بنفشه سام‌گيس / رييس جمعيت هلال‌احمر، پاسخ يك‌بار براي هميشه‌اي به شايبه علت حضور پررنگ در عرصه درمان به «اعتماد» مي‌دهد. سيد امير محسن ضيايي كه معاون آموزشي وزير بهداشت بوده و امروز، هفتمين ماه رياست خود در بزرگ‌ترين نهاد امدادي كشور را پشت سر مي‌گذارد، به «اعتماد» مي‌گويد كه قصد از پيشنهاد براي ورود در عرصه درمان كه منافاتي با اساسنامه جمعيت هلال‌احمر ندارد – صرفا كمك به نظام سلامت و مردم است. در حالي كه ظرف هفته‌هاي گذشته بحث احتمال ورود هلال‌احمر به حوزه توانبخشي – مسووليت اصلي و ديرينه سازمان بهزيستي كشور – هم مطرح شده به نظر مي‌رسد كه پيشنهادات اين نهاد امدادي از محدوده كمك‌رساني فراتر رفته و تصدي‌گري و تثبيت جايگاه، هدف مهم‌تري باشد كه رياست فعلي هلال‌احمر به دنبال آن است تا كار را بر همتايان آتي خود هم آسان‌تر كند. طرح واگذاري وظايف جديد به هلال‌احمر، امروز در حالي پررنگ شده كه پرونده قطور تحقيق و تفحص درباره اين نهاد امدادي، دو سال قبل و توسط نمايندگان حوزه سلامت مجلس، مهر «نزد كميسيون» خورد. ارديبهشت 92 و در آخرين روزهاي فعاليت دولت دهم، 20 نماينده مجلس با زير سوال بردن برخي اقدامات اين نهاد امدادي، رياست وقت جمعيت را به پاسخگويي در كميسيون بهداشت و درمان فراخواندند تا براي تسويه‌حساب با رييس‌جمهوري وقت، يكي از مديران محبوب او را در منگنه قرار دهند. معدوم كردن چند تن مواد غذايي و دارو، نحوه نگهداري امكانات و بالگرد‌ها، شيوه اعزام نيرو‌ها به كشور‌هاي خارجي، ابهام در هزينه‌ها و درآمدها و خريدهاي كلان، نقش هلال‌احمر در مديريت بحران و حضور و نقش امدادگران هلال‌احمر در استاديوم آزادي براي تقدير از برگزاركنندگان مراسم نوروز، محور سوالات نمايندگان معترض بود در حالي كه رييس وقت هلال‌احمر، در گفت‌وگويي كه مرداد 92 با «اعتماد» داشت خبر داد كه در اين جلسه نه‌تنها محور سوالات تغيير كرد بلكه نمايندگان با افزايش 52 درصدي بودجه اين نهاد امدادي هم به توافق رسيدند. رييس امروز هلال‌احمر كه مانند روساي پيشين، حكم رياست خود را از دست رييس‌جمهوري دريافت كرده و از سر تصادف، همشهري رييس‌جمهوري هم هست، در پاسخ به «اعتماد»، تمام قدم‌هاي اين نهاد امدادي را در مسير وظايف مصوب مي‌بيند. حتي وظايفي كه بايد براي به دست آوردن آنها، وزير و وزارتخانه‌اي ديگر را راضي كند.
جمعيت هلال‌احمر با وجود آنكه در اساسنامه خود مجاز به فعاليت‌هاي درماني است اما تا پيش از دولت يازدهم، جاي پاي هلال‌احمر در حوزه درمان چندان پررنگ نبود. اما بعد از تغيير دولت و بخصوص، با آمدن شما به جمعيت، اين حضور با اقدام جمعيت براي ورود به خدمات دياليز و فوريت‌هاي پزشكي بيشتر شد. چرا پيش از اين سال‌ها، هلال‌احمر به حوزه درمان ورود نمي‌كرد ؟
يكي از ماموريت‌هاي اصلي صليب سرخ و هلال‌احمر در دنيا، كمك به توسعه و ايجاد سلامت در جامعه است. بخصوص، حضور در بخش‌هايي از سلامت كه ممكن است نظام رسمي هم به آن عنايت نكرده يا به طور مستقيم با بحران‌ها در ارتباط باشد. صليب سرخ و هلال‌احمر جهاني اولين مراكزي بودند كه به كنترل ابولا پاسخ دادند و موفق هم شدند. خدمات درماني يكي از ماموريت‌هاي عادي صليب سرخ است و حتي انتقال خون و فوريت‌هاي پزشكي و خدمات بيمارستاني هم از جمله وظايف صليب سرخ و هلال‌احمر است كه در برخي كشورها، به طور انحصاري و در برخي كشورها، به شكل يك وظيفه مشترك با نظام بهداشتي كشورها انجام مي‌شود. در ايران هم اين سابقه قابل توجه بوده و پيش از سال، تمام بيمارستان‌هاي بزرگ كشور متعلق به جمعيت هلال‌احمر بود و درمان بستري توسط هلال‌احمر انجام مي‌شد. بعد از انقلاب، به دلايلي كه به نظر مي‌آيد غيركارشناسانه و شتابزده بود، مسووليت درمان از هلال‌احمر گرفته شد و به وزارت بهداري ملحق شد در حالي كه تا آن زمان، درمان، به خوبي و توسط يك نهاد خارج از بدنه دولت و بدون اعتبارات دولتي ارايه و اداره مي‌شد. بهتر بود كه وزارت بهداري در آن زمان برنامه‌هاي جديدي اجرا مي‌كرد نه آنكه وظايف هلال‌احمر را منتفي كند. همان‌طور كه اشاره كرديد بعد از آن سال‌ها هلال‌احمر به سمت امداد و نجات رفت اما نه به اين معنا كه از درمان فاصله گرفته باشد ولي اقدامات درماني كمرنگ‌تر شد. در دوراني كه من به جمعيت آمدم، به علت قرابت با وزارت بهداشت و مسووليتي كه داشتم، طبيعي بود كه نگاه جديدي داشته باشيم با اين هدف كه باري از دوش وزارت بهداشت‌برداريم و به نظام سلامت كمك كنيم. وزارت بهداشت يك وزارتخانه بسيار بزرگ است با 420 هزار پرسنل و ماموريت بسيار سنگين در حوزه آموزش و بهداشت و ارايه خدمات درماني. مطلوب است كه اگر نهادي بتواند با هماهنگي وزارت بهداشت در اين زمينه كمك كند، ضمن آنكه جمعيت هلال‌احمر تجربه اين فعاليت‌ها را هم دارد.
پ س اين برداشت، اشتباه نبود كه شما به دليل ارتباط نزديك با وزير بهداشت توانستيد اين مسائل را مطرح كنيد، چون روساي قبلي هلال‌احمر چندان محبوب وزراي بهداشت سابق نبودند.
بحث محبوبيت نيست. آشنايي با كار است و ربطي به ارتباط شخصي ما با وزير بهداشت ندارد بلكه به شناخت از حوزه كاري بازمي‌گردد. شايد وزراي سابق نمي‌دانستند كه هلال‌احمر در اين عرصه‌ها آماده همكاري است.
هلال‌احمر دقيقا در چه بخش‌هايي از وظايف وزارت بهداشت مي‌خواهد وارد شود؟
اعلام كرديم كه مي‌توانيم با صلاحديد وزارت بهداشت و بر اساس قراردادي كه منعقد مي‌كنيم در اورژانس پيش بيمارستاني، اورژانس هوايي، توانبخشي، همودياليز و حتي توليد ملزومات و تجهيزات پزشكي كمك كنيم و مراكز را اداره كنيم و نيروي انساني را هم به خدمت بگيريم.
توانبخشي توسط سازمان بهزيستي ارايه مي‌شود و از سال‌هاي گذشته هم بنياد امور بيماري‌هاي خاص خدمات دياليز ارايه مي‌دهد. حضور هلال‌احمر در اين عرصه‌ها موازي‌كاري نيست ؟
ما به دنبال موازي‌كاري نيستيم. هلال‌احمر جايي حضور پيدا مي‌كند كه ديگران نيستند.
توانبخشي توسط بهزيستي ارايه مي‌شود.
توانبخشي خدمتي است كه روي زمين مانده و به دليل مشكلات موجود، كمتر مورد توجه است. اين خدمت به خوبي در كشور ارايه نمي‌شود و به اندازه خدمات پيشگيري و درمان رشد نداشته در حالي كه امروز، توانبخشي در دنيا بسيار پيشرفت كرده و بخش مهمي از نظام مراقبت از بيمار است. ما در ايران، متاسفانه اين خدمت را بسيار محدود، گران و با سطح پوشش كم ارايه مي‌دهيم. هلال‌احمر آمادگي كمك در اين زمينه را دارد و هيچ اصراري بر خدمت موازي نداريم چون ماموريت‌هاي ما هم زياد است. صرفا در صورت تفاهم و تمايل ارايه‌دهندگان خدمت، ما وارد خواهيم شد. بهتر هم اين است كه دولت از تصدي‌گري جدا شود و به نظارت و تنظيم مقررات بپردازد.
در حوزه توانبخشي كه اين اتفاق افتاده و سال‌هاست كه سازمان بهزيستي مراكز توانبخشي خود را به بخش خصوصي واگذار كرده. دياليز هم به بخش خصوصي واگذار شده و يارانه دياليز توسط بخش خصوصي پرداخت مي‌شود. بودجه‌هايي كه در اختيار داريد ناكافي هم هست، به شما اين اجازه را مي‌دهد كه بتوانيد اين خدمات را ارايه دهيد ؟
ما يك سازمان عام‌المنفعه هستيم و به دنبال سودآوري نيستيم .
قصد داريد براي ورود به خدمات توانبخشي با وزارت تعاون وارد تفاهم شويد ؟
بله. دستگاه مسوول بايد در اين زمينه به ما اجازه بدهد و آماده پذيرش همكاري باشد در غير اين‌صورت با زور وارد نمي‌شويم.
تفاهم‌ها در چه مرحله‌اي است؟
فعلا در مرحله اعلام مواضع هستيم.
هنوز جواب مثبت يا منفي از وزارت بهداشت نگرفته‌ايد؟
وزارت بهداشت تا حدي آماده است و در حال مذاكره هستيم اما با وزارت تعاون مذاكره‌اي نداشته‌ايم.
در دوره رياست هلال‌احمر دولت دهم، حدود چهار ميليارد تومان دارو به دليل استفاده نشدن و انقضاي تاريخ مصرف معدوم شد. شما در اين مدت با مشكل مشابهي مواجه شده‌ايد؟
من نمي‌دانم اطلاعات شما و اين عدد تا چه حد صحت دارد.
رياست قبلي هلال‌احمر در گفت‌وگو با «اعتماد» اين موضوع را تاييد كرده بود.
تاكيد كرده‌ايم كه سيستم انبارداري – انبار غذايي و انبار دارويي – به طور كامل به‌روز باشد تا هيچگاه با اين مشكل مواجه نشويم و نظارت‌ها هم جدي خواهد بود و اميدوارم چنين اتفاقي نيفتد زيرا تضييع چنين سرمايه‌اي بسيار ناراحت‌كننده است.