به مناسبت سالروز درگذشت مرتضي ني‌داوود، خالق «مرغ سحر»
محبوب عامه، پايبند رديف ايراني
دوم مرداد ماه سالروز درگذشت مرتضي ني‌داوود است؛ ني‌داوود، آهنگساز و نوازنده شهير موسيقي كلاسيك و اصيل ايراني كه تصانيف ماندگار و خاطره‌سازي همچون «مرغ سحر» را ساخته است. استعداد او در موسيقي در همان اوايل كودكي آشكار شد و پدرش «بالا خان» كه خود اهل موسيقي بود و با تار و تنبك آشنايي داشت، او را به درس آقا حسينقلي استاد تار برد. مرتضي خان دو سال نزد آقا حسينقلي و سه سال نزد شاگرد برجسته او درويش خان رديف موسيقي و تارنوازي را آموخت و موفق شد از دست درويش نشان «تبرزين طلايي» را كه تنها به شاگردان ممتاز داده مي‌شد، دريافت كند.
ني داوود از جمله نوازندگان و آهنگسازاني بود كه قطعات ساخته شده‌اش از دو عنصر پايبندي به رديف موسيقي ايراني و شنيده شدن توسط عامه مردم هيچ‌گاه دور نشد. از ساخته‌هاي اين هنرمند برجسته مي‌توان به تصنيف‌هايي چون «مرغ سحر» و «آتش دل» و همچنين پيش درآمد اصفهان نام برد كه براي علاقه‌مندان موسيقي آشناست. بعدها و پس از تاسيس راديو، ني‌داوود با نوازندگان و آهنگسازاني چون رضا محجوبي، ابوالحسن صبا، علي‌اكبر شهنازي و خوانندگاني چون غلامحسين بنان، اديب خوانساري همكاري كرد. مرتض ني‌داوود در سال ۱۳۴۸ اقدام به اجرا و ضبط در حدود ۳۰۰ گوشه از رديف موسيقي ايراني كرد كه منتشر شده است. وي در سال‌هاي پس از انقلاب نيز به فعاليت‌هاي موسيقي خود به صورت محدود ادامه داده و در همين سال‌ها پيش درآمد اصفهان را به شيوه‌اي نو براي اركستر بزرگ تنظيم كرد كه موسيقي اصلي سريال «هزار دستان» به حساب مي‌آيد. آن طور كه در رسانه‌ها آمده ني‌داوود در اواخر عمر خويش در شرايط مالي مناسبي به سر نمي‌برد و چندين سال يك مغازه الكتريكي كوچك در تهران داشت. او سال‌هاي پاياني عمر خويش را در امريكا سپري كرد و سرانجام در 2 مرداد ماه سال 1369 در 90 سالگي در امريكا درگذشت. درباره تصنيف مشهور مرغ سحر ساخته اين آهنگساز برجسته كه از معروف‌ترين تصانيفي به شمار مي‌رود كه از وي به يادگار مانده، نوشته شده است: «اين تصنيف روي شعري از مرحوم بهار ساخته شد. اين تصنيف نخستين بار توسط قمرالملوك وزيري خوانده و سپس بارها خوانندگاني چون ملوك ضرابي، نادر گلچين، فرهاد و محمدرضا شجريان آن را بازخواني كردند.»