گفتمان سايه يا دولت سايه
هر دولت به نمايندگي از يك گفتمان كه خود خرده گفتماني از گفتمان اسلام‌گرايي بوده است عهده‌دار امور بوده و دولت تشكيل داده‌اند .اما واژه دولت سايه بيشتر در جوامع قابل كاربست است كه نظام سياسي آنها حزبي بود و دولت پايگاه حزبي دارد به خصوص اين موضوع در مورد جوامعي مانند انگليس با نظام دوحزبي صدق مي‌كند كه پس از پيروزي حزب حاكم و تشكيل دولت، حزب مغلوب دولت در سايه تشكيل مي‌دهد كه هدف از آن نظارت بر عملكرد دولت حاكم و هم برنامه‌ريزي براي رقابت‌هاي انتخاباتي دوره بعد است، اما آنچه در اين ميان مهم است، اين نكته است كه در جوامعي كه دولت سايه وجود دارد شكل‌گيري دولت سايه، فعاليت آن، بودجه و عملكرد آن شفاف و براي همگان مشخص است، اما اكنون آنچه در ايران مطرح شده براي كنشگران سياسي چند سوال را مطرح كرده است: ۱- در كشوري كه دولت پايگاه حزبي و رقابت‌هاي سياسي ماهيت حزبي ندارند، آيا دولت سايه معناي قانوني دارد؟ ۲- در ايران دولت‌ها بيشتر نمايندگي ائتلافي از نيروهاي سياسي را عهده‌دار بوده‌اند چنانكه دولت آقاي رييسي نيز همين‌گونه بوده است، لذا در چنين وضعيتي آيا تشكيل دولت سايه از سوي فرد و جرياني كه خود متعلق به جناح اصولگراست چه معنايي مي‌تواند داشته باشد؟ ۳- مگر وظيفه دولت سايه نقد دولت حاكم و برنامه‌ريزي براي رقابت انتخاباتي بعدي نيست پس چگونه آقاي دكتر جليلي مي‌فرمايند كه در موارد متعدد به دولت آقاي رييسي مشاوره و كمك كرده‌اند حال آنكه نامبرده به عنوان دولت سايه وظيفه نقد داشته‌اند و بالاخره سوال چهارم اينكه تشكيل دولت سايه، كادر‌سازي، فعاليت در سطح كشور و تشكيل جلسات مختلف با نخبگان از رشته‌هاي گوناگون هزينه مي‌خواهد اگر بناست هزينه ستاد تبليغات انتخابات رياست‌جمهوري رهبر دولت سايه در دوره چهاردهم از سوي كمك‌هاي مردمي تامين شود بايد اين موضوع به‌وضوح مشخص شود كه سال‌هايي كه جامعه بر اثر تحريم‌ها به شدت از نظر اقتصادي در شرايط وخيمي قرار داشته هزينه دولت سايه از كجا و از سوي چه نهادي تامين شده است و مهم‌تر اينكه آيا چنين هزينه‌اي ضرورت داشته و وظيفه دولت سايه چه بوده است؟ علي‌اي‌حال تاكيد آقاي دكتر جليلي بر گفتمان سايه و نه دولت است اگر مبنا را بر گفتمان هم قرار بدهيم و منظور از آن را شكل‌گيري يك گفتمان منتقد دولت حاكم بدانيم شايد وجود گفتمان منتقد در زمان حضور دولت‌هايي مانند دولت آقاي روحاني يا دولت آينده معنا داشته باشد، اما وجود گفتمان سايه در زمان دولت آقاي مرحوم رييسي چه معنايي مي‌تواند داشته باشد مگر جز اين است كه آقاي رييسي نمايندگي نيروهاي اصولگرا به ويژه جبهه پايداري را برعهده داشته است پس آيا گفتمان سايه آقاي جليلي طرح يك خرده گفتمان عليه گفتمان دولت اصلي بوده كه خود نماينده نيروهاي اصولگرا و جبهه پايداري بوده است؟ طرح اين سوال و امكان طرح سوالات ديگر بيانگر اين مهم است كه اصرار بر اينكه آنچه وجود داشته و دارد، گفتمان است نه دولت، به نظر مي‌رسد اشتباه است و منطقي آن است كه ادعا شود دولت سايه‌اي وجود داشته و دارد كه درصدد تدوين و طرح يك گفتمان سايه است . چنين عملي هر چند بيانگر نوعي كنشگري سياسي است، اما سوالات متعددي مطرح مي‌شود به عنوان مثال ۱- آيا در شرايط فقدان دولت حزبي چنين اقدامي قانوني است؟ ۲- هزينه چنين فعاليتي از كجا و از سوي چه نهادهايي تامين مي‌شود؟ ۳- وقتي دولت اصولگرا قدرت را در اختيار داشته است دولت سايه و گفتمان سايه چه معنايي مي‌تواند داشته باشد؟ به اميد آنكه يكي از ويژگي‌هاي حكمراني خوب شفافيت است و دولت آقاي پزشكيان متعهد به اجراي اين اصل شده، پس از تشكيل دولت از سوي وي بسياري از ابهامات در خصوص دولت سايه و گفتمان سايه شفاف‌سازي شود.