دست برتر ايران در بحران سوريه
اين‌بار اميدواري بيشتري با حضور بازيگر كليدي منطقه يعني ايران براي حل اين بحران دارند. در نشست‌هاي قبلي و به ويژه در نشست‌هاي ژنو1 و ژنو2، امريكا و برخي هم‌پيمانان آن از جمله عربستان سعودي با حضور ايران در هر نشستي با موضوع سوريه مخالفت مي‌كردند و همين امر نيز به مانعي اصلي در دستيابي به راهكاري ديپلماتيك براي حل بحران تبديل شد و به شكست آن نشست‌ها انجاميد. اما بر كسي پوشيده نيست كه يكي از بازيگران اصلي در بحران سوريه، جمهوري اسلامي ايران است و قدرت منطقه‌اي ايران و نقش مهمي كه اين كشور در تحولات ميداني جنگ عليه تروريسم در سوريه به عهده دارد باعث شد كه سعودي‌ها و امريكايي‌ها با عقب‌نشيني از پيش شرط‌هاي خود اذعان كنند بدون تهران نمي‌توانند بحران‌هاي منطقه‌اي از جمله جنگ سوريه را حل و فصل كنند. اين درحالي است كه جمهوري اسلامي ايران از همان آغاز بحران سوريه همواره بر راهكار سياسي براي حل اين بحران تاكيد داشته و همواره تلاش كرده است با در پيش گرفتن رويكردي فراگير و منطقي، همه طرف‌ها را به ميز گفت‌وگو و مصالحه سياسي دعوت كند. در اين زمينه مي‌توان گفت سياست جمهوري اسلامي ايران در ارتباط با بحران سوريه بر سه پايه استوار است: احترام به حقوق مشروع ملت سوريه براي تعيين سرنوشت و اصلاح كشور، مخالفت با مداخله خارجي و مخالفت با تروريسم به عنوان روش تحقق اهداف سياسي. دعوت رسمي از ايران با اين اعتراف از سوي مقام‌هاي امريكايي كه هر نشستي درباره بحران سوريه بدون حضور ايران به شكست مي‌انجامد، نشان مي‌دهد بدون شك در سطح بين‌المللي اين توافق وجود دارد كه اولويت نخست در سوريه مبارزه با گروه‌هاي تروريستي است و اين كار نيز به موفقيت نمي‌رسد مگر با جلب همكاري كشوري مانند ايران كه هميشه در صف مقدم مبارزه با گروه‌هاي تروريستي در خاورميانه بوده است. در عين حال نحوه شركت ايران در اين نشست نشان داد كه ايران، يك ايران يك دولت و كشور ثبات‌بخش به منطقه بوده و نمي‌شود براي حضور ايران شرطي را قايل شد. همچنين مخالفان دولت سوريه تمام تلاش خود را به‌كار بستند تا ديگر بازيگران به ويژه روسيه و ايران را متقاعد سازند كه شرط اصلي حل بحران اين كشور، بركناري بشار اسد است اما مسكو و تهران همان طور كه پيش‌تر بارها اعلام كردند، بر اين باورند كه هرگونه تصميم درباره آينده اين كشور بر عهده مردم سوريه و در فضايي دموكراتيك و آرام و بدون جنگ و خونريزي است. ديدگاه ايران كه بسياري از بندهاي بيانيه نهايي بازتاب آن بوده، اين است كه تصميم‌گيرنده اصلي در سوريه، مردم اين كشور هستند و شركت‌كنندگان در اين نشست، طرف موضوع سوريه نيستند؛ به عبارتي اين كشورها دور هم جمع شدند تا به تسريع دستيابي راه‌حل بحران سياسي در سوريه كمك كنند و يادآورشوند كه طرف دعواي سوريه، مردم اين كشور هستند. در بيانيه ۹بندي نشست صلح وين تاكيد شده؛ تصميمي براي بركناري بشار اسد، رييس‌جمهوري سوريه در زمانبندي مشخص وجود ندارد. ايران و رييس دستگاه ديپلماسي كشورمان تلاش كرد چارچوب اصلي مبارزه با تروريسم در موضوع سوريه در بيانيه گنجانده شود و نكات مهمي كه در اين بيانيه آمده، در مسائل اصولي همچون حاكميت، استقلال و تماميت ارضي و وحدت ملي سوريه تاكيد و تصريح شده است و در اين بيانيه همچنين يادآور شده كه هيچ كسي دنبال تجزيه كشور سوريه نيست. نكته دوم درباره سرنوشت بشار اسد بود و در طرح‌هاي پيشنهادي كه از سوي امريكا مطرح مي‌شد جدول زمانبندي براي پروسه انتقال قدرت، پيش‌بيني شده بود كه با تلاش ظريف در اين جلسه قرار بر اين شد كه اين جدول زمانبندي در بيانيه پاياني وجود نداشته باشد و در نهايت تصويب شد كه يكي از بندهاي بيانيه اين باشد كه مردم سوريه نسبت به سرنوشت خود تصميم بگيرند. در نشست صلح وين تصريح شد كه با پيشنهاد ايران و با تصحيح برخي بندها، هرگونه پروسه سياسي و آتش‌بس در سوريه در چارچوب تلاش‌هاي سازمان ملل و با كمك و نظارت اين سازمان بين‌المللي انجام شود و در عين حال براي ادامه چنين جلساتي گروه‌هاي كوچك‌تري تشكيل يا به همين نحو جلسات برگزار شود توافقاتي نيز حاصل شد. نشست صلح سوريه كه تا دو هفته ديگر تكرار خواهد شد بايد ديد آيا واگرايي‌هاي موجود بين برخي كشورها به همگرايي تبديل و اراده همه كشورها به طور جدي و واقعي معطوف به مبارزه با تروريسم خواهد شد يا روند مخرب قبلي ادامه خواهد يافت.
٭ عضو شوراي اسلامي شهر تهران