود. شهردار رشت در مورد كارخانه كودآلي هم مواردي را ذكر كرد و يادآور شد: دو خط اورهال شده اين كارخانه هم اينك به شكل دو شيفت و بدون افزايش نيرو در حال فعاليت است و روزانه ۴۰۰ تا ۴۵۰ تن زباله را پردازش مي‌كند. با تلاش‌هاي شهرداري رشت و با همكاري سازمان شهرداري‌هاي كشور قرار شد تا چالش‌ها و اختلافات حقوقي و كارشناسي كه در حوزه خط سه كارخانه كودآلي وجود داشت با نظارت دستگاه‌هاي نظارتي استان گيلان حل و فصل شود.
محمدحسين واثق كارگرنيا رييس شوراي اسلامي شهر رشت نيز به «اعتماد» گفت: كارخانه كود آلي شهر رشت داراي يك خط پردازش بود كه با پيگيري‌هاي انجام شده در چند ماه اخير فاز دوم نيز در مدار قرار گرفت و با تاكيدات انجام شده تا دو يا سه ماه آينده فاز سوم و چهارم نيز در مدار قرار خواهد گرفت و ظرفيت پردازش زباله در كود آلي تقريبا به ۱۰۰۰ تن در روز خواهد رسيد. وي همچنين توضيح داد كه با افزايش ظرفيت ۱۰۰۰ تني بازيافت زباله، مواد دفني از حداقل آلاينده‌ها برخوردار خواهند بود و اين امر در تسريع حل مشكل فعلي آلودگي‌هاي زيست‌محيطي كمك بزرگي خواهد بود. كارگرنيا با بيان اين موضوع كه بودجه ۱۰۰ ميلياردي به جهت حل مشكلات دفنگاه سراوان محقق شده است، گفت: به زودي فراخوان پيمانكاران براي بهسازي دفنگاه سراوان نيز اعلام خواهد شد. وي همچنين به دستور استاندار به دانشگاه علوم پزشكي گيلان اشاره و تاكيد كرد: در زمينه كمك و درمان ساكنين سراوان كه به جهت مشكلات بهداشتي متحمل رنج و بيماري شده‌اند، دانشگاه علوم پزشكي گيلان، پيگير خواهد بود.
سيد پويا شهشهاني مديرعامل اسبق سازمان مديريت پسماند استان گيلان (جز رشت) و دانشجوي دكتري مديريت پسماند در گفت‌وگو با «اعتماد» گفت: مهم‌ترين موضوع در حل معضل فعلي پسماند استان، تسريع در ادامه زنجيره تعريف شده در مديريت پسماند در شهر رشت است. وي با تشريح فرآيند مديريت پسماند در چهار بخش بازيافت، تصفيه شيرابه، احداث زباله‌سوز و دفن اصولي و بهداشتي، به مقوله مساله‌‌شناسي در اين مبحث پرداخت و گفت: عدم ثبات مديريت، نبود مديريت يكپارچه و عدم وجود مديريت واحد پسماند از مهم‌ترين مولفه‌هايي است كه باعث پيدايش معضل فعلي شده است. در قانون پسماند كشور جرم‌انگاري با درنظر گرفتن جريمه مشخص براي عدم تفكيك از مبدا و توليد بيش از اندازه آن وجود ندارد. به طور مثال شركت‌هايي كه لوازم قابل بازيافت از جمله بطري نوشيدني را وارد چرخه مديريت پسماند مي‌كنند در دريافت و بازيافت آن، موظف به اقدام عملياتي نيستند كه اين موضوعات خود فرآيند مديريت پسماند را بسيار پيچيده‌تر مي‌كند. همچنين با توجه به تراكم زيست‌محيطي گيلان وجود محلي كه ضوابط محيط‌زيستي را داشته باشد، تقريبا امكان‌پذير نيست. پس بايد به سمت توليد زباله كمتر و متعهد كردن تمام سازمان‌ها و ارگان‌ها به جهت همكاري بيشتر پيش برويم تا مشكلاتي نظير سراوان حل شود. بنده اعتقاد دارم مقصر دانستن صرفا شهرداري‌ها در معضل مديريت پسماند امري خلاف واقع و قانون است و در قانون براي بسياري از دستگاه‌ها نقش‌هايي تعيين شده كه بدان عمل نمي‌شود. در حال حاضر مجموعه مديريت شهري عزمي جدي در رسيدن به اهداف خود دارند. شهشهاني معتقد است كه تاسيس يك شركت مادرتخصصي در زمينه مديريت پسماند و در سطح ملي از مهم‌ترين راهكارها ست كه در دولت سيزدهم با تاسيس سازمان مديريت پسماند زيرنظر وزارت كشور تا حدودي اين مهم دست‌يافتني خواهد بود. وي به «اعتماد» گفت: عدم تحقق وعده‌هاي مالي در گذشته مهم‌ترين عامل تاخير در توسعه شركت كود آلي تا ظرفيت ۱۰۰۰ تن در روز كه در حال حاضر بخش زيادي از آن در دست اجراست، احداث زباله‌سوز و راه‌اندازي تصفيه‌خانه شيرابه در منطقه سراوان است و براي زباله‌سوز دولت موظف به پرداخت ۲۵ درصد از تعهد خود در گام نخست بود كه فقط ۱۵درصد آن محقق شد (قرارداد ساخت زباله‌سوز با شركت چيني TTS چهل ميليارد دلار بوده كه ۶۰درصد به عهده شهرداري است) و بخش ساختماني هم در قيمت سوله بويلرها صرفا پيش رفته است كه بايد وارد فاز اجرايي و عملياتي بشويم و از حجم مشكلات پيش‌رو در آينده بكاهيم. شهشهاني بر اين باور است كه هر چه سريع‌تر بتوانيم از شرايط موجود بهره ببريم تا از انبوه مشكلات فعلي كاسته شود، در آينده نيز با مشكلات كمتري روبه‌رو خواهيم بود. وي اظهار داشت: در گذشته در ۱۶ هكتار از دفنگاه زباله، اقدامات اصولي نظير ساماندهي محل دفن به صورت دفن بهداشتي، پوشش مناسب اصلاح شبيب و حفر ۲۴ حلقه چاه جهت تخليه گاز متان صورت گرفته كه در حال حاضر نيز موجود و قابل استفاده است و امروز نيازمند گسترش آن هستيم. مديرعامل اسبق سازمان مديريت پسماند گيلان، در پايان پيش‌بيني كرد اگر شرايط مالي و مديريتي لازم محقق شود تا پايان سال ۱۴۰۲ امكان بهره‌برداري ۱۰۰۰ تني از شركت كود آلي محقق مي‌شود و ساخت كارخانه زباله‌سوز نيز به پايان خواهد رسيد و در اين بازه زماني بهترين راه‌حل براي آسايش شهروندان آموزش مداوم و دفن اصولي زباله و راه‌اندازي و اصلاح فرآيندهاي تصفيه‌خانه شيرابه است.
پيمان بازديدي، فعال محيط‌زيست در گفت‌وگو با «اعتماد»: سراوان محصول بي‌تدبيري است
سال‌هاست به دنبال مقصر مي‌گرديم اما به اين نكته توجه نمي‌كنيم كه همه ما «مردم و مسوولان» در پيدايش سراوان رشت و نظاير آن در نقاط مختلف كشور دخيل بوده‌ايم. مردمي كه خود، در توليد و تفكيك زباله دقت نداشته‌اند و مسوولاني كه هر روز به د نبال انداختن تقصير بر گردن ديگري يا دولت‌هاي قبل هستند. سوال من اين است كه مگر همين مسوولان امروز در گذشته هيچ مسووليتي نداشته‌اند. آنچه موضوع اصلي سراوان است و موجب نگراني آن شده شرايط آب و هوايي شمال كشور است كه باعث توليد شيرابه مضاعف نسبت به نقاط ديگر كشور شده است. در مناطق ديگر شيرابه پس از مدتي تبخير مي‌شود اما بارندگي در گيلان، باعث توليد مجدد شيرابه مي‌شود كه با بهره‌برداري رساندن هر چه سريع‌تر مجموعه تصفيه‌خانه شيرابه سراوان مي‌تواند تا حدود زيادي حلال اين مشكل باشد. لازم به تذكر است كه تصفيه‌خانه شيرابه در شرايطي افتتاح شد كه تاييديه‌هاي لازم را از محيط‌زيست و سازمان‌هاي ذي‌ربط نداشت و پس از مدت كوتاهي هم فعاليتش متوقف شد. شهرداري رشت هم در حال حاضر اين مجموعه را از شركت دانش‌بنياني كه آن را احداث كرده تحويل نگرفته چون شرط تحويل و بهره‌برداري داشتن تاييديه محيط‌زيست بوده است. همچنين سراوان نيازمند تصفيه‌خانه‌اي است كه در هر ثانيه ۲۰ ليتر شيرابه را تصفيه كند اما آنچه افتتاح شده بود فقط توان تصفيه ۳ ليتر شيرابه در ثانيه را داشت كه تقريبا شبيه ماكتي از واقعيت مورد نياز است. بازديدي همچنين تشريح كرد: در تمام دنيا متداول است كه به ساكنين مناطقي كه در نزديكي دفنگاه‌هاي زباله زندگي مي‌كنند غرامت پرداخت مي‌شود. بدين ترتيب كه يا زمين‌هاي آنها خريداري مي‌شود كه به مناطق ديگر مهاجرت كنند يا به آنها كمك مي‌شود كه فعاليت‌هاي اقتصادي خود نظير كشاورزي را با فعاليت‌هاي صنعتي جايگزين كنند تا هم متضرر نشوند و هم محصولات آلوده توليد نكنند. در ضمن بايد براي ساكنين در مناطق نزديك دفنگاه‌ها، آب بهداشتي رايگان، مراكز بهداشتي رايگان و امكانات خدماتي- رفاهي نظير ورزشگاه‌هاي رايگان درنظر گرفته شود. وي در پايان ابراز اميدواري كرد همان‌طور كه دولت در بحث آزادسازي سواحل، با جديت و سرعت اقدام كرده است در مبحث سراوان نيز علاوه بر پيگيري مداوم، با سرعت و به طور كارشناسي اقدام كند تا هرچه سريع‌تر مشكلات سراوان رشت مرتفع شود.
بهراد ذاكري، پزشك و عضو شوراي پنجم شهر رشت به بيان علل مشكلات فعلي سراوان پرداخت و به «اعتماد» گفت: ريشه مشكلات سراوان به عدم انجام جانمايي علمي براي تدفين پسماند در چهل سال قبل بر مي‌گردد. در طول سال‌هاي بعد نيز زماني كه تجمع و انباشت پسماند به محدوده خطر رسيده بود تازه به فكر افتادند كه چه اقدامي بايد صورت بگيرد كه اولا به دليل عدم برخورد علمي و نداشتن سواد و نيروي متخصص و ثانيا كمبود منابع مالي هر روز به مشكل اضافه شد. در حال حاضر راه‌حل بحران پسماند در گيلان برخلاف ادعاي مسوولان نه زباله‌سوز (كه مسلما با توجه به كيفيت كشور سازنده و عدم امكان اندازه‌گيري گازهاي سمي متصاعد شده از آن سرطان و بيماري را از زمين به هوا منتقل خواهد كرد) كه برنامه‌ريزي درست و تخصيص اعتبار براي آموزش و اجبار در تفكيك پسماند و حركت به سمت پسماند صفر است. كاري كه سال‌هاست به لحاظ فرهنگي در كشورهاي توسعه يافته صورت گرفته است. به گزارش «اعتماد»، ذاكري معتقد است؛ از طرف ديگر بهسازي لندفيل سراوان و سامان دادن به وضعيت تصفيه‌خانه شيرابه آن بايد صورت پذيرد. به‌رغم تلاش‌هاي ما مبني بر وجود ابهامات زياد در قرارداد تصفيه‌خانه و عدم كارايي آن متاسفانه هيچ اقدام عملي درخوري در سيستم قضايي نيز صورت نگرفته است. ذاكري در توضيح دلايل شيوع انواع بيماري‌ها در منطقه سراوان گفت: شرايط آب و هوايي گيلان و بارش باران زياد قطعا سبب ورود شيرابه به سفره‌هاي آب زيرزميني و رودخانه‌ها و به تبع آن گسترش در زمين‌هاي كشاورزي و محصولات نه تنها در منطقه سراوان كه در كل شهر خواهد شد. آلودگي ميكروبي شيرابه‌ها بسيار بالاتر از زباله‌هاي معمولي و حتي فضولات است. bod و cod بسيار بالا و وجود فلزات سنگين، جيوه و... به علت خطرات بالاي ايجاد بيماري در آن قطعا سبب گسترش بيماري در منطقه وسيعي مي‌شود. در هر گرم شيرابه حدود صد ميليون باكتري وجود دارد كه مي‌تواند بيش از صد بيماري حاد را منتقل كند. ذاكري در پايان به «اعتماد» گفت: انواع بيماري‌هاي پوستي خصوصا در سراوان طي سال‌هاي گذشته مشاهده شده كه مطمئنا با آلودگي‌هاي آن مرتبط است، ضمن اينكه همان‌طور كه عرض كردم تجمع و انتقال آلودگي‌ها در محصولات كشاورزي از نظر من عامل افزايش نرخ سرطان‌هاي گوارشي در دهه اخير بوده است. با خواندن مطالبي كه توسط مديران شهري اسبق و فعلي، كارشناسان و مطلعين گفته شد؛ مهم‌ترين سوالي كه مطرح مي‌شود، اين است كه چه كسي پاسخگوي هزينه خسارات اين همه تعلل كه به نابودي طبيعت و به خطر افتادن سلامت انسان‌ها انجاميده است. از زمان انعقاد قرارداد احداث زباله‌سوز تا اخذ تاييديه محيط‌زيست حدود ۵ سال، زمان صرف شده است و پس از آن نيز تحريم‌هاي بي‌سابقه ميهن عزيز ما و افزايش قيمت ارز و كمبود امكانات، همه و همه باعث و باني كوهي از مشكلات تلنبار شده در امروز سراوان هستند و آخرين نكته؛ شهردار رشت در حالي كه قرارداد شركت شهاب‌خودرو براي تجهيز كارخانه كودآلي را تمديد كرده براي بازديد از كارخانه كودآلي كرمانشاه رفته!!! آيا امروز مديريت شهري رشت و مديران استاني و كشوري، راه را درست انتخاب كرده‌اند؟