دوگانه تصويب يا عدم تصويب برجام در مجلس

عمويي، سخنگوي كميسيون امنيت ملي: متن توافق  به تصويب در مجلس نياز ندارد

مهدي بيك‌اوغلي

بعد از مدت‌ها سكوت و بي‌خبري، سرانجام اهالي بهارستان ديروز توانستند با حضور چهره‌هايي چون علي شمخاني (دبير شعام)، اميرعبداللهيان (وزير خارجه)، علي باقري (رييس تيم مذاكره‌كننده) و محمد اسلامي (رييس سازمان انرژي اتمي) پاسخ بخشي از ابهامات برجامي خود را دريافت كنند. مجلسي با اكثريت اصولگرايان كه در زمان زعامت ظريف بر دستگاه ديپلماسي كشور، همواره او را احضار و گزارش‌هاي 3ماهه برجامي را طلب مي‌كرد؛ اما يك‌سال است كه در برابر سكوت دامنه‌دار وزارت خارجه و عدم ارايه گزارش‌هاي فصلي برجام، هيچ واكنشي از خود نشان نداده است. هرچند عنوان «غيرعلني» بر تارك نشست ديروز نشسته بود، اما اخبار برآمده از محتواي آن، حاكي از وجود اختلافات جدي ميان نمايندگان اصولگرا در خصوص برجام است. عضو هيات رييسه مجلس بدون اشاره به جزييات گزارش ميهمانان جلسه غيرعلني ديروز مجلس مسير احياي برجام را يك ميدان مين‌گذاري شده عنوان و به ساير اصولگرايان اين پيام را ارسال كرد كه توپ مشكلات برجامي را به زمين دولت قبل بيندازند. در اين نشست مسوولان اجرايي صحبت‌هاي خود را مطرح و 5 نماينده مجلس هم به قيد قرعه صحبت كردند. در نهايت هم قاليباف، رييس مجلس ضمن بيان نكاتي جمع‌بندي از جلسه بيان كرد. ديروز همچنين مشخص شد كه يكي از رويارويي‌هاي جدي ميان نمايندگان بر سر تصويب يا عدم تصويب توافق شكل گرفته است. گروهي از نمايندگان معتقدند: «مجلس به تيم مذاكره‌كننده اختيار تام داده است، بنابراين نيازي به تصويب توافق در مجلس نيست.»در نقطه مقابل نيز گروه ديگري از نمايندگان قرار گرفته‌اند كه از ضرورت ورود هر نوع توافقي به صحن علني مجلس مطابق قانون اقدام راهبردي سخن مي‌گويند. روز گذشته چهره‌هايي چون علي خضريان در جريان گفت‌وگو با «اعتماد» نه تنها از بررسي پيش‌نويس هر نوع توافقي در مجلس سخن مي‌گويد، بلكه اعلام مي‌كند چنانچه تضامين لازم براي بهره‌مندي مردم از منافع اقتصادي ذيل برجام لحاظ نشده باشد، به آن راي نخواهند داد.سخنگوي كميسيون اصل 90 مجلس ضمن اشاره به نقدهاي جدي مجلس در خصوص توافق گفت: «جدا از نقدهايي كه به پيش‌نويس متن توافق وجود دارد، در جايگاه نمايندگان مجلس در انتظار گزارش دولت در خصوص توافق مي‌مانيم تا طبق ماده 7قانون راهبردي لغو تحريم‌ها از انتفاع اقتصادي برآمده از اين توافق مطمئن شويم. در غير اين صورت چنين توافقي در مجلس تصويب نخواهد شد.»در نقطه مقابل اين‌گونه اظهارنظرها، ولي اسماعيلي، نايب‌رييس كميسيون اجتماعي با لحن ديگري سخن مي‌گويد و ضمن تاكيد بر اينكه متن توافقنامه نيازي به تصويب مجلس ندارد از اختيار تام مجلس به دولت و مذاكره‌كنندگان سخن مي‌گويد.
بدون تامين نظر مجلس
 توافقي در كار نخواهد بود
علي خضريان، سخنگوي كميسيون اصل90 مجلس با اشاره به مسيري كه مجلس در خصوص برجام دنبال مي‌كند، گفت: ‏«موضوع برجام در جلسه غيرعلني بررسي شد و به‌طور كلي نمي‌توان در خصوص محتواي يك جلسه غيرعلني با رسانه‌ها سخن گفت، اما به‌طور كلي و با توجه به آخرين گزارش‌هاي دريافتي از ‎ مذاكرات وين، متاسفانه پيش‌نويس توافق ‎ احياي برجام، همچنان با سياست قطعي كشور فاصله زيادي دارد. به ‌طوري كه در متن همچنان سخنراني رييس‌جمهور امريكا به عنوان تضمين قرار گرفته و راستي‌آزمايي رفع تحريم نيز به‌ جاي ايران به امريكا سپرده شده است!» خضريان كه با «اعتماد» گفت‌وگو مي‌كرد در ادامه افزود: «‏بايد ديد يك توافق خوب چه ويژگي‌هايي دارد؟ ضرورت‌هاي حداقلي يك ‎توافق خوب مواردي چون لغو تحريم‌هاي نفتي و بانكي، مختومه شدن پرونده‌هاي مسائل باقيمانده در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، ‎تبديل ارز حاصل از ‎فروش نفت به ارز مورد نياز و... است، ضمن اينكه شناسايي مشتري جهت برقراري روابط بدون مشكل تجاري و ‎اقتصادي نيز در پيش‌نويس حل نشده است.» ‏سخنگوي كميسيون اصل 90 مجلس همچنين يادآور شد: «يكي از خطراتي كه موجب عدم اتمام مذاكرات و امتيازگيري ‎غرب در آينده از ‎ايران در موضوعات فراتر از هسته‌اي همچون دفاعي و منطقه‌اي مي‌شود، عدم رفع موضوع تحريمي FTO در توافق و حواله دادن آن به پس از توافق است. لذا تعيين هر ضرب‌الاجلي براي توافق بدون رفع اين مسائل مورد پذيرش نيست.» خضريان در پايان خاطرنشان كرد: «جدا از نقدهايي كه به پيش‌نويس متن توافق وجود دارد، در جايگاه نمايندگان مجلس در انتظار گزارش دولت در خصوص توافق مي‌مانيم تا طبق ماده 7قانون راهبردي لغو تحريم‌ها از انتفاع اقتصادي برآمده از اين توافق مطمئن شويم. در غير اين صورت چنين توافقي در مجلس تصويب نخواهد شد.»
نيازي به تصويب توافق در مجلس نيست
اما روايت طيف‌هاي نزديك به قاليباف با روايتي كه توسط خضريان مطرح مي‌شود، تفاوت‌هاي ماهوي دارد. در پي طرح اظهارنظر‌هايي درباره اينكه آيا متن توافق هسته‌اي بايد در مجلس بررسي شود يا نه؟ سخنگوي كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي اعلام كرد: «متن توافق نياز به تصويب در مجلس ندارد، اما گزارش دولت از رفع تحريم‌ها بايد در مجلس بررسي شود.» ابوالفضل عمويي در پاسخ به اين سوال كه آيا توافق به راي نمايندگان مجلس گذاشته مي‌شود يا خير؟ گفت: «متن برجام هم در دوره قبل به راي گذاشته نشد. در واقع در مجلس نهم اجازه داده شد كه برجام مورد اجرا قرار گيرد.» عمويي در پاسخ به آن دسته از تحليل‌ها درباره ضرورت بررسي موضوع در مجلس مطابق قانون اقدام راهبردي و با بيان اينكه در قانون اقدام راهبردي اشاره‌اي نشده است كه بايد متن توافق مورد تصويب قرار گيرد، گفت: اما دولت بايد گزارشي از رفع تحريم‌ها ارايه كند و پس از آن در صورت تاييد گزارش لغو تحريم‌ها، مجلس اجازه اقدامات متقابل توسط دولت را مي‌دهد.» اين رويكرد نعل به نعل از سوي ديگر نماينده نزديك به قاليباف نيز تاييد شد. ولي اسماعيلي با بيان اينكه به تيم مذاكره‌كننده كشورمان براي توافق اختيار تام داده شده است، گفت: «هرگونه توافق تيم مذاكره‌كننده كشورمان با طرف مقابل نيازي به تصويب مجلس ندارد.»
حاجي‌دليگاني: نمايندگان قانع شدند
 اما حساسيت‌ها پابرجاست
خبرنگار ما براي آگاهي از كم و كيف موضوع، گفت‌وگويي را نيز با يكي از اعضاي هيات رييسه ترتيب داد تا بداند، سرنوشت توافق در مجلس چگونه رقم خواهد خورد؟ حاجي‌دليگاني با اشاره به طرح موضوع در مجلس گفت: «بعد از دستيابي به توافق احتمالي، دو طرف مهلتي را تعيين مي‌كنند تا موضوع در مجالس دو كشور طرح و مجوز انعقاد توافق اخذ شود، يعني مصوبه لازم گرفته شود. بنابراين مانند هر موافقتنامه ديگري، دولت سيزدهم نيز فرآيند مورد نظرش براي توافق را در قالب لايحه‌اي راهي مجلس مي‌كند تا مجلس نظر نهايي‌اش را اعلام كند.»نماينده مردم اصفهان در پاسخ به اين پرسش «اعتماد» كه ديدگاه كلي نمايندگان به نظر شما در مسير توافق قرار دارد يا نه؟گفت: «به هر حال نظراتي در اين ميان مطرح است. عمدتا نمايندگان از گزارشي كه ارايه شد، قانع بودند اما در عين حال موضوع را با حساسيت و دقت فراوان پيگيري مي‌كردند تا بهترين نتيجه به نفع كشور به دست آيد. در كل نمايندگان در عين اينكه قانع شدند، اما همچنان حساسيت‌هايي دارند.»
اين كار را بايد يك‌سال و نيم قبل
 انجام مي‌داديم 
اما ضلع سوم ارزيابي‌هاي تحليلي با موضوع برجام مختص به گروه‌هاي اصلاح‌طلب و مستقل مجلس قرار دارد. چهره‌هايي كه تلاش مي‌كنند، اصولگرايان را متوجه اين واقعيت كنند كه اين روند را مي‌شد طي يك‌سال و نيم قبل نيز ساماندهي كرد و اجازه نداد حجم مشكلات اقتصادي و معيشتي كشور به اندازه‌اي گسترش يابد كه شكاف طبقاتي عميق و فقر مطلق گسترش پيدا كند. غلامرضا نوري‌قزلچه يكي از اين دست نمايندگان است كه معتقد است: «تندروهاي مخالف توافق به دنبال منافع‌شان در شرايط سردرگمي هستند و بعضا نفع سياسي و اقتصادي دارند.»
نماينده بستان‌آباد در مورد امكان احياي برجام به عصرايران گفت: «تاكنون مجلس در جريان متني كه ايران به اروپا پيشنهاد داده است، نيست. علي‌القاعده بايد مجلس در جريان قرار مي‌گرفت، اما به خاطر اهميت موضوع و شرايطي كه الان كشور در آن قرار دارد ما نمي‌خواهيم به تيم مذاكره‌كننده فشار بياوريم كه وقفه‌اي در كار ايجاد شود كه بعد بگويند با اصرار و دخالت مجلس كار نشد. نمي‌خواهيم هيچ بهانه‌اي دست دولت و تيم مذاكره‌كننده باشد و فقط بر اين تاكيد داريم كه منافع ملي كشور را حفظ كنند و كار را پيش ببرند.» او ادامه داد: «اطلاعات و شواهد نشان مي‌دهد و مشخص است كه داريم به توافق نزديك مي‌شويم. از طرفي هم ايران و هم امريكا اين اراده هست كه توافق به نتيجه برسد و هر دو طرف از اينكه دير شده است ضرر كردند. ما اين كار را بايد يك‌سال و نيم قبل انجام مي‌داديم كه قطعا منافع بيشتري براي كشور داشت. اصل كار خوب است و ما نيز از توافق حمايت مي‌كنيم منتها اينكه متن توافق نسبت به يك‌سال و نيم قبل چه تغييراتي كرده و رو به جلو و مثبت بوده است و امتيازات بيشتري توانستيم بگيريم يا برعكس بوده، اطلاعاتي به ما داده نشده است كه بتوانيم راجع به آن اظهارنظر كنيم ولي بنده به شخصه كليت انجام توافق را قبول دارم و حمايت مي‌كنم.» با عبور از اين اظهارنظرهاي متفاوت و در برخي موارد متناقض بايد ديد، سرانجام برجام در مواجهه با نمايندگان مجلس چه خواهد شد. آيا خواسته اعضاي جبهه پايداري براي تصويب توافق در مجلس محقق مي‌شود يا ايده اصولگرايان طرفدار قاليباف در خصوص تاييد توافق بدون نياز به طرح در مجلس؟ ابهامي كه پاسخ آن طي روزهاي آينده و تحولات آتي مشخص خواهد شد.