سران كشورهاي غربي، روسيه را متهم به نقض منشور ملل متحد و به خطر انداختن امنيت جهاني كردند
سايه بحران اوكراين بر بزرگ‌ترين گردهمايي رهبران جهان
شهاب شهسواري|روز نخست هفتاد و هفتمين نشست مجمع عمومي سازمان ملل متحد، سه‌شنبه با سخنراني تعدادي از رهبران جهان آغاز شد. علاوه بر سخنراني‌هاي روز سه‌شنبه، روز چهارشنبه هم سخنراني‌هاي مهمي از جمله سخنراني سيد ابراهيم رييسي رييس‌جمهور اسلامي ايران و جو بايدن رييس‌جمهور ايالات متحده امريكا انجام شد. در حاشيه سخنراني‌هاي روز سه‌شنبه و چهارشنبه ديدارهاي دوجانبه مهمي هم برگزار شد كه از جمله آنها ديدار برنامه‌ريزي شده رييس‌جمهور امريكا با نخست‌وزير بريتانيا و ديدارهاي نخست‌وزير رژيم اسراييل با پادشاه اردن و رييس‌جمهور تركيه بود. سه‌شنبه در نيويورك، رجب طيب اردوغان رييس‌جمهور تركيه، امانوئل مكرون رييس‌جمهور فرانسه، اولاف شولتز صدراعظم آلمان، خاير بولسونارو رييس‌جمهوري برزيل، كيشيدا فوميو نخست‌وزير ژاپن و يون سوك يول رييس‌جمهوري كره‌جنوبي برخي از رهبران جهان بودند كه سخنراني كردند. گابريل بوريچ رييس‌جمهور شيلي، گوستاوو پترو رييس‌جمهور كلمبيا و لوييس آرسه رييس‌جمهور بوليوي سه رهبر چپ‌گراي امريكاي لاتين بودند كه در سخنان خود در مورد مسائل مختلف از جمله عدالت اجتماعي، مبارزه با مواد مخدر و آسيب‌هاي نظام سرمايه‌داري سخن گفتند. محور اصلي بسياري از سخنراني‌هاي روز نخست موضوع تهاجم نظامي روسيه عليه اوكراين بود. رهبران كشورهاي غربي از جمله فرانسه و آلمان و متحدان غرب مانند ژاپن، به شدت به روسيه تاختند و اقدام‌هاي نظامي اين كشور عليه اوكراين را خلاف منشور ملل متحد و امنيت بين‌المللي توصيف كردند. در برابر تعدادي ديگر از رهبران جهان، مواضعي متفاوت در مورد اين بحران گرفتند. خاير بولسونارو رييس‌جمهور برزيل در سخنراني خود از تلاش براي ميانجي‌گري ميان روسيه و اوكراين سخن گفت و اقدام‌ها براي تحريم روسيه را نكوهش كرد. رييس‌جمهور كره‌جنوبي بدون نام بردن از روسيه يا اوكراين گفت: «تلاش براي تغيير وضعيت موجود با اعمال زور، زندگي مردم بي‌گناه را به خطر مي‌اندازد. تسليحات هسته‌اي و ديگر انواع سلاح‌هاي كشتار جمعي خطر فزاينده‌اي عليه بشريت محسوب مي‌شوند.» مكي سال، رييس اتحاديه آفريقا با اشاره به فشار فزاينده بر رهبران اين قاره با هدف جانبداري از يكي از طرف‌هاي جنگ در اوكراين گفت، اين قاره «خواستار آن نيست كه بستر زمينه‌ساز يك جنگ سرد جديد باشد.» رييس اتحاديه آفريقا خاطرنشان كرد: ما خواستار تنش‌زدايي و توقف خصومت‌ها در اوكراين و همچنين حصول راه‌حلي از طريق مذاكره براي جلوگيري از خطر فاجعه‌بار يك درگيري جهاني بالقوه هستيم.
روز نخست زير سايه بحران اوكراين
سخنراني‌هاي روز نخست رهبران جهان در مجمع عمومي سازمان ملل متحد، عمدتا به تهاجم نظامي روسيه به اوكراين اختصاص داشت. رهبران كشورهاي غربي با حمله به روسيه اقدام اين كشور در حمله به اوكراين را نقض منشور ملل متحد توصيف كردند و به شدت از مسكو انتقاد كردند. اين در حالي است كه ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه از سفر به نيويورك براي سخنراني در نشست مجمع عمومي خودداري كرده و قرار است پس از پايان سخنراني‌هاي سران، سرگئي لاوروف وزير خارجه روسيه در مجمع عمومي سخنراني كند. كيشيدا فوميو نخست‌وزير ژاپن سه‌شنبه در سازمان ملل گفت: «تهاجم روسيه به اوكراين رفتاري است كه فلسفه و اصول منشور سازمان ملل متحد را زير پا مي‌گذارد... هرگز نبايد چنين چيزي را تحمل كرد.» كيشيدا كه اهل هيروشيماست، اولين شهري كه تا به حال هدف بمباران اتمي قرار گرفته است، همچنين تهديد سلاح‌هاي هسته‌اي توسط روسيه را محكوم كرد. اولاف شولتز، صدراعظم آلمان هم در نخستين سخنراني خود در مجمع عمومي سازمان ملل متحد گفت كه پوتين تنها در صورتي دست از «جاه‌طلبي‌هاي امپراتوري» خود كه خطر نابودي اوكراين و روسيه را در پي دارد، دست مي‌كشد كه تشخيص دهد نمي‌تواند در اين جنگ پيروز شود. وي گفت: «به همين دليل است كه ما هيچ صلحي را كه روسيه ديكته كند، نمي‌پذيريم و به همين دليل است كه اوكراين بايد بتواند حمله روسيه را دفع كند.» صدراعظم آلمان گفت كه بازگشت امپرياليسم با جنگ پوتين عليه اوكراين، فقط يك فاجعه براي اروپا نبود، بلكه فاجعه‌اي براي نظم صلح جهاني مبتني بر قوانين بود. او از سازمان ملل خواست كه از اين موضوع در برابر كساني كه ترجيح مي‌دهند جهاني كه در آن قوي‌ها بر ضعيف‌ها حكومت مي‌كنند، دفاع كند. پدرو سانچز نخست‌وزير اسپانيا در آستانه سخنراني در هفتاد و هفتمين نشست مجمع عمومي سازمان ملل در مصاحبه‌اي با نشريه پوليتيكو گفت: «ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه از انرژي به عنوان يك ابزار جنگي استفاده مي‌كند، چراكه با ارزش‌هاي اتحاديه اروپا تهديد شده است.» وي تاكيد كرد: «علي‌رغم بحران كنوني انرژي كه اتحاديه اروپا را پس از اعمال تحريم‌هاي گسترده غرب عليه مسكو فرا گرفته است، كشورهاي عضو اتحاديه اروپا تنها به يكديگر نزديك‌تر شده‌اند. بحران‌هاي پي‌درپي كه از سال 2008 ميلادي آغاز شده‌اند، به اين بلوك ياد دادند تا بدهي‌ها را جمع كند، سرمايه‌گذاري‌هاي دفاعي را هماهنگ كند و وابستگي به انرژي روسيه را كنار بگذارند.» امانوئل مكرون با اشاره به اينكه روسيه يكي از اعضاي دايمي شوراي امنيت سازمان ملل متحد به تاريخ ۲۴ فوريه با اقدامات تهاجمي و اشغال‌گرايانه خود امنيت همه را به مخاطره افكنده است، گفت: «روسيه منشور سازمان ملل متحد و اصل تساوي حق حاكميت دول جهان را نقض كرده است.» رهبر فرانسه ضمن اشاره به اينكه در صورت به
درازا كشيدن جنگ، صلح براي جهان و اروپا به همان اندازه خطرناك خواهد شد، اظهار داشت: «چيزي كه از ۲۴ فوريه بدين‌طرف با آن مواجه هستيم، بازگشت به عصر امپرياليسم و استثمار است.» وي خواستار آغاز اصلاحات در سازمان براي مشاركت هر چه بيشتر در شوراي امنيت شد.
همچنين اولنا زلنسكا، همسر ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهوري اوكراين كه به همراه دنيس شميهال، نخست‌وزير اين كشور راهي نيويورك شد، روز سه‌شنبه ديداري با آنتونيو گوترش دبيركل سازمان ملل داشت. سفر اولنا زلنسكا به نيويورك درحالي است كه ولوديمير زلنسكي براي سخنراني حضوري در هفتاد و هفتمين مجمع عمومي سازمان ملل متحد شركت نكرده و قرار است از طريق ويديويي از پيش ضبط شده در اين مجمع سخنراني كند.
فقدان عدالت باعث خيزش ملت‌ها مي‌شود
يكي از سخنراني‌هايي كه در روز نخست مجمع عمومي جلب‌توجه كرد، سخنان گابريل بوريچ، رييس‌جمهور جوان شيلي بود كه در آن به كشورهاي جهان در مورد آثار نابرابري و فقدان عدالت اجتماعي هشدار داد. وي با اشاره به اعتراضات شيلي در سال ۲۰۱۹ اين اعتراضات را نتيجه انباشت سال‌ها بي‌عدالتي توصيف كرد و هشدار داد كه نابرابري و ضعف خدمات عمومي مي‌تواند باعث بروز چنين اعتراضاتي در ديگر كشورهاي جهان هم شود. بورچ در سخنراني خود گفت: «من از همه شما دعوت مي‌كنم كه در جست‌وجوي عدالت اجتماعي گسترده‌تر باشيد. ... توزيع بهتر ثروت و قدرت بايد در كنار رشد پايدار پيگيري شود.»
ديدار اردوغان با نخست‌وزير اسراييل
در حاشيه نشست مجمع عمومي سازمان ملل متحد، رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه براي نخستين‌بار بعد از ۱۴ سال با يك نخست‌وزير رژيم اسراييل ديدار و گفت‌وگو كرد. دو طرف در طول ماه‌هاي گذشته فرآيند عادي‌سازي روابط با يكديگر را بعد از نزديك به يك دهه خصومت ازسر گرفته‌اند. علاوه بر سفر رييس رژيم اسراييل به تركيه، اسراييلي‌ها سفير خود در تركيه را نيز معرفي كرده‌اند. براساس بيانيه دفتر نخست‌وزير اسراييل، يايير لاپيد، نخست‌وزير اسراييل در ديدار با رييس‌جمهور تركيه، ازسرگيري روابط ديپلماتيك ميان آنكارا و تل‌آويو را تحسين كرده است. براساس اين بيانيه، لاپيد ضمن تكرار اتهام‌هاي واهي و بي‌پايه عليه ايران درخصوص تلاش براي ترور شهروندان اسراييلي در خاك تركيه از همكاري اطلاعاتي تركيه عليه ايران تشكر كرده است. آسوشيتدپرس، بهبود روابط با تركيه را يك دستاورد براي دولت پيشبرد امور به رهبري يايير لاپيد توصيف مي‌كند كه در انتخابات نوامبر قرار است با بنيامين نتانياهو رقابت كند. در حالي كه نتانياهو خود را يك دولتمرد در كلاس بين‌المللي معرفي مي‌كند، روابط با تركيه در دوران حاكميت بيش از يك دهه‌اي او قطع شده بود و حالا در دوران لاپيد بار ديگر ازسر گرفته شده است. براساس بيانيه دفتر نخست‌وزير رژيم اسراييل، اردوغان در مورد همكاري‌هاي انرژي هم با لاپيد گفت‌وگو كرده است و در مورد همكاري براي استخراج گاز از ميادين دريايي تحت سلطه اسراييل اظهار تمايل كرده است.