سالي متفاوت براي گروه 20

محمدحسين لطف‌الهي

اولين نشست وزراي دارايي و روساي بانك مركزي گروه 20 تحت رياست هند طي دو روز 24 تا 25 فوريه 2023 در بنگلور هند برگزار شد. اين گردهمايي در حقيقت نشست مقدماتي وزراي خارجه گروه ۲۰ بود كه قرار است در تاريخ ۱ تا ۲ ماه مارس سال ۲۰۲۳ (چهارشنبه و پنجشنبه ۱۰ و ۱۱ اسفند ماه) در دهلي‌نو برگزار شود. 

هند تلاش دارد نشست گروه 20 به جايي براي صحبت درباره منافع «آسيب‌پذيرترين شهروندان» جهان تبديل شود و حاضران روي افزايش فشارها عليه روسيه و ادامه حمايت‌ها از اوكراين متمركز نباشند؛ براي غرب چنين خواسته‌اي قابل قبول نيست. جنت يلن، وزير خزانه‌داري ايالات متحده روز جمعه در نشست وزراي دارايي گروه 20 مستقيما وارد يك درگيري لفظي با نمايندگان روسيه شد و خطاب به آنها گفت كه پايان دادن به جنگ «يك ضرورت اخلاقي» است. اين تقابل ميان مقام‌هاي امريكا و روسيه از معدود موارد گفت‌وگوي مستقيم مقام‌هاي امريكايي و روسي از زمان شروع جنگ اوكراين بوده و درست در روز 24 فوريه، سالگرد حمله نظامي روسيه به اوكراين اتفاق افتاد.  براساس اظهارات يكي از مقام‌هاي وزارت خزانه‌داري امريكا در يك نشست خصوصي با خبرنگاران، يلن گفته است: «من از مقام‌هاي روسي كه در نشست گروه 20 حضور دارند، خواستم تا درك كنند كه ادامه كار آنها براي كرملين آنها را در جنايات پوتين شريك مي‌كند. آنها در قبال جان افراد و معيشت آنها در اوكراين و همچنين آسيب‌هايي كه اين جنگ در عرصه جهاني در پي داشته مسوولند.» وزير خزانه‌داري ايالات متحده روز پنجشنبه نيز در نشست سياستگذاران ارشد گروه 20 تاكيد كرده بود: «ايالات متحده تلاش‌ها براي جلب حمايت‌ براي اوكراين در عرصه بين‌المللي را دو برابر خواهد كرد» و به چين هشدار داد كه در صورت كمك به روسيه براي فرار از تحريم‌هاي امريكا با «عواقب» قابل‌توجهي مواجه خواهد شد. اين اظهارات در شرايطي مطرح شد كه انتظار مي‌رفت كه در نشست مذكور روي تسريع روند احياي اقتصاد جهاني پس از همه‌گيري كرونا تمركز شود اما صحبت‌هاي وزير دارايي ايالات متحده عليه روسيه و تهديد چين، دو عضو مهم و تاثيرگذار گروه 20 از سوي او نشان داد كه چگونه جنگ اوكراين بر تمام همكاري‌ها در عرصه بين‌المللي سايه افكنده و مانع از رسيدگي به برخي مشكلات مهم در جهان است.

هند با فشار بيشتر به مسكو مخالف است
شواهد موجود و اخباري كه از جلسات مختلف گروه 20 به بيرون درز كرده است، نشان مي‌دهد كه هند به عنوان ميزبان نشست گروه 20 كه اجلاس سران آن در سپتامبر 2023 (شهريور 1402) برگزار خواهد شد، تمايل ندارد در اين نشست بر محكوم كردن روسيه يا افزايش فشار بر مسكو تمركز شود.
نارندرا مودي، نخست‌وزير هند روز پنجشنبه در يك سخنراني از رهبران اقتصادي جهان خواست تا روي مسائل و مشكلات «آسيب‌پذيرترين شهروندان جهان» تمركز كنند. او همچنين در حالي كه جنگ اوكراين تاثير قابل‌توجهي بر وضعيت اقتصادي در جهان گذاشته هيچ اشاره‌اي به «جنگ» نداشت. مودي گفت: رشد درگيري‌هاي ژئوپليتيك در نقاط مختلف دنيا به افزايش سطح بدهي بسياري از كشورها، بروز مشكل در زنجيره تامين و تهديد امنيت غذايي و امنيت انرژي در جهان منجر شده است.
رويترز چهارشنبه شب گزارش داد كه هند تلاش داشته تا در نشست‌هاي مختلف ديگر كشورهاي گروه 20 را قانع كند تا از واژه «جنگ» براي توصيف جنگ اوكراين استفاده نكنند و واژه‌هايي نظير «چالش» يا «بحران» جايگزين آن شود. به نوشته اين خبرگزاري، چين و روسيه نيز كه نمايندگان آنها در نشست‌ها حضور داشتند بر ضرورت عدم استفاده از واژه جنگ اصرار مي‌كردند. يك ديپلمات هندي كه مايل به افشاي نامش نبود در حاشيه نشست‌هاي گروه 20 به رويترز گفت: «هند مشتاق نيست كه درباره تحريم‌هاي مضاعف عليه روسيه بحث كرده يا از تحريم‌هاي بيشتر عليه مسكو حمايت كند.» به گفته او، «تحريم‌هاي موجود عليه روسيه تاثير منفي زيادي بر اقتصاد جهاني داشته است.» 

دهلي‌نو مساله تجارت با روسيه
داده‌هاي وزارت بازرگاني هند نشان مي‌دهد كه در سال 2022 و در شرايطي كه جنگ اوكراين روابط تجاري بسياري از كشورها با روسيه را كاهش داد، واردات هند از روسيه نزديك به 400 درصد افزايش يافته است و بخش عمده‌اي از اين واردات را نفت خام تشكيل مي‌دهد كه با تخفيف‌هايي قابل توجه از روسيه خريداري شده است. اين آمار بيانگر آن است كه پس از چين، امارات متحده عربي و ايالات متحده، روسيه چهارمين صادركننده بزرگ به هند است. در 10 ماه ابتدايي سال مالي در هند (اول مارس تا 28 فوريه) ارزش كل واردات از روسيه از 7.71 ميليارد دلار در مدت مشابه در سال مالي قبل به 37.31 ميليارد دلار رسيده و 384 درصد رشد داشته است. بر اساس اين آمارها، واردات از روسيه 6.2 درصد از كل واردات هند را شامل مي‌شود. سونيل بارتوال، وزير بازرگاني هند ماه گذشته ميلادي گفته بود كه در پي درگيري روسيه و اوكراين و تحريم‌هايي كه غرب عليه مسكو اعمال كرد «هند مقدار زيادي نفت خريد، آنها را به محصولات پتروشيمي تبديل كرد و به فروش رساند.» اين اقدام دهلي نو باعث شد صادرات فرآورده‌هاي نفتي هند به يك باره به‌طور قابل توجهي افزايش پيدا كند. از آوريل 2022 تا ژانويه 2023، هند مجموعا 78.58 ميليارد دلار فرآورده نفتي صادر كرده  كه اين رقم در مدت مشابه سال گذشته 50.77 ميليارد دلار بوده است. داده‌هاي دولت هند نشان مي‌دهد كه اين كشور در سال ۲۰۲۲ حدود ۳۵ ميليون تن نفت خام وارد كرده كه بيش از ۷ برابر ميزان واردات نفتش در سال پيش از آن است. عراق و عربستان سعودي بزرگ‌ترين تامين‌كنندگان نفت هند بوده‌اند. اما از ماه سپتامبر تا دسامبر، روسيه تامين‌كننده اول نفت اين كشور بوده است. كشورهاي غربي براي متوقف كردن منابع كليدي در‌آمد روسيه تحريم‌ها بر نفت اين كشور را افزايش داده‌اند. اما تحليلگران اشاره دارند كه چين و هند با خريد انرژي روسيه با تخفيف، از اين فرصت استفاده كرده‌اند. وزير خارجه هند با اين استدلال كه مصرف‌كنندگان داخلي بايد بهترين دسترسي ممكن را به بازار بين‌المللي داشته باشند، مي‌گويد دولت بايد اقتصاد داخلي را در اولويت قرار دهد.

غرب برنامه متفاوتي دارد
اين رويكرد هند از سوي كشورهاي غربي قابل قبول به نظر نمي‌رسد و آنها برخلاف خواست ميزبان برنامه‌هاي زيادي براي افزايش فشار بر روسيه دارند. جنت يلن، وزير خزانه‌داري ايالات متحده در سالگرد جنگ اوكراين گفت از ديگر كشورها خواست كه جلوي درآمدهاي مالي روسيه را بگيرند تا اين كشور نتواند به جنگ‌افروزي ادامه دهد. 
رهبران گروه 7 روز جمعه در يك گردهمايي مجازي كه با حضور ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين در سالگرد آغاز جنگ اوكراين برگزار شد، توافق كردند كه تحريم‌هايي بيشتر عليه روسيه اعمال كنند. دولت ژاپن به عنوان رييس دوره‌اي نشست گروه 7 بدون ذكر جزيياتي در اين باره گفت كه اقداماتي جدي عليه روسيه در نظر گرفته شده است. فوميو كيشيدا، نخست‌وزير ژاپن روز جمعه گفت: «روسيه هرگونه تغيير در سياست‌هاي تند خود را رد مي‌كند و جامعه جهاني بايد به همراه هم ضمن نشان دادن همبستگي و اتحاد در اين موضوع تحريم‌هايي سخت عليه روسيه وضع كنند.» كمي پيش‌تر بريتانيا و ايالات متحده به‌طور جداگانه از وضع تحريم‌هايي جديد شامل محدوديت صادرات و اعمال تعرفه‌هاي سنگين عليه برخي اقلام كه به گفته آنها از «كشورهاي ثالث» براي استفاده از جنگ در اختيار روسيه قرار مي‌گيرد، خبر دادند. در نشست‌هاي گروه 20 كه در روزهاي گذشته به ميزباني هند برگزار شد، وزراي دارايي كشورهاي گروه 7 مشترك خواستار اعمال تحريم‌هاي بيشتر عليه روسيه شدند. برونو له‌مار، وزير دارايي فرانسه در اين باره گفته است: «كشورهاي گروه 20 و رهبران مالي اين كشورها بايد تهاجم روسيه به اوكراين را محكوم كنند. تحريم‌هاي بيشتر و بيشتري در كار خواهند بود؛ تحريم‌هاي بيشتر و البته موثرتر. ما روي موج جديدي از تحريم‌ها كار مي‌كنيم. جيانكارلو جورجتي، وزير اقتصاد ايتاليا در حاشيه نشست گروه 20 خواستار آن شد كه دامنه تمام تحريم‌هاي گروه 7 عليه روسيه به گروه 20 تسري يابد. او هشدار داد كه اگر اين اتفاق رخ ندهد «ما از انتظارات‌مان عقب خواهيم ماند.» كريسيتين ليندر، وزير دارايي آلمان هم در حاشيه نشست گروه 20 گفت كه ضروري است واكنش‌هاي ما به اقدامات روسيه ضعيف‌تر از واكنش‌هاي پيشين نباشد.

داده‌هاي وزارت بازرگاني هند نشان مي‌دهد كه در سال 2022 و در شرايطي كه جنگ اوكراين روابط تجاري بسياري از كشورها با روسيه را كاهش داد، واردات هند از روسيه نزديك به 400 درصد افزايش يافته است و بخش عمده‌اي از اين واردات را نفت خام تشكيل مي‌دهد كه با تخفيف‌هايي قابل توجه از روسيه خريداري شده است. اين آمار بيانگر آن است كه پس از چين، امارات متحده عربي و ايالات متحده، روسيه چهارمين صادركننده بزرگ به هند است. در 10 ماه ابتدايي سال مالي در هند (اول مارس تا 28 فوريه) ارزش كل واردات از روسيه از 7.71 ميليارد دلار در مدت مشابه در سال مالي قبل به 37.31 ميليارد دلار رسيده و 384 درصد رشد داشته است. بر اساس اين آمارها، واردات از روسيه 6.2 درصد از كل واردات هند را شامل مي‌شود.

سونيل بارتوال، وزير بازرگاني هند ماه گذشته ميلادي گفته بود كه در پي جنگ اوكراين، «هند مقدار زيادي نفت خريد، آنها را به محصولات پتروشيمي تبديل كرد و به فروش رساند.» اين اقدام دهلي نو باعث شد صادرات فرآورده‌هاي نفتي هند به يك باره به‌طور قابل توجهي افزايش پيدا كند. از آوريل 2022 تا ژانويه 2023، هند مجموعا 78.58 ميليارد دلار فرآورده نفتي صادر كرده  كه اين رقم در مدت مشابه سال گذشته 50.77 ميليارد دلار بوده است. هند در سال ۲۰۲۲ حدود ۳۵ ميليون تن نفت خام وارد كرده  كه بيش از ۷ برابر ميزان واردات نفتش در سال پيش از آن است. عراق و عربستان سعودي بزرگ‌ترين تامين‌كنندگان نفت هند بوده‌اند. اما از ماه سپتامبر تا دسامبر، روسيه تامين‌كننده اول نفت اين كشور بوده است.