آمار و ارقام از شكاف عميق ميان غربي‌ها در خصوص موضوع اوكراين مي‌گويند
شكاف عميق در جبهه متحدان اوكراين
محمدحسين لطف‌الهي
حمايت‌هاي تسليحاتي غرب از كي‌يف از تاثيرگذارترين مسائل روي سرنوشت جنگ اوكراين است، اما اختلاف‌نظر ميان كشورهاي غربي بر سر اين جنگ و همچنين حمايت تسليحاتي اندكي كه از سوي بعضي از اين كشورها صورت مي‌گيرد باعث شده ترديدهايي ميان اعضاي ناتو به ويژه كشورهاي همسايه اوكراين پديد آيد. آنها فكر مي‌كنند برخي كشورهاي غربي اهميتي براي تحميل شكست بر روسيه قائل نيستند و ترجيح مي‌دهند با پايان زودهنگام جنگ، هر چه سريع‌تر مذاكرات صلح آغاز شود.
زماني كه روسيه در بامداد 24 فوريه حمله نظامي خود به اوكراين را آغاز كرد، ارزيابي بسياري از سرويس‌هاي اطلاعاتي و كارشناسان نظامي اين بود كه ارتش روسيه خيلي زود موفق به تسخير كي‌يف خواهد شد و در كوتاه‌مدت مي‌تواند به اهداف سياسي و نظامي خود در اوكراين دست پيدا كند. در ادامه اما ضعف‌هاي لجستيكي گسترده ارتش روسيه در كنار مقاومت قابل توجه نظاميان اوكرايني و حمايت تسليحاتي جدي غرب از اوكراين باعث شد شرايط تغيير پيدا كند و مسكو تصميم بگيرد تجديدنظرهايي در تعيين اهداف سياسي و نظامي خود داشته باشد. روس‌ها سربازان خود را از مناطق شمالي جمع‌آوري كرده و با تمركز روي تثبيت مناطق تسخير شده در جنوب اوكراين و همچنين پيشروي‌هاي بيشتر در شرق اين كشور، زمينه را براي تحميل شرايط صلح بر اوكراين فراهم كنند.
از نگاه غرب اين وضعيت قابل پذيرش نبود. كشورهاي غربي شامل ايالات متحده، اتحاديه اروپا و كشورهاي عضو ناتو تلاش كردند از طريق اعمال تحريم‌هاي گسترده عليه روسيه و حمايت اقتصادي و نظامي از اوكراين شرايط جنگ را به نفع كي‌يف تغيير دهند. با پديدار شدن تبعات اقتصادي تقابل با روسيه از جمله افزايش قيمت سوخت، مواد غذايي و كالاهاي اساسي اما همه چيز دستخوش تغييراتي شد.
نيويورك‌تايمز روز جمعه در گزارشي پيرامون اختلاف‌نظر كشورهاي اروپايي در خصوص جنگ اوكراين نوشت: در حال حاضر تفاوت قابل توجهي ميان حجم تسليحات و كمك‌هاي اقتصادي كه از سوي بريتانيا، لهستان و ايالات متحده براي اوكراين ارسال مي‌شود و تسليحات و كمك‌هايي كه ديگر كشورهاي اروپاي غربي براي كي‌يف مي‌فرستند، وجود دارد. اين مساله باعث به وجود آمدن اين سوال شده است كه آيا برخي كشورهاي اروپايي روند تامين تداركات مورد نياز اوكراين براي غلبه بر روسيه را كند كرده‌اند؟ آيا هدف آنها اين است كه جنگ سريع‌تر به پايان برسد و مذاكرات زودتر آغاز شود؟ به نوشته اين روزنامه، زمزمه‌ها پيرامون اين موضوع با صدايي بلندتر از هميشه از جناح شرقي ناتو كه كشورهاي نزديك‌تر به ميدان جنگ هستند، شنيده مي‌شود.
اين اتفاق در حالي رخ مي‌دهد كه رهبران كشورهاي فرانسه، ايتاليا، آلمان و روماني در ماه ژوئن عازم كي‌يف شدند تا در ديدار با ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين به او اطمينان دهند كه به حمايت از اوكراين ادامه خواهند داد.
به گزارش «اعتماد»، كشورهاي غربي دو نگاه كاملا متفاوت به جنگ در اوكراين دارند. گروهي از اين كشورها معتقدند با توجه به مشكلات ناشي از جنگ كه مي‌تواند به بروز بحران مواد غذايي و بحران انرژي در جهان منجر شود، پايان هر چه سريع‌تر جنگ حتي با اعطاي امتيازاتي به روسيه مي‌تواند مفيدتر باشد. از نگاه گروه اول، تحقير روسيه مي‌تواند عواقب سختي نظير واكنش غيرقابل پيش‌بيني مسكو را در پي داشته باشد. برخي ديگر اما بر اين باورند كه اگر روسيه به دليل تجاوز به اوكراين تنبيه نشود، امكان كشيده شدن جنگ به اروپاي غربي در آينده وجود دارد.
اولريخ اسپك، تحليلگر سياست خارجي در آلمان در اين خصوص مي‌گويد: «غرب اوكراين را به ميزان لازم تجهيز مي‌كند تا بتواند به مقاومت ادامه دهد، نه اينكه پيروز شود. ايده اصلي نزد رهبران غربي اين است كه روسيه نبايد پيروز شود اما نبايد هم شكست بخورد.» او مي‌افزايد: «حجم تسليحاتي كه به اوكراين ارسال مي‌شود و زماني كه براي ارسال اين تجهيزات صرف مي‌شود، چيزهاي زيادي درباره اهداف كشورهاي غربي در جنگ اوكراين به ما مي‌گويد. از سوي ديگر بايد توجه داشت كه امروز اوكراين بيش از گذشته به تجهيزات غربي وابسته است.»
چه كشورهايي بيشترين كمك را به اوكراين داشته‌اند؟
داده‌هاي جديدي كه موسسه آلماني kiel منتشر كرده، نشان مي‌دهد شكاف محسوسي ميان تعهدات برخي كشورها از جمله آلمان براي كمك به اوكراين و ميزان كمك‌هايي كه تاكنون براي كي‌يف ارسال شده، وجود دارد. اين داده‌ها بر اساس اطلاعات موجود تا اول جولاي تنظيم و بر مبناي يورو محاسبه شده است.
اين اطلاعات نشان مي‌دهد حتي اگر مساله زمان را در تحويل كمك‌ها در نظر نگيريم، تعهداتي كه برخي كشورهاي اروپايي نظير آلمان و فرانسه در راستاي كمك به اوكراين پذيرفته‌اند، در مقايسه با كشورهايي نظير ايالات متحده، بريتانيا و جناح شرقي ناتو اندك است.
بر اساس اين گزارش، اگر حجم كمك‌هاي تعهد داده شده مبناي محاسبه قرار گيرد، ايالات متحده با 42 ميليارد و 615 ميليون يورو، بريتانيا با 6 ميليارد و 217 ميليون يورو و آلمان با 3 ميليارد و 340 ميليون يورو در جايگاه‌هاي اول تا سوم قرار دارند، اما اگر قرار باشد حجم كمك‌هاي تعهد داده شده با توجه به توليد ناخالص داخلي هر كدام از اين كشورها مورد بررسي قرار گيرد، وضعيت به كلي متفاوت خواهد شد. با اين روش محاسباتي جداي از كمك‌هايي كه از طريق اتحاديه اروپا براي ارسال به اوكراين تخصيص داده شده، استوني 0.9 درصد، لتوني 0.7 درصد، لهستان 0.5 درصد، بريتانيا 0.2 درصد، ايالات متحده 0.2 درصد، آلمان 0.09 درصد و فرانسه 0.08 درصد از توليد ناخالص داخلي خود را براي كمك به اوكراين اختصاص داده‌اند.
قرار گرفتن آلمان در رتبه چهاردهم، فرانسه در رتبه پانزدهم و ايتاليا در رتبه بيست و دوم كمك به اوكراين (بر مبناي سهم از توليد ناخالص داخلي) نشان مي‌دهد رفتار اين كشورها تا چه اندازه با بريتانيا (رتبه چهارم)، ايالات متحده (رتبه پنجم) و لهستان (رتبه سوم) متفاوت بوده است.
چرايي يك تفاوت معنادار
گانترام ولف، اقتصاددان و رييس جديد شوراي روابط خارجي آلمان آمارها پيرامون كمك به اوكراين را «شوكه‌كننده» مي‌خواند: «اين آمارها واقعا شوكه‌كننده است. سطح كمك اروپايي‌ها به اوكراين كمتر از 0.2 الي 0.3 درصد بوده و هرچند اين مبلغ زيادي به حساب مي‌آيد، اما در برابر هدفي كه داريم واقعا ناچيز است.»
نيويورك‌تايمز مي‌نويسد: اين اعداد نشان مي‌دهد كه آلمان و فرانسه اهداف استراتژيك متفاوتي نسبت به واشنگتن و لندن دارند. آنها معتقدند روسيه مجهز به سلاح هسته‌اي به اندازه‌اي بزرگ و خطرناك است كه نبايد شكستي سنگين را به آن تحميل كرد و نبايد ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه را به گوشه رينگ برد. كساني مانند بريتانيا، لهستان و كشورهاي بالتيك وجود دارند كه به دنبال منزوي كردن آقاي پوتين و روس‌ها نيز به دليل شريك بودن در جنگ هستند. كساني مانند بلژيك، جمهوري چك و هلند كه ايده مهار جنگ سرد را دوباره مرور و از محدوديت‌ها صحبت مي‌كنند و كشورهايي مانند فرانسه، آلمان، مجارستان و ايتاليا «كه اميدوارند در مقطعي فرصتي براي آغاز گفت‌وگوي جديد با روسيه، نه فورا، بلكه آماده بودن فراهم شود». پي‌ير ويمونت، سفير سابق فرانسه در واشنگتن و مقام ارشد سابق اتحاديه اروپا معتقد است اگر بخواهيم جزيي‌تر به مساله نگاه كنيم، سه ديدگاه در ميان كشورهاي اروپايي به مساله اوكراين وجود دارد: «كشورهايي مانند بريتانيا، لهستان و كشورهاي حوزه بالتيك به دنبال تحميل شكست و منزوي كردن روسيه و روسي‌ها هستند. كشورهايي مانند بلژيك، جمهوري چك و هلند ايده‌هايي نظير مهار با روش‌هاي جنگ سردي را دنبال مي‌كنند و كشورهايي مانند فرانسه، آلمان، مجارستان و ايتاليا اميدوارند فرصتي براي مذاكرات صلح هر چه زودتر فراهم شود.»
ويمونت معتقد است اين شكاف‌ها در كوتاه‌مدت پر نمي‌شود. اولريخ اسپك نيز باور دارد بر خلاف سال 2014 كه آلمان روند مينسك را براي توقف جنگ سازماندهي كرد، هيچ كس در حال حاضر قدرت طرح يك ابتكار قدرتمند ديپلماتيك براي پايان دادن به جنگ را ندارد. به نظر مي‌رسد در نبود چهره‌اي نظير مركل، صدراعظم پيشين آلمان كه ديپلماسي مستقل اروپا در برابر روسيه را مديريت كرد، اروپا به‌رغم اختلاف‌نظر جدي با واشنگتن، توانايي پيشبرد اهداف خود را نداشته باشد.
مكرون: مسكو از گاز به عنوان يك سلاح جنگي استفاده مي‌كند
امانوئل مكرون گفت: فرانسه بايد آماده كمبود انرژي در پاييز باشد، زيرا روسيه از قطع گاز به عنوان سلاحي در جنگ با اوكراين استفاده مي‌كند. امانوئل مكرون، رييس‌جمهوري فرانسه در گفت‌وگو با شبكه تلويزيوني «تي‌اف۱» گفت: از آنجا كه هيچ چشم‌اندازي از پايان زودهنگام جنگ اوكراين مشاهده نمي‌شود، پاريس مي‌خواهد هر چه سريع‌تر وابستگي خود به انرژي روسيه را قطع كند. مكرون مسكو را به استفاده از محموله‌هاي انرژي به عنوان «سلاح جنگي» متهم كرد و در روز ملي فرانسه گفت: پاريس همين حالا نيز تنوع‌بخشي به منابع تامين انرژي خود و ذخيره انرژي براي زمستان آتي را آغاز كرده است. او گفت: روسيه همين حالا هم با وقفه در فعاليت خط لوله انتقال گاز «نورداستريم ۱» به بهانه تعميرات، قطع صادرات را آغاز كرده است. مكرون گفت: اين يك پيام واضح است مسكو از گاز به عنوان يك سلاح جنگي استفاده خواهد كرد... بايد از گاز روسيه بي‌نياز شويم. تخمين زده مي‌شود كه فرانسه كمتر از ۲۰ درصد از گاز خود را از روسيه وارد مي‌كند. اين رييس‌جمهوري فرانسه هشدار داد: گذار از گاز روسيه بدين معناست كه «تابستان و آغاز پاييز بسيار دشوار خواهد بود.» مكرون گفت: حتي در صورت طولاني شدن جنگ، فرانسه به حمايت دفاعي از كي‌يف ادامه داده و تحريم‌هاي مضاعفي عليه روسيه وضع مي‌كند. او گفت: مي‌خواهيم اين جنگ را بدون آنكه خود درگير آن شويم، خاتمه دهيم. همچنين مكرون كه براي افزايش ذخاير سوخت خود در زمستان به نروژ، قطر، الجزاير و امريكا روي آورده، از مقامات، مصرف‌كنندگان و صنايع خواست در مصرف انرژي صرفه‌جويي كنند.
تكذيب صادرات «صدها پهپاد ايراني» به روسيه
در تماس تلفني حسين اميرعبداللهيان، وزير امور خارجه ايران و دميتري كولبا، وزير امور خارجه اوكراين، اميرعبداللهيان ادعاي مقام‌هاي امريكايي در خصوص صادرات پهپادهاي ايراني به روسيه براي كمك به مسكو در جنگ با اوكراين را تكذيب كرد. جيك ساليوان، مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور ايالات متحده مدعي شده بود كه «اطلاعاتي در اختيار دارد، نشان مي‌دهد دولت ايران قصد دارد «صدها پهپاد شامل پهپادهايي با قابليت حمل تسليحات» براي استفاده در جنگ عليه اوكراين در اختيار روسيه قرار دهد.» اميرعبداللهيان در اين گفت‌وگوي تلفني بار ديگر بر موضع اصولي جمهوري اسلامي ايران در مخالفت با جنگ تاكيد و تصريح كرد: سياست اِعمالي ما نيز منطبق بر همين اصل بوده و مخالف هر گونه اقدامي كه منجر به ادامه و تشديد درگيري‌ها شود، هستيم. اميرعبداللهيان ضمن رد اتهامات بي‌پايه و اساس اخير مشاور امنيت ملي امريكا عليه كشورمان، مبني بر ارسال پهپاد ايراني به روسيه براي به‌كارگيري در جنگ عليه اوكراين، طرح اين‌گونه ادعاها را همزمان با سفر بايدن به سرزمين‌هاي فلسطين اشغالي، در راستاي اهداف و اغراض سياسي خاص خواند. دميتري كولبا، وزير امور خارجه اوكراين نيز در اين گفت‌وگوي تلفني، ضمن تشكر از مواضع جمهوري اسلامي ايران مبني بر مخالفت با جنگ تاكيد كرد: با شما موافقم كه نبايد اجازه دهيم اتهامات ديگران، روابط دوستانه كي‌يف و تهران را خدشه‌دار سازد.