دانشگاه كمبريج مالكيت قانوني آرشيوهاي
«آرتور شنيتسلر» را به دست آورد
بهار سرلك/ «ممكن است زودتر اقدام كنيد، اين مساله فوريت دارد» اين حرف را دانشجوي دانشگاه كمبريج «اريك بلكال» سال 1938 به مسوولان اين دانشگاه گفت و حالا پس از گذشت 80 سال مشكل او حل شده است؛ دانشگاه كمبريج به صورت رسمي آرشيوهاي نويسنده و نمايشنامه‌نويس مطرح اتريشي «آرتور شنيتسلر» را به دست آورده است. در واقع درخواست بلكال از اين دانشگاه اين بود كه آرشيوهاي شنيتسلر را نجات دهند و قبل از اينكه نازي‌ها اين آرشيوها را به عنوان بخشي از ادبيات ضد آلماني بسوزانند به خارج از كشور انتقال دهند. اين آرشيو گسترده بيش از 40 هزار صفحه است و شامل رمان «رويا» كه اقتباس سينمايي آن را «استنلي كوبريك» تحت عنوان «چشمان كاملا بسته» ساخت و نمايشنامه «چرخ‌وفلك» (يا «اتاق آبي») مي‌شود. دانشگاه كمبريج موافقت كرد نگهداري اين آرشيو را بر عهده بگيرد و بلكال بيش از 12 جعبه اسناد اين نويسنده را از راه دريا به انگلستان انتقال داد. براساس گفته‌هاي اين دانشگاه، اين دانشجو نامه خود را به اين دانشگاه، رمزي مي‌نوشت. اين اسناد از همان زمان در دانشگاه كمبريج بود اما سر مالكيت آن بحث و جدل‌هايي وجود داشت؛ «اولگا» بيوه شنيتسلر تحويل آرشيوها به دانشگاه كمبريج را امضا كرده بود اما طبق آخرين وصيتنامه شنيتسلر، پسر او «هنريش» وارث قانوني اين نويسنده است. شنيتسلر سال 1931 از دنيا رفت و اموال و دارايي‌هاي او در خانه وين پيش اولگا ماند. گرچه شنيتسلر سال 1921 از اولگا جدا شد اما دانشگاه كمبريج ادعا مي‌كند كه هميشه از اولگا به عنوان بيوه اين نويسنده ياد مي‌شود. هنريش موافق بود دانشگاه كمبريج مسووليت حفاظت از اين آرشيو را بر عهده بگيرد در صورتي كه خود صاحب آنها باشد اما حالا اين دانشگاه خبر از توافق با نوادگان شنيتسلر مي‌دهد. دكتر «آنجا نئومن» دانشيار پژوهشي دانشگاه كمبريج گفت: «وضعيت بغرنجي بود اين آرشيوها را به ما داده بودند اما كسي كه آنها را به ما داده بود حق قانوني چنين كاري را نداشت و آن زمان كه هنريش درخواست انتقال اسناد و آرشيوها به كاليفرنيا را داد، اين دانشگاه مشغول تحقيق و پژوهش روي آنها بود.»آرشيوهاي شنيتسلر شامل 30 هزار دستنوشته و نامه مي‌شود. اين آرشيوها نشاني از آن دارند كه شنيتسلر جايگزيني براي پايان «داستان رويا» نوشته بود و همچنين بازبيني‌هايي كه اين نويسنده روي آثارش انجام مي‌داد و حداقل 20 دفتر يادداشت براي اين كار داشت. نئومن مي‌گويد: «كار خود را با دفتر يادداشت‌ها شروع كرديم. شنيتسلر دستخط افتضاحي داشت. يادداشت‌هاي او درباره همه‌چيز است- مخلوطي از ايده‌هاي او درباره نمايشنامه‌هايش، دستور غذا، شماره تلفن- كه خيلي جالب توجه است. از طرفي دستنوشته‌هايش را روي كاغذهايي كه نوشته‌شان پاك شده نوشته است؛ كه همين بازبيني‌ها او را روي يك متن نشان مي‌دهد. با بررسي اين دستنوشته متوجه پيشبرد نمايشنامه‌هايش مي‌شويد، چطور عناصر را تغيير مي‌داده است.»همچنين اين آرشيوها شامل مكاتبات او با نويسنده‌هايي همچون «هنريك ايبسن» و «تئودور هرزل» و همچنين تنها نامه نجات‌يافته او به «زيگموند فرويد» مي‌شود. شنيتسلر در اين نامه تولد 50 سالگي فرويد را تبريك گفته است. فرويد پدر روانكاوي، شنيتسلر را همزاد ادبي خود مي‌دانست و درباره او نوشته بود: «تمام آن چيزهايي را كه من با آزمايش روي افراد ياد گرفته‌ام شما با شهود-گرچه در نتيجه باطن‌بيني بوده است- ياد گرفته‌ايد.»شنيتسلر خود منتقد فرضيه‌هاي روانكاوانه فرويد بود اما از تكنيك تداعي‌هاي آزاد كه فرويد سال 1895 در «مطالعات هيستري»اش از آنها صحبت كرده بود، استفاده مي‌كرد. در حال حاضر دانشگاه كمبريج اين آرشيوها را در دسترس عموم قرار داده است و گروهي از ادبا، دانشياران انگليسي و آلماني اين اسناد را بررسي مي‌كنند. كتابخانه اين دانشگاه نسخه‌هاي ديجيتال آثار شنيتسلر از سال 1905 تا 1931 را روي سايت خود قرار خواهد داد.