براساس منطق چنين به نظر مي‌رسد كه خراب شدن روابط امريكا و اسراييل نتيجه خصومت شخصي بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل و باراك اوباما، رييس‌جمهوري امريكاست. اما اين رابطه به يك دليل بدتر هم خواهد شد. در واقع، افزايش اصطكاك نشان‌دهنده يك استراتژي بزرگ اسراييل است. به جاي تلاش براي به حداقل رساندن اختلاف‌ها با ايالات متحده در موضوعات ايران و فلسطين، مانند كابينه‌هاي پيشين اسراييل، نتانياهو براي تنوع بخشيدن به همكاري‌هاي بين‌المللي اسراييل و پيدا كردن دوستان جديد از هند و چين تا عربستان سعودي تلاش مي‌كند.
هنگامي كه كشورهاي كوچك با متحدان قدرتمند خود دچار مشكل مي‌شوند، معمولا به دوستان خود نزديك‌تر مي‌شوند. با اين حال هر چه ايالات متحده بيشتر خواستار رابطه با اسراييل شد، كمتر بهره برد و اسراييل بيشتر بر شركاي ديگر متمركز شد. توافق هسته‌اي با ايران تنها نقطه اختلاف نيست. در طول چند سال گذشته، سياست‌هاي امريكا و اسراييل در بسياري از موضوعات ديگر در تناقض بود. به عنوان مثال، در پيوستن اسراييل به بانك سرمايه‌گذاري چيني. يا غيبت در جلسه سازمان ملل كه مي‌خواست الحاق كريمه به روسيه را محكوم كند. راهبرد بزرگ و جديد نتانياهو، به احتمال زياد باقي ماندن اين اصطكاك است.
شكاف ذهني
شكاف رو به رشد بين اسراييل و ايالات متحده به دليل دو تغيير سياسي در اسراييل و يك دليل در منطقه ايجاد شد. اول، مهم‌ترين دليل تمركز مداوم ايالات متحده بر يك راه‌حل دو دولت است در حالي كه ائتلاف جناح راست در كنست بسيار قدرتمند است. دوم، به دليل فروپاشي بسياري از مخالفان منطقه‌اي بلندمدت اسراييل است كه تهديد براي اسراييل را كاهش داده در زماني كه واشنگتن تمايلي به مداخله در منطقه ندارد. در چنين شرايطي هر چه ايالات متحده خواستار روابط بيشتر با اسراييل شد، تل آويو بر شركاي ديگر خود متمركز شد.
دو دهه پيش، اسراييل با طيف وسيعي از چالش‌هاي امنيتي منطقه مواجه بود، اما اكنون تمركز امنيت آن بيشتر متمركز بر ايران است. تهديدات زيادي كه اسراييل را به چالش مي‌كشيدند، آن را براي تكيه ديپلماتيك و نظامي بر ايالات متحده تحت فشار قرار مي‌داد. اما در دهه گذشته با وجود بي‌نظمي در خاورميانه، سقوط صدام حسين در عراق و معمر قذافي در ليبي و جنگ داخلي ويرانگر در سوريه، اسراييل احساس امنيت بيشتر مي‌كند. هر چند حالا فرضيه تهديد ايران را ساخته‌اند.
از سوي ديگر انتخاب مجدد نتانياهو به عنوان نخست‌وزير براي چهارمين دوره نشان مي‌دهد حركت به سمت راست در سياست داخلي اسراييل افزايش يافته است. ائتلاف نتانياهو با حزب نفتالي بنت نشان‌دهنده روند گسترده‌تر در افكار عمومي اسراييل است.
با وجود نرم شدن اخير نتانياهو در اظهارات پيش از انتخابات اخير، اما از او تلاش كمي براي راه‌حل دو دولتي، ديده مي‌شود. به ويژه پس از فروپاشي مذاكرات صلح در سال 2014 و چشم‌پوشي محمودعباس رييس تشكيلات خودگردان فلسطين از پيمان اسلو در ماه سپتامبر، نتانياهو انگيزه كمي براي برداشتن حتي گام‌هاي موقت سياسي پرهزينه به سمت ايالات متحده دارد.
تغيير واقعيت منطقه‌اي و داخلي نتانياهو را براي توسعه روابط اسراييل با قدرت‌هاي در حال ظهور از طريق تجارت، فروش سلاح و ديپلماسي تحت فشار قرار داده است. هند يكي از اين شركاي جديد است. پس از انتخاب مجدد نتانياهو، نارندرا نخست‌وزير هند توييتي به زبان عبري داشت. هاآرتص گزارش مي‌دهد اسراييل دومين تامين‌كننده سلاح هند است، با فروش سالانه برآورد بين 1 تا 5/1 تريليون دلار.
چين هم به‌شدت، در حال ايجاد روابط نزديك‌تر با اسراييل است. اسراييلي‌ها سابقه‌اي طولاني در فروش اسلحه به چين دارند، اما تجارت امروز دو كشور در تمام جبهه‌ها در حال رشد است. چين در حال حاضر دومين شريك تجاري اسراييل، بعد از ايالات متحده است. در سال 2014، تجارت دوجانبه آنها به 11 ميليارد دلار رسيد كه با احتساب چهار ميليارد دلار سرمايه‌گذاري‌هاي مشترك قابل توجه است. در حالي كه اكنون در غرب درباره تحريم اسراييل بحث مي‌شود، چين و اسراييل در حال مذاكره براي توافقنامه تجارت آزاد هستند.
روابط اسراييل با روسيه پيچيده‌تر است، با توجه به اينكه دو كشور منافع متعارض در خاورميانه دارند فروش سلاح روسي به ايران و سوريه موجب خشم اسراييل است. اما با اين حال آنها روابط كاري عملي دارند كه با بهره‌گيري از نفوذ رو به رشد از مهاجران روسي‌زبان در سياست اسراييل حفظ شده است.
اسراييل همچنين در حال توسعه همكاري امنيتي آرام و فزاينده واقعي با عربستان سعودي است. ظهور ايران بدان معني است كه عربستان سعودي در حال حاضر منافع امنيتي مشترك با اسراييل دارد. شايد حتي به شكل خيلي قابل ملاحظه‌اي، اسراييل در حال حاضر در حال مذاكره با عربستان سعودي، امارات متحده عربي، عمان، قطر، كويت درباره فروش سيستم گنبد آهنين به آنهاست.
استراتژي بزرگ نتانياهو موجب انعطاف‌پذيري است اما در نتيجه آن خطرات براي اسراييل، در خانه و خارج از آن باقي مي‌ماند. در حال حاضر، ايالات متحده آماده ميزباني از نتانياهو است. به نظر مي‌رسد روابط در حال بهبود است. دو كشور در مورد يك بسته 10ساله كمك‌هاي نظامي مذاكره مي‌كنند. با اين حال به نظر مي‌رسد عوامل ساختاري همچنان موجب دور ماندن اسراييل و ايالات متحده از هم مي‌شود.
٭منبع: فارين افيرز