استعفاي وزيرِ ادعاهاي بزرگ

گروه اقتصادي

حجت عبدالملكي، وزيري كه روزي گفته بود «نه توصيه مي‌پذيرد و نه دستور مي‌گيرد» سرانجام نتوانست در يكي از پرحاشيه‌ترين و شايد مهم‌ترين وزارتخانه‌ها دوام بياورد. عبدالملكي، 41 ساله ‌زاده شهرري، دانش‌آموخته دانشگاه امام صادق در رشته عجيب و غريب «معارف اسلامي و اقتصاد» و دكتراي اقتصاد از دانشگاه اصفهان، با اظهارنظرها و ادعاهايش پيش از تصدي پست وزارت معروف شد. اما حضور در وزارت كار، رفاه و تامين اجتماعي كه در مناسبات اقتصادي بازيگر مهمي است؛ از قواره او خارج بود. به چند دليل: وزارت كار، بخش مهمي از سرمايه نيروي انساني مشغول در فضاي اقتصادي ايران را مديريت مي‌كند. طبقه كارگر با شدت گرفتن تحريم‌ها در معرض مشكلات معيشتي قرار گرفته و براي بهبود وضعيت خود مطالبات زيادي دارد. از طرف ديگر، مجموعه شركت‌هاي تحت تصدي اين وزارتخانه اهميت آن را در بورس بالا برده و هر اقدامي مي‌تواند در وضعيت كلي بورس تاثير بگذارد. ضمن اينكه مساله حقوق بازنشستگان نيز هست كه در ماه‌هاي اخير با تجمعات معترضان نيز روبه‌رو شده. بنابراين خروج فردي كه با «ادعاهاي بزرگ» به اين وزارتخانه آمده؛ چندان هم غيرقابل پيش‌بيني نبود.  در اين گزارش تلاش شده برخي ادعاهاي او به تصوير كشيده شود. ادعاهايي كه حتي به نظر مي‌رسد فضاي كاري را براي ديگر اعضاي تيم اقتصادي دولت تنگ‌تر كرده بود و شايد همين فشارها منجر به استعفا (بخوانيد بركناري) عبدالملكي شد. 

اشتغال‌زايي با يك ميليون 
بخش عمده‌اي از ادعاهاي عبدالملكي به پيش از دوران وزارت كوتاه او برمي‌گردد. زماني كه معاون اشتغال و خودكفايي كميته امداد بود و همزمان در مسابقه‌اي با نام «ميدون» در سيما نيز به عنوان «داور» حضور داشت. او اين ادعاها را در توييتر خود عنوان مي‌كرد و اتفاقا با بازخوردهاي منفي زيادي نيز روبرو بود.  به‌طور مثال، سيزدهم فروردين ماه 1399 او در توييتي به نقل از «روزنامه سان انگلستان» مدعي شد كه «طبق دستورالعمل جديد در امريكا، افرادي كه دچار سندروم داون، فلج مغزي يا اوتيسم باشند، در صورت ابتلا به كرونا به حال خود رها مي‌شوند تا بميرند!» بعدها مشخص شد كه نه در تيتر و در نه هيچ جايي از مطلب روزنامه «سان»، اين جمله وجود نداشته كه «به حال خود رها مي‌شوند تا بميرند!» يك ماه، او در توييتي ديگر مدعي شد كه «با يك ميليون تومان هم مي‌شود اشتغال‌زايي كرد.» و در پاسخ به اينكه چگونه چنين چيزي ممكن است نوشت: «حق داريد! آموزش نداده‌ايم!»
ساخت لامبورگيني و طرح انقلاب اقتصادي
در يكي از جنجالي‌ترين ادعاها، 17 فروردين 1400 و پيش از روي كار آمدن دولت رييسي، او مدعي شد كه «پنج جوان ايراني خودروي لامبورگيني در ابعاد جهاني ساخته‌اند.» او همچنين طرحي تحت عنوان «انقلاب اقتصادي ۱۴۰۰» پيشنهاد داده بود كه طي آن تغيير كاربري زمين‌هاي كشاورزي آزاد شود و مالك آن زمين‌ها اختيار داشته باشند در آنها هر فعاليت دامي، صنعتي و … انجام دهد. در همان زمان عباس آخوندي، وزير پيشين راه و شهرسازي نسبت به غارت منابع طبيعي بر اساس اين ايده هشدار داد.
درب پاركينگ‌ها در كره جنوبي
ادعاي عجيب ديگر او پيش از وزارت، در يك سخنراني در جمع تشكل‌هاي دانشجويي عنوان شد كه گفته بود: «در كره جنوبي درب پاركينگ‌ها به گونه‌اي ساخته شده كه فقط خودروي كره‌اي مي‌تواند وارد پاركينگ شود و به هيچ عنوان مرسدس بنز كه بزرگ‌تر است، نمي‌تواند وارد شود!» ظاهرا آقاي عبدالملكي نمي‌دانسته عرض خودروهاي كره‌اي در برخي مدل‌ها بيشتر و در خودروهاي غربي كمتر است و اساسا نه در كره و نه هيچ جاي جهان كسي بر اين اساس واردات خودرو را محدود نمي‌كند. 
طرح ازدواج جوانان با 5 سال معافيت مالياتي
عبدالملكي در يكي ديگر از اظهارات عجيب خود زماني كه در يك برنامه تلويزيوني در فروردين ماه گذشته با اين سوال مواجه شد كه چرا جوانان سراغ ازدواج نمي‌روند، گفته بود: «چون از لحاظ اقتصادي آينده‌اي ندارند.» او براي حل اين مساله و آسان كردن ازدواج طرحي ارايه مي‌دهد كه مطابق آن، «در لحظه ازدواج دختر و پسر همان توي محضر يك شركت به نام‌شان ثبت مي‌شود و مي‌توانند فعاليت اقتصادي خودشان را در كنار ديگر فعاليت‌ها از همان حجله زفاف شروع كنند البته با ۵ سال معافيت مالياتي و به ازاي هر فرزند مي‌توانند ۲ سال معافيت مالياتي دريافت كنند.»
اقتصاد ايران از چين بازتر است
در ارديبهشت سال گذشته نيز وي با حمله به مدافعان پيوستن به اف‌اي‌تي‌اف، مدعي شده بود كه «اقتصاد ايران از اقتصاد چين بازتر است.» عبدالملكي كه در يك برنامه تلويزيوني با فرهاد نيلي اقتصاددان و نماينده پيشين ايران در بانك جهاني مناظره مي‌كرد، مدعي شد رتبه چين از نظر «باز بودن اقتصاد» ۱۰۰ است و ايران هم از چين رتبه بالاتري دارد. او سپس در يك رشته‌توييت توضيح بيشتري داده و تاكيد كرده اشاره او به «شاخص‌ باز بودن اقتصاد» است كه ترجمه «Trade Openness» است. اين در حالي است كه در همان زمان آخرين رتبه‌بندي بنياد هريتيج از شاخص آزادي اقتصادي ايران نشان مي‌داد ايران در ميان ۱۷۸ كشور در مقام ۱۶۸ و چين در رتبه ۱۰۷ قرار دارد.
بركناري اتوبوسي به اسم مبارزه با فساد 
عبدالملكي در يكي از مهم‌ترين شعارهاي خود عنوان كرد كه «براي مبارزه با فساد آمده» و دستگاه انتصابات را بر محور شايسته‌گزيني اعلام كرد و گفت كه «اگر مديري پس از انتصاب خطا كند؛ فساد كند يا ناكارآمدي او ثابت شود، بلافاصله بركنار خواهد شد.» او از تصميمش براي بركناري هزار نفر از مديران زيرمجموعه وزارت كار خبر داد و تاكيد كرد ۳۵۰ نفر بركنار شده‌اند و ۶۵۰ نفر در نوبت هستند. او مدعي شد كه «  تدوين كميته بازرسي، حقوقي و حراستي به صورت نظام‌واره در اين زمينه تشكيل شده است كه منجر به تشكيل ۱۲۰ پرونده شده كه برخي از آنها تكميل شده و آماده ارسال به دستگاه قضايي است و در آينده به اطلاع مردم مي‌رسانيم و با هماهنگي مقام قضايي اسامي اين افراد و پرونده‌هاي فساد را رسانه‌اي مي‌كنيم.» اين در حالي است كه بعدها صالحي دادستان عمومي و انقلاب تهران در جلسه شوراي عالي قضايي ادعاي عبدالملكي را رد كرد و گفت: « طبق بررسي‌هاي به عمل آمده تا امروز هيچ‌گونه اعلام جرمي عليه مديران سابق وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي به دادسراي تهران واصل نشده است.»
مشكلات بازنشستگان
با وجود دستگاه عريض و طويل وزارتخانه‌اي مانند كار، رفاه و تامين اجتماعي گفته مي‌شود كه در ابتداي سال به دليل يك «غلط تايپي» صورت گرفته در بند ۴ تبصره ۱۲ قانون بودجه كل كشور اين شائبه براي دستگاه‌هاي اجرايي ايجاد شد كه مي زان افزايش حقوق بازنشستگان سازمان تامين اجتماعي در سال جديد بايد همانند ساير صندوق‌هاي بازنشستگي فقط ۱۰ درصد باشد؛ اين در حالي است كه معمولا ميزان افزايش حقوق بازنشستگان سازمان تامين اجتماعي از سوي هيات امناي اين صندوق مطابق با تغييرات دستمزد سالانه كارگران در شوراي عالي كار تعيين مي‌شود. اما اين‌بار وجود يك «ويرگول» غلط در ميانه عبارت «صندوق بازنشستگي تامين اجتماعي نيروهاي مسلح» و اصلاح آن ۲۳ روز دستگاه‌هاي اجرايي را معطل گذاشت تا از بررسي افزايش حقوق بازنشستگان تامين اجتماعي شانه خالي كنند. در نهايت مقرر شد افزايش حقوق در خرداد اعمال و معوقات نيز در مرداد پرداخت شود.اما با شدت گرفتن تجمع بازنشستگان، او بارها مورد انتقاد قرار گرفت. بازنشستگان با برگزاري اعتراضات سراسري خواستار استعفاي او شدند و شعارهاي تندي نيز عليه او و دولت سر دادند.
مشكلات افزايش حقوق و دستمزد
در يكي از چالش‌برانگيزترين مواردي كه در كارنامه كاري وزير مستعفي كار قرار مي‌گيرد، ميزان حقوق و دستمزد كارگران در سال جديد با رشد 57.4 درصدي روبه‌رو شد. اتفاقي كه با اعتراض گسترده جامعه كارفرمايي و حتي كارشناسي روبه‌رو شده و هنوز هم تركش‌هاي اين تصميم در بازار كار ديده مي‌شود. توصيه‌ها در اين دوره بر مهار تورم و اجراي برنامه‌هاي حمايتي استوار بود، اما در نهايت افزايش ۵۷ درصدي حقوق اتفاق افتاد و تورم نيز روند افزايشي خود را حفظ كرد.
فاصله ادعا تا عمل
گفته مي‌شود عبدالملكي به عنوان «مشاور» در دولت به فعاليت‌هاي خود ادامه خواهد داد و حتي شنيده شده كه براي سفارت در يكي از كشورهاي شرقي نيز كانديدا شده است. به نظر مي‌رسد كه او بار ديگر به توييتر برگشته و ادعاهاي ديگري را نيز به اشتراك بگذارد. هرچند، در همين مدت زمان كوتاه وزارت، احتمالا متوجه شده كه فاصله «ادعا و شعار» تا «عمل» بسيار زياد است. امروز، نه با يك ميليون تومان شغلي ايجاد شده، نه خبري از آن جواناني است كه لامبورگيني توليد كرده‌اند و اثرات تخريبي تحريم‌ها و لجبازي بر سر اف‌اي‌تي‌اف بيش از پيش نمايان شده است.