حاشيه‌هاي پر رنگ‌تر از متن در اجلاس كشورهاي آسيا - اقيانوسيه (اپك)
گردهمايي بزرگ فرا قاره‌يي در پكن
اجلاس دو روزه ۲۱ كشور منطقه آسيا - اقيانوسيه (اپك) كه از ديروز در پكن چين كليد خورده است، به دليل حضور رهبران كشورهاي دوست و رقيب و حتي دشمني چون امريكا، چين، روسيه، ژاپن و كره جنوبي حاشيه‌هاي پررنگ‌تر از متن دارد. سازمان همكاري‌هاي كشورهاي آسيا پاسيفيك (اپك APEC) شامل كشورهاي حاشيه اقيانوس آرام، از استراليا و نيوزيلند گرفته تا پرو، شيلي، كانادا و ايالات متحده امريكا به همراه كشورهاي شرق و جنوب شرقي آسيا در كنار چين و روسيه است كه همگي در كناره‌هاي اقيانوس آرام واقع شده‌اند. منطقه اپك شامل 40 درصد از جمعيت جهان است و در برگيرنده تقريبا نيمي از تجارت جهان و بيش از نيمي از توليد ناخالص داخلي جهان است. اقتصاد جهاني و همكاري‌هاي تجاري-بازرگاني از جمله موضوعات مهم در نشست سران سازمان همكاري‌هاي اقتصادي آسيا و اقيانوسيه است. در نشست پكن نيز در ميان 1500 شركت‌كننده، 500 تن از نمايندگان شركت‌هاي بزرگ جهان نيز حضور دارند. به گزارش خبرگزاري رويترز، رهبران تجاري كه در اين نشست در پكن شركت دارند، مي‌گويند كه به همكاري تجاري ميان كشورهاي آسيا- پاسيفيك خوشبين هستند. اما در اين سازمان فراقاره‌يي سايه رقابت بلوك شرق و غرب قابل مشاهده است.
توافق تجارت آزاد فرااقيانوسي را شايد بتوان يك نشانه از آن دانست. اين توافق، در درون مجمع آسيا-پاسفيك در حالي مطرح مي‌شود كه شرقگرايان به آن به عنوان پروژه‌يي امريكايي مي‌نگرند. گفته مي‌شود مبتكران اين پروژه زلاندنو، سنگاپور و شيلي بودند اما امريكا علاقه‌مند آن شده است تا با ايجاد بلوكي داراي منطقه ممكنه تجارت آزاد شود ولي توافق درباره تاسيس اين پيمان هنوز امضا نشده و مذاكرات مربوطه جريان دارد كه در اجلاس پكن نيز رهبران كشورهاي عضو درباره آن مذاكره و رايزني داشتند. قرار است كه استراليا، برونئي، ويتنام، كانادا، مالزي، مكزيك، پرو و ژاپن وارد مشاركت ترانس پاسيفيك شوند. بر اساس گزارش‌ها از روسيه و چين دعوت نشده كه به مذاكرات درباره مشاركت فرا اقيانوسي بپيوندند. به عقيده آندره وينوگراندف، رييس مركز تحقيق و تحليل سياسي مسكو، امريكا به اين پروژه در درجه اول به منزله يك طرح سياسي مي‌نگرد. اين كارشناس روس مي‌گويد تصادفي نيست كه اين پروژه در دوره‌يي مطرح مي‌شود كه چين خود را به عنوان كشور پيشتاز در آسياي شرقي معرفي كرده است. مسلما اين پروژه به عنوان وسيله‌يي كه بتواند كشورهاي اين منطقه را دور امريكا جمع كند و اين به معناي انزواي چين و مشكل كردن همگرايي آسياي شرق است كه مركز آن در‌واقع همان چين است. اين در حالي است كه كل كشورهاي عضو بالقوه اين پيمان حجم تجارت‌شان با چين بيشتر از امريكا است و به اين خاطر شرقگرايان مي‌گويند گزينه پيشنهادي امريكا – يا ما يا چين است. با اين حال ناظران بر اين باورند فرامنطقه‌گرايي اقتصادي منازعات سياسي را كاهش داده و منجر به شكل‌گيري بازار جهاني در دو سوي بزرگ‌ترين اقيانوس كره زمين مي‌شود.
اوباما و پرهيز از تنش
باراك اوباما، رييس‌جمهوري امريكا كه به باور بسياري از تحليلگران در دو سال آينده كاري خود در كاخ سفيد بيش از پيش بر سياست خارجي متمركز مي‌شود، از فرصت پكن براي يكي از بزرگ‌ترين اهداف سياسي-اقتصادي امريكا يعني توافق تجارت آزاد دو سوي اقيانوس آرام استفاده كرد. به باور تحليلگران اگر اوباما به اين هدف جامه عمل بپوشاند مي‌تواند در پايان دوره رياست‌جمهوري خود، سربلند از كاخ سفيد خارج شود به همين دليل شايد اوباما ديروز پس از ورود به پكن اعلام كرد كه براي توافق تجارت آزاد در كشورهاي منطقه به‌دنبال يك روند سريع است و اين توافق همكاري تجاري مي‌تواند به يك دستاورد تاريخي بدل شود.
اين در حالي است كه يكي از چالش‌هاي پيش‌روي اوباما مقابله و ايستادگي در برابر گمانه‌زني‌هاي موجود ميان برخي از متحدان آسيايي امريكا درباره اين مساله است كه آيا ايالات متحده مي‌تواند به صورت كامل به تعهداتش در منطقه عمل كند در حالي كه جهان و خود امريكا با ابولا، داعش و مساله سوريه و عراق و بحران اوكراين درگير است.
اوباما در اين زمينه ديروز در پكن با سفراي 12 كشور عضو همكاري آسيا- پاسيفيك در سفارت امريكا ديدار كرد و گفت: در طول چند هفته گذشته تيم‌هاي تحقيق امريكا پيشرفت خوبي را در حل بسياري از مشكلات و مسائل مشترك و با هدف دستيابي به توافق تجارت آزاد به دست آورده‌اند. امروز فرصت مناسبي براي ما است تا در اين نشست كه رهبران كشورهاي عضو اپك حضور دارند با راهكار سياسي بقيه بن‌بست‌ها و موانع را از ميان‌برداريم.
رييس‌جمهور امريكا در سخنراني خود در اجلاس نيز گفت: پيش‌بيني مي‌شود كه طي پنج سال آينده، تقريبا نيمي از رشد اقتصادي در خارج از امريكا، از همين جا در آسيا نشأت بگيرد. اين باعث مي‌شود كه اين منطقه به فرصتي فوق‌العاده براي اشتغالزايي و افزايش رشد اقتصادي در امريكا، تبديل شود. هر رهبر جدي در امريكا - چه در سياست، چه در بازرگاني - اين حقيقت را درك مي‌كند. آخرين باري كه من در برابر نشست مديران اپك صحبت كردم، سه سال پيش بود. امروز من در حالي به اين نشست بازگشته‌ام كه در سراسر جهان، امريكا از موضع قدرت رهبري مي‌كند. رهبريت امريكا در جهان از پشتوانه قدرت گرفتن مجدد اقتصاد ما در خانه برخوردار است. وي سپس به روند مستمر اشتغالزايي در بازار كار امريكا اشاره كرد و مدعي شد: از زماني كه ما روند اشتغالزايي مجدد را در امريكا آغاز كرده‌ايم تاكنون امريكا شمار بيشتري از مردم را بارديگر بر سر كارها فرستاده (برايشان اشتغال ايجاد كرده) است كه تمام كشورهاي داراي اقتصاد پيشرفته، مانند كشورهاي اروپايي و ژاپن، در مجموع توانسته‌اند براي شهروندان خود اشتغال ايجاد كنند. وي سپس خواهان همكاري كشورهاي اپك براي افزايش رشد اقتصادي شد و گفت: لزومي ندارد كه رشد اقتصادي و شكوفايي يك كشور، به قيمت زيان ساير كشورها باشد، بلكه ما با همكاري يكديگر قادر خواهيم بود رشد اقتصادي و اشتغالزايي را در تمام كشورهاي منطقه به صورت همزمان ايجاد كنيم كه براي همه كشورهاي ما سودمند باشد. اين مساله به خصوص براي كشورهاي عضو اپك صادق است و به نظر من، اين مساله به ويژه در خصوص روابط ميان امريكا و چين صدق مي‌كند.
به گزارش خبرگزاري رويترز، باراك اوباما، رييس‌جمهوري امريكا همچنين در يك كنفرانس خبري نيز گفت پيامي كه ما مي‌دهيم اين است كه مي‌خواهيم شاهد موفقيت چين باشيم اما همچنان كه آنها رشد مي‌كنند ما مي‌خواهيم كه در حفظ نظم بين‌المللي شريك باشند نه در تضعيف آن.
اوباما با اعلام معاهده‌يي كه به گفته وي باعث بهبود روابط تجاري و اقتصادي چين و امريكا به عنوان بزرگ‌ترين اقتصادهاي جهان مي‌شود، گفت: پكن و واشنگتن توافق كردند تا مدت رواديد كوتاه‌مدت را تا حد چشمگيري افزايش دهند. لازم به ذكر است براساس توافق رواديد ميان پكن و واشنگتن كه از 12 نوامبر اجرايي خواهد شد، هر دو كشور طول رواديد تجاري و گردشگري كوتاه‌مدت با چند بار ورود را از يك سال به 10 سال افزايش مي‌دهند. رواديد دانشجويي نيز از يك سال به پنج سال افزايش خواهد يافت.
با اين حال اوباما در اين سخنان از رهبران پكن خواست تا براي شركت‌هاي خارجي يك بازار عادلانه ايجاد كنند. وي تاكيد كرد: ما انتظار داريم چين يك زمين بازي هموارتر فراهم كند كه در آن شركت‌هاي خارجي رفتاري عادلانه را شاهد باشند تا بتوانند به طور مساوي با شركت‌هاي چيني رقابت كنند.
وي از چين خواست تا مساله دزدي سايبري براي كسب منافع تجاري را محكوم كرده و با ايجاد يك زمينه مناسب، كاري كند كه مسائل سياسي در راستاي منافع برخي شركت‌ها عليه شركت‌هاي ديگر مورد استفاده قرار نگيرد. اوباما همچنين از چين خواست تا به سوي يك نرخ تبادل مبتني بر بازار حركت كرده و از حقوق بشر و آزادي مطبوعات حمايت كند.
تحكيم روابط اژدهاي زرد و خرس قطبي
اما يكي از مهم‌ترين ديدارها در حاشيه نشست سازمان همكاري‌هاي اقتصادي آسيا–اقيانوسيه (اِپك)، آن هم همزمان با حضور رييس‌جمهور امريكا در اين گردهمايي، ديدار دوستانه و گرم روساي جمهور روسيه و چين بود كه به امضاي چارچوب توافقنامه يك پروژه عظيم گاز طبيعي انجاميد. اين دو كشور اخيرا قرارداد گاز طبيعي به ارزش حدود ۴۰۰ ميليارد دلار را به امضا رسانده‌اند كه از وجهي پاسخي به تحريم‌هاي امريكا- اتحاديه اروپا عليه روسيه محسوب مي‌شود. در راستاي اين توافق چين و روسيه همكاري خود در زمينه گاز و نفت را افزايش داده و دو شركت مهم روسي و چيني يعني شركت روس نفت و شركت نفت ملي چين كه هر دوي آنها از غول‌هاي مهم صنعت نفت هستند با امضاي قراردادي متعهد شده‌اند تا شركت چيني در يك پروژه عظيم انرژي در سيبري 10 درصد سهم داشته باشد. درمقابل شركت نفت ملي چين نيز چند قرارداد در زمينه تامين گاز و مسيرهاي حمل و نقل امضا كرد.
روسيه با نگاه رو به شرق و صدور گاز طبيعي به چين درصدد بي‌اثر كردن تحريم‌هاي غرب و فراهم كردن بازاري مطمئن و باثبات براي صادرات انرژي فسيلي خود است.
اين ديدار رييس‌جمهوري چين و همتاي روس وي، دهمين ديدار آنها در دو سال اخير بود كه باز هم به تمجيد همكاري نزديك اژدهاي زرد با خرس قطبي انجاميد. به گزارش خبرگزاري فرانسه، ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه و شي جين پينگ، رييس‌جمهوري چين در اين ديدار بر ديدگاه مشترك خود در خصوص منافع تجاري، ژئوپولتيكي و سرمايه‌گذاري مشترك تاكيد كردند. دو طرف همچنين به امضاي چند قرارداد براي تقويت همكاري چند ميليارد دلاري در زمينه منابع طبيعي و ديگر حوزه‌ها پرداختند.
شي جين‌پينگ به ولاديمير پوتين گفت: ما با همكاري يكديگر به دقت از درخت روابط چين با روسيه پاسداري كرديم اكنون كه پاييز فرارسيده است زمان برداشت است و زمان آن رسيده تا ثمره اين درخت را بچينيم. وي همچنين تاكيد كرد: صرف نظر از تغييراتي كه در سطح جهاني رخ مي‌دهد ما بايد به مسير برگزيده خود براي گسترش و تقويت همكاري سودمند دو جانبه و جامع پايبند باشيم. پوتين هم اظهار كرد كه همكاري روسيه - چين براي آنكه جهان را در چارچوب قانون بين‌الملل حفظ كرده و آن را به مكاني باثبات‌تر و قابل پيش‌بيني‌تر تبديل كنيم بسيار اهميت دارد. وي افزود: من و شما براي اين منظور تلاش‌هاي زيادي كرديم و مطمئن هستم كه در آينده نيز به كارهاي‌مان در اين راه ادامه خواهيم داد.
اين در حالي است كه دو كشور اغلب در شوراي امنيت سازمان ملل به دليل برخورداري از حق وتو اغلب به مسائل مهمي نظير سوريه كه از سوي قدرت‌هاي غربي مطرح مي‌شود راي مخالف مي‌دهند.
ولاديمير پوتين رييس‌جمهوري روسيه قبل از عزيمت به پكن و شركت در اجلاس آسيا-پاسيفيك ايجاد مشاركت فرااقيانوسي را تلاش متناوب امريكا جهت ساخت معماري همكاري اقتصادي سودمند براي خودش خوانده بود.
توافق پكن - سئول
به گزارش آسوشيتدپرس، پكن ديروز شاهد ديدار روساي جمهور كره جنوبي و چين نيز بود؛ دو كشوري كه در زمينه جزاير مورد مناقشه درياي چين اختلاف نظر دارند اما در ديدار اخير خود با موافقت در زمينه امضاي توافقنامه تجارت آزاد بين دو كشور يك گام به سمت نزديكي بيشتر برداشتند. در صورتي كه اين توافقنامه امضا شود تعرفه‌هاي وضع شده بر بيش از 90 درصد محصولات مبادلاتي بين دو كشور به مدت دو دهه برداشته خواهد شد. چين و كره جنوبي مذاكرات در خصوص تجارت آزاد را از ماه مه سال 2012 شروع كرده‌اند.
دست‌هاي سرد پكن- توكيو
پيش از اجلاس رهبران كشورهاي آسيا- پاسيفيك، فرصتي شد كه رييس‌جمهوري چين و نخست‌وزير ژاپن بعد از دو سال تنش بين دو كشور با يكديگر ديدار كنند. اين نخستين ديدار ميان شينزو آبه، نخست‌وزير ژاپن و شي جين‌پينگ، رييس‌جمهوري چين بعد از به قدرت رسيدن آنها بود. انتظار مي‌رود اين ديدار به حل بحران ميان دو كشور كه بيش از دو سال پيش شروع شده، كمك كند. بعد از نيم ساعت ديدار غيررسمي، نخست وزير ژاپن به خبرنگاران گفت كه اين ديدار نخستين قدم براي بهبود روابط دو كشور است.
رايزني پوتين و آبه
ديدار ولاديمير پوتين، رييس‌جمهوري روسيه با شينزو آبه، نخست‌وزير ژاپن را هم بايد يك ديدار ضرب دري از دو اردوگاه شرق و غرب دانست. بر اساس گزارش ديميتري پسكوف، سخنگوي رييس‌جمهور روسيه شرايط اوكراين و همكاري براي دستيابي به پيمان صلح بين روسيه و ژاپن و چشم‌انداز سفر پوتين به ژاپن از جمله موضوعات مهم گفت‌وگوهاي رهبران ارشد روسيه و ژاپن بوده است. بر اساس اين گزارش دو طرف بر آمادگي خود براي ادامه تماس‌ها در همه زمينه‌ها از جمله مسائل مربوط به همكاري بر سر پيمان صلح تاكيد كرده‌اند.