مسوولان دست از تنگ‌نظري بردارند، ارزش مستند براي تاريخ است

رضا صديق / اين روزها، روزهاي جشن سينمايي است؛ جشن‌هايي كه پيش از جشن روز ملي سينما و در همان جهت برگزار مي‌شوند. جشن انيميشن و جشن مستقل فيلم كوتاه و حالا هم جشن مستندسازان سينماي ايران. شنبه شب ايوان شمس ميزبان مستندسازان بود تا دور هم جمع شوند و به پاس تلاش يك سال گذشته به داوري كارهاي اين حوزه بنشينند. اين مراسم كه با حضور سينماگران و تهيه‌كنندگان و رييس خانه سينما برگزار شده بود با خوشامدگويي اكبر عالمي، منتقد و مدرس سينما كه اجراي اين برنامه را به عهده داشت آغاز شد و در ادامه نيز از همايون اسعديان خواست تا به عنوان دبير جشن خانه سينما درباره جشن سينماي مستند صحبت كند. همايون اسعديان كه اين ايام در مراسم جشن‌هاي فيلم كوتاه و انيميشن نيز حضور داشت و در آنجا سخنراني كرده بود به روي سن رفت و سخنانش را با خاطره‌اي از نوجواني‌اش شروع كرد. اسعديان گفت: «نوجواني 14 ساله بودم كه نخستين بار فيلم مستند «ترمينوس» را ديدم كه به گواه بسياري از كارشناسان حوزه سينما اين فيلم در زمان خود يكي از درخشان‌ترين آثار سينماي مستند دنيا بوده است. بعد از آن بود كه فيلم مستند ديگري با عنوان «نامي از شمال» مشاهده كردم كه اين فيلم مستند نيز براي من بسيار جذاب بود. به هر ترتيب تنها چيزي كه طي آن دوران در حوزه مستندسازي متوجه شدم اين بود كه كارگردانان هر دو فيلم براي ساخت اين دو اثر، روزهاي زيادي را تحمل و صبوري كردند تا آنچه مي‌خواهند به تصوير كشيده شود.» او در ادامه از اخلاق صبوري و تحمل در مستندسازي سخن گفت و نتيجه گرفت كه «من چون اين تحمل و صبوري را نداشتم به سراغ سينماي داستاني رفتم. با اين حال مي‌خواهم به اين نكته اشاره كنم كه كارگردانان و هنرمندان فعال عرصه سينماي مستند براي ثبت كاري كه مي‌خواهند انجام دهند صبوري‌هاي زيادي را تحمل مي‌كنند. آنها با كاري كه مي‌كنند به ما و مسوولان مي‌گويند بايد شاهد چه چيزهايي باشيم. اينها مستنداتي هستند كه به ما چگونه زيستن در اين دنيا را مي‌آموزند. مسوولان ما هم بايد قدري سعه صدر داشته باشند و دست از تنگ‌نظري‌هاي خود بردارند تا فيلمسازان اين عرصه به راحتي كار خود را انجام دهند.»دبير هفدهمين جشن خانه سينما در انتهاي سخنانش به موضوعي اشاره كرد كه هميشه برچسبي بوده براي سينماي مستند، اسعديان از نادرستي به كار بردن سياه نمايي براي اين گونه سينما گفت و تاكيد كرد كه «به اعتقاد من و بسياري از اهالي سينما به زبان آوردن واژه‌هايي چون سياه‌نمايي و امثال اينها در حوزه سينماي مستند كار درستي نيست و من اميدوارم مسوولان دست از تنگ‌نظري بردارند و بدانند كه اين فيلم‌هاي مستند براي تاريخ ما و تاريخ جهان ارزش‌هاي فراواني دارد.»پس از سخنان همايون اسعديان نماهنگي پخش شد كه ياد و خاطره محمدرضا مقدسيان، زاون قوكاسيان، حامد خسروي و مرتضي ندايي را زنده كرد. در ادامه برنامه نيز مجيد خالقي سروش، دبير اجرايي جشن سينماي مستند و حسن زاهدي عضو هيات انتخاب اين دوره از جشن سينماي مستند به روي سن آمدند و درباره جشن سينماي مستند توضيحاتي ارايه دادند. از اينجا به بعد مراسم بود كه جوايز بهترين‌ها در رشته‌هاي فيلمبرداري، صدا، تدوين، موسيقي، پژوهش و بهترين كارگرداني اهدا شد. در اين بخش ركورددار اين جوايز فيلم مستند «آتلان» ساخته معين كريم‌‌الديني بود؛ فيلمي كه از بعد عيد تا هنوز در سينماي هنر و تجربه در حال اكران است و روايت كم نظيري از اسبي به نام آتلان در تركمن صحرا ارايه مي‌دهد. فيلمي كه پيش‌تر جوايز بسياري را برده و با تحسين‌هاي فراواني روبه‌رو شده بود، در جشن مستند خانه سينما نيز توانست در ادامه موفقيت‌هايش جوايز ديگري مثل فيلمبرداري، صدا، موسيقي، تدوين، پژوهش و بهترين مستند بلند را از آن خود كند. جايزه بهترين كارگرداني اما به
«خون بازي» ساخته مصطفي شيري رسيد. مستند جسورانه‌اي كه دوربين را به جايي برده كه تحير مخاطب را بر مي‌انگيزد. اين فيلم در جشنواره سينما حقيقت نيز با تحسين‌هاي فراواني روبه‌رو شده بود و با جايزه بهترين كارگرداني توانست خود را تثبيت كند. از حواشي اين جشن صحبت‌هاي ابراهيم مختاري از فيلمسازان پيشكسوت سينماي مستند بود كه پيش از اهداي جوايز برگزيدگان در سخناني گفت:
« آقاي ايوبي كجاييد؟ به نظر من نبود آقاي ايوبي در اين مجلس و برنامه معنايي دارد. يادم مي‌آيد زماني كه مي‌خواستيم انجمن مستند‌سازان را در خانه سينما تشكيل دهيم دوستان آن دوران مخالف حضور ما در اين نهاد صنفي بودند اما بالاخره توانستيم اين كار را انجام دهيم و خانه سينما را با حضور مستند‌سازان و انيميشن‌سازان به «خانه سينماي ايران» تبديل كنيم. متاسفانه مديريت در سينماي ما فقط مديريت بر اكران فيلم‌هاست كه در نبود آقاي ايوبي در اين مراسم بيشتر بروز مي‌يابد به هر ترتيب اميدوارم سازمان سينمايي نيز روزي «سازمان سينماي ايران» شود.»در بخش پاياني هفدهمين مراسم جشن مستندسازان به اهداي جايزه بهترين تهيه‌كننده فيلم مستند بلند اختصاص داشت كه محمود شكيبانيا، تهيه‌كننده فيلم مستند «زمناكو» تنديس خانه سينما را از دستان رضا ميركريمي مديرعامل خانه سينما و جعفر صانعي مقدم دريافت كرد. پيش از اهداي اين جايزه، ميركريمي در سخناني از فيلمسازان مستند تقدير كرد و گفت: «واقعا آفرين به فيلمسازان مستند كه با تعهد ناب اجتماعي در مسيري كه بوي شهرت در آن وجود ندارد، وظيفه و رسالت واقعي خود را انجام مي‌دهند تا درد ديگران كاهش پيدا كند.»وقتي چراغ‌ها در حال خاموش شدن و مراسم به پايانش نزديك شده بود نيز گروه موسيقي آييني، نمايشي موسيقايي اجرا كردند كه از سنت‌هاي مناطق شمالي كشور بود و با پايين آمدن از روي سن و حركت در بين صندلي‌ها و به ميهمانان هفدهمين جشن مستند سينما بدرود گفتند.