اميراحمديان در گفت‌وگو با «اعتماد»:
روسيه در روابط با ايران بر اساس منافع ملي‌اش عمل مي‌كند
گروه ديپلماسي|چندي پيش امير دريادار حبيب‌الله سياري، فرمانده نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران در راس يك هيات نظامي براي حضور در اجلاس فرماندهان نيروي دريايي كشورهاي حاشيه درياي خزر و بازديد از نمايشگاه توانمندي‌هاي دفاعي روسيه به اين كشور سفر كرد. كشورمان نيز در اين نمايشگاه آخرين توانمندي‌هاي نظامي دريايي خود را به نمايش گذاشت. با اين حال در روز گذشته، خبرگزاري تاس روسيه در گزارشي نوشت كه يك منبع نظامي ايراني گفته است كه در ديدار اخير هيات‌هاي نظامي تهران و مسكو، طرف روس براي فروش گسترده تسليحات رزم دريايي به ايران اعلام آمادگي كرده است. تاس در ادامه به نقل از اين منبع نظامي ايران بيان كرده است كه «رايزني‌ها ميان هيات ايراني و هيات روسي در نمايشگاه انجام شد. آنها در خصوص ارتقاي سطح همكاري‌هاي دوجانبه فني - نظامي شامل تحويل گسترده تجهيزات و تسليحات دريايي گفت‌وگو كرده‌اند.» اين در حالي است كه هنوز كشمكش‌هايي در خصوص تحويل سامانه موشكي اس-300 به ايران ادامه دارد و روسيه با وجود آنكه پول اين سامانه موشكي را دريافت كرده، هنوز آن را به كشورمان تحويل نداده است و مي‌توان گفت روابط دو كشور در زمينه نظامي تحت تاثير اين مساله است. در همين رابطه با بهرام اميراحمديان، استاد دانشكده مطالعات جهان دانشگاه تهران گفت‌وگويي داشتيم كه در ادامه مي‌آيد.
وضعيت همكاري‌هاي نظامي ايران و روسيه در شرايط كنوني به چه شكلي است؟
در طول يك سال گذشته، وزراي دفاع ايران و روسيه به كشورهاي يكديگر سفر كرده‌اند و در اين مدت رايزني‌هايي داشته‌اند اما نكته اساسي در آن است كه همكاري‌هاي دو كشور در حوزه نظامي به‌شدت، تحت‌تاثير موضوع سامانه موشكي اس- 300 قرار گرفته كه البته مذاكراتي در اين باره در حال انجام است. با اين حال، ايران و روسيه، دو كشوري هستند كه با يكديگر در خصوص مسائل تسليحاتي داراي همكاري‌هايي هستند و يكي از مهم‌ترين مسائل در مناسبات تجاري دو كشور هم در اين زمينه است. البته ما از ميزان مبادلات روابط تجاري دو كشور در حوزه نظامي آگاهي نداريم كه البته طبيعي است و بسياري از كشورها در اين باره ملاحظاتي دارند ولي با اين وجود، كشورمان در زمينه تامين تسليحات نظامي و ساخت و توليد آنها در طول سال‌هاي اخير عملكرد مثبتي داشته است به طوري كه علاوه بر تامين نيازهاي خود، توانسته نيازهاي برخي كشورهاي ديگر را نيز تامين كند. در روزهاي اخير نمايشگاه توانمندي‌هاي دفاعي در سن‌پطرزبورگ روسيه برگزار شده و كشورمان نيز بخشي از توانمندي‌هاي نظامي خويش را به نمايش درآورده است.
دليل طرح اين مساله كه روسيه آماده فروش گسترده تسليحات دريايي به ايران است، چيست؟
همانطور كه گفتم نمايشگاهي هم‌اينك در روسيه در حال برگزاري است و اعلام علاقه‌مندي و آمادگي در چنين نمايشگاه‌هايي براي برقراري روابط تجاري در آن زمينه و گسترش زمينه‌هاي موجود طبيعي است ولي بايد به نكته‌اي اشاره كرد و آن، اينكه كشورمان در خصوص خريد و فروش مسائل نظامي تحريم شده است. از طرفي در طول سال‌هاي گذشته با آنكه كشورمان قراردادي براي خريد سامانه دفاعي موشكي اس- 300 با روسيه منعقد كرده و حتي پول آن را داده بود ولي روس‌ها از تحويل آن به بهانه تحريم‌ها استنكاف كردند و با توجه به اعلام شكايت كشورمان در اين باره، حساسيت‌هايي ايجاد شده بود. از طرفي، اكنون كه مذاكرات هسته‌اي در حال انجام است و اميدواري‌هاي بسياري براي به نتيجه رسيدن آن وجود دارد، اعلام اين مساله مي‌تواند معناي آن را داشته باشد كه روسيه در حال چراغ سبز نشان دادن به ايران است و مي‌خواهد به غرب اعلام كند كه ايران را تنها نمي‌گذارد. با وجود اين، ايران از جمله كشورهايي است كه توانسته نيازهاي خود را تامين كند و از نظر بازدارندگي به نقطه‌اي رسيده است كه مي‌تواند هر تهديدي را نه در مرزهاي خود بلكه خارج از مرزهاي خود رفع كند.
به مساله سامانه موشكي اس- 300 اشاره كرديد. آيا با وجود اين مساله، مي‌توان به روس‌ها اعتماد كرد؟
هر كشوري براي آنكه به عمق استراتژي تعيين كرده خود برسد، روي توانايي‌ها و امكانات خويش حساب باز مي‌كند و البته نيم‌نگاهي به خارج براي تامين مايحتاجش دارد. ايران هم‌اينك اين قدرت را دارد. طبيعي است كه نبايد ما تمامي تخم‌مرغ‌هاي خود را در سبد روسيه بگذاريم چراكه بازارهاي متعددي براي تامين اين مساله وجود دارد. روسيه نه تنها در سامانه موشكي اس- 300 بلكه در مساله تكميل و تحويل نيروگاه بوشهر نيز خوش قول نبوده و قطعا اين مساله نيز موجب مي‌شود تا مسوولان عالي كشور با توجه به اين مسائل تصميم‌گيري كنند و مي‌دانند روسيه قابل اعتماد نيست. از طرفي ما توانسته‌ايم در زمينه ساخت تجهيزات نظامي دستاوردهاي چشم‌گيري داشته باشيم و ايران حتي دانش ساخت ناوچه و زيردريايي را دارد و من فكر مي‌كنم پيشنهاد روس‌ها بيشتر يك كار تبليغاتي است.
مذاكرات هسته‌اي در حال انجام است و هر لحظه امكان دستيابي به توافق وجود دارد. به نظر شما اقدام روسيه به چه ميزان در راستاي عقب نماندن از بازار كشورمان مي‌تواند باشد؟
اين مساله بي‌تاثير نمي‌تواند باشد. با دستيابي به توافق و رفع تحريم‌ها، بي‌ترديد دست ايران براي يافتن بازارهاي جديد و همچنين همكاري‌ها و مبادلات تجاري نوين بيش از پيش باز مي‌شود و قدرت چانه‌زني‌اش نيز افزايش مي‌يابد. هر كشوري نيز براساس منافع ملي خود و شرايط موجود، شريك تجاري‌اش را انتخاب مي‌كند. ما با روسيه ملاحظات و مناسباتي داريم. روسيه نيز در روابطش با ما ملاحظات و مناسباتي دارد و در واقع، براساس منافع ملي خود عمل مي‌كند. ولي من مي‌خواهم به نكته‌اي اشاره كنم و آن، اينكه روابط ايران و روسيه برخلاف تصورات، آنچنان استراتژيك نيست و رقم مبادلات كنوني آنچنان بالا نيست.
ولي روسيه هم‌اينك از سوي غرب تحريم شده است. آيا اين مساله بي‌تاثير در اتخاد چنين رفتاري نيست؟
مساله‌اي كه شما از آن سخن گفتيد، فاكتور مهمي است. با تحريم روسيه از سوي غرب و همچنين كاهش قيمت نفت، منابع درآمدي روسيه نيز كاهش يافته است و همين موجب روي آوردن روسيه به شرق شده و براي همين تلاش كرده تا حدودي ايران را نيز در جرگه خويش درآورد ولي همانطور كه گفتم حجم روابط دو كشور در زمينه تجاري آنچنان بالا نيست كه با اين مساله بخواهد خلأهاي به وجود آمده را بر اساس آن پر كند.