صبح بدون تحريم

  سارا معصومي  / عقربه‌هاي ساعت به 24 در تهران رسيد. در اروپا و امريكا هنوز تقويم تاريخ 16 ژانويه را به خود اختصاص داده است. سرانجام پس از ساعت‌ها بي‌خبري، محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه ايران و جان كري، رييس دستگاه ديپلماسي امريكا براي دومين بار در 24 ساعت ديداري دوجانبه را تجربه كردند. ديداري براي اخرين صيقل كاري‌هاي توافق پيش از ورود به فاز اجرا. ديداري كه در ان بايد از بازشدن اخرين گره خبر داده مي‌شد. اتحاديه اروپا هم دقايقي پس از اغاز اين ديدار با ارسال يك ايميل به خبرنگاران اطلاع داد كه جلسه قرائت بيانيه مشترك توسط فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا و وزير امور خارجه ايران ساعت 22 به وقت پايتخت اتريش خواهد بود. سرانجام پس از قريب به 20 ساعت انتظار، هياهو به محل استقرار خبرنگاران در مقر سازمان ملل بازگشت. دقايقي پس از اعلام خبرهاي فوق بود كه سرانجام يوكيا امانو، مديركل اژانس بين‌المللي انرژي اتمي هم گزارش راستي‌آزمايي نهايي خود را اعلام كرد. در اين گزارش تاكيد شده است كه ايران مراحل اماده‌سازي براي ورود به روز اجرا را بي‌اندك كم و كاستي تكميل كرده است. متن اين گزارش براي لغو قطعنامه‌هاي شوراي حكام در اختيار اين شورا و براي لغو قطعنامه‌هاي تحريمي شوراي امنيت و اغاز به كار قطعنامه 2231 هم در اختيار اعضاي شوراي امنيت قرار گرفت.
ايران به تعهدات خود براي اجراي برجام عمل كرد
امروز من طي گزارشي تاييد كردم كه ايران گام‌هاي مقدماتي لازم براي اجراي برنامه جامع اقدام مشترك را تكميل كرده است. اين گزارش به شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و شوراي امنيت سازمان ملل ارايه شده است. اين گزارش پس از آن منتشر شد كه بازرسان ميداني تاييد كردند ايران تمام اقدامات لازم ذيل برجام براي ممكن شدن وقوع روز اجرا را انجام داده است. اين امر راه را براي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هموار مي‌كند تا راستي‌آزمايي و نظارت بر تعهدات مرتبط با هسته‌اي ايران ذيل اين توافق را، آنطور از سوي شوراي امنيت سازمان ملل خواسته شده و مجوز آن از سوي شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي صادر شده بود، آغاز كند. روابط بين ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي اكنون وارد فاز تازه‌اي مي‌شود. اين روزي مهم براي جامعه بين‌الملل است. من به تمام كساني كه اين واقعيت را محقق كردند، به خصوص گروه كشورهاي موسوم به E3/EU+3، ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تبريك مي‌گويم. ايران همراستا با تعهداتش، اجراي موقت پروتكل الحاقي بر توافقنامه پادماني‌اش با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را آغاز مي‌كند. اين امر، همراه با ديگر اقدامات مرتبط با هسته‌اي ذيل برجام، تواناي آژانس براي نظارت بر فعاليت‌هاي هسته‌اي در ايران و راستي‌آزمايي صلح‌آميز بودن آنها را افزايش مي‌دهد. از زماني كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بررسي مساله هسته‌اي ايران را در سال 2003 اغاز كرد، ما مسيري طولاني را پيموده‌ايم. كارهاي زيادي براي رسيدن به اينجا و اجراي اين توافق، صورت گرفته است و اجراي اين توافق نيز شامل يك چنين تلاشي خواهد بود. ما از طرف خود حاضريم كه اقدامات لازم باقيمانده را انجام دهيم.
دوباره موگريني و ظريف
 با انتشار گزارش راستي‌آزمايي اژانس نوبت به قرائت بيانيه مشترك ميان ايران و نماينده 1+5 به سنت دو سال مذاكره گذشته رسيد. فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا كه پس از كاترين اشتون، دومين بانوي حاضر در گردونه مذاكرات وزراي ايران و 1+5 در دو سال گذشته بوده است زودتر از محمدجواد ظريف از كوبرگ به مقر سازمان ملل در وين رسيد. دقايقي كه به رايزني‌هاي بيشتر تشريفاتي وي با يوكيا امانو، مديركل اژانس بين‌المللي انرژي اتمي گذشت.
ساعت 22 و 40 دقيقه روز يكشنبه به وقت ايران بود كه محمدجواد ظريف دوشادوش فدريكا موگريني وارد محل كنفرانس خبري مخصوص قرائت بيانيه شدند. نماينده ايران و نماينده 1+5 پشت به پرده ابي رنگي منقش به نام سازمان ملل ايستادند. به سنت هميشه، موگريني ابتدا اين بيانيه را به زبان انگليسي قرائت كرده و سپس محمدجواد ظريف خطاب به خبرنگاران به زبان انگليسي گفت: من الان همان كاري را مي‌كنم كه همواره در چنين موقعيت‌هايي كرده‌ام. من دقيقا ترجمه فارسي سخنان خانم موگريني را قرائت خواهم كرد، پس نگران صحت ترجمه نباشيد.
متن بيانيه مشترك ظريف و موگريني
اين توافق تاريخي، استوار و منصفانه است
امروز، ما به روز اجراي برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) رسيديم. از زمان روز تصويب، ما مجدانه تلاش كرديم و تعهد مشترك و اراده جمعي خود را به نمايش گذاشتيم تا سرانجام موجبات اجراي برجام را فراهم كنيم. امروز، شش ماه پس از نهايي شدن آن توافق تاريخي، آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تاييد كرد كه ايران تعهدات هسته‌اي ذيربط خود تحت برجام را اجرا نموده است.  از آنجا كه ايران به تعهدات خود عمل نموده است، امروز تحريم‌هاي مالي و اقتصادي ملي و چندجانبه مربوط به برنامه هسته‌اي ايران منطبق با برجام برداشته شد. اتحاديه اروپايي، كشورهاي 1+5، مركب از جمهوري خلق چين، جمهوري فرانسه، جمهوري فدرال آلمان، فدراسيون روسيه، بريتانيا و ايالات متحده امريكا، و ايران همچنين در زمينه استفاده‌هاي صلح‌آميز از انرژي هسته‌اي، در چارچوب برجام، همكاري خواهند كرد.
تحريم‌هاي سازمان ملل مربوط به برنامه هسته‌اي ايران برداشته شد. قطعنامه 2231 (2015) شوراي امنيت كه برجام را مورد تاييد قرار داد، از اين پس در كنار پيمان منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي (ان پي تي)، تنها چارچوب حقوقي مربوط به فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران خواهد بود، و كليه مفاد قطعنامه‌هاي 1696 (2006)، 1737 (2007)، 1747 (2007)، 1803 (2008)، 1835 (2008)، 1929 (2010) و 2224 (2015) خاتمه مي‌يابند.
اتحاديه اروپايي تاييد كرده است كه چارچوب‌هاي قانوني لازم براي برداشتن تحريم‌هاي مالي و اقتصادي اتحاديه درباره برنامه هسته‌اي ايران اجرايي شد. ايالات متحده اعمال تحريم‌هاي مصوب مرتبط با برنامه هسته‌اي ايران را امروز متوقف مي‌كند كه همچنين شامل لغو فرمان‌هاي اجرايي مربوطه و صدور مجوز برخي فعاليت‌ها، آنگونه كه در برجام مشخص شده است، است. اتحاديه اروپايي و ايالات متحده آيين نامه‌هاي مربوطه در خصوص جزييات تحريم‌هايي كه برداشته مي‌شوند را صادر و از اين طريق مشاركت بين‌المللي در پيشرفت اقتصادي ايران را تسهيل كردند.
همان‌گونه كه مقرر شده است، ما به مراقبت و نظارت بر اجراي كامل و موثر برجام از طريق كميسيون مشترك، مركب از 1+5 و ايران كه توسط نماينده عالي اتحاديه اروپا در امور روابط خارجي و سياست امنيتي هماهنگ مي‌گردد، دقيقا همان‌گونه كه در 23 تير 1394 توافق شد، ادامه خواهيم داد. آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به سهم خود، مسووليت مراقبت و راستي‌آزمايي اجراي برجام و نيز تعهدات ايران به عنوان عضو معاهده منع اشاعه و موافقتنامه پادمان و اجراي موقت پروتكل الحاقي را به عهده دارد.
ما مايليم با استفاده از اين فرصت، از دولت اتريش به دليل ميزباني، و از همه كشورهايي كه از فرآيند مذاكرات حمايت و به اجراي برخي از تعهدات تحت برجام كمك كردند، تشكر نماييم. ما همچنين از تمامي شخصيت‌هايي كه از سال 1382 هدايت مذاكرات را به نمايندگي از جمهوري اسلامي ايران و 1+5 به عهده داشته‌اند، سپاسگزاري مي‌كنيم.
همه طرف‌ها باوري راسخ دارند كه اين توافق تاريخي، استوار و منصفانه است، خواست‌هاي همه را تامين مي‌كند، و اجراي مناسب آن گامي كليدي در كمك به بهبود صلح، ثبات و امنيت منطقه‌اي و بين‌المللي خواهد بود.
اين دستاورد به روشني ثابت مي‌كند كه با اراده سياسي، پشتكار، و از طريق ديپلماسي چندجانبه، ما قادريم سخت‌ترين معضلات را حل و فصل، و راه‌حل‌هاي واقع بينانه‌اي كه قابليت اجراي موثر داشته باشند پيدا كنيم. اين يك پيام قاطع و اميدواركننده است كه جامعه بين‌المللي مي‌بايست در تلاش‌هاي مان براي ساختن جهاني امن‌تر، مد نظر داشته باشد.
ترحيم  تحريم‌ها
در شرايطي كه دوربين‌هاي رسانه‌هاي بين‌المللي بر جلسه قرائت بيانيه متمركز بودند، زنجيره‌اي از اقدام‌ها براي برداشته شدن تحريم‌هاي هسته‌اي ايران از سه كانال شوراي امنيت، اتحاديه اروپا و ايالات متحده به سرعت جامه عمل پوشيد.
1-‌ باراك اوباما، رييس‌جمهوري امريكا، فرمان اجرايي رفع تحريم‌هاي امريكا عليه ايران را امضا كرد.
2-‌ اتحاديه اروپا تحريم‌ها عليه ايران را لغو كرد.
3-‌ وزارت خارجه امريكا با صدور بيانيه‌اي اعلام كرد كه واشنگتن تعهدات تحريمي خود ذيل برجام را اجرايي كرده است.
روز نو براي ايرانيان
در فضاي مجازي، پيام‌هاي كوتاه منتشر شده جدا از خبررساني از جانب خبرنگاراني كه براي پوشش خبري روز اجرا به وين رفته‌اند، مملو از پيام تبريك به ايران بود: “ ايراني‌هايي كه امشب خوابيدند و منتظر نماندند، صبح يكشنبه با يك خبر خوش بيدار خواهند شد. “ امروز با توافق هسته‌اي را با روزي مقايسه كنيد كه اگر اين توافق وجود نداشت. “ “ رابطه ايران و جهان وارد فاز جديدي شد. “ تبريك به تمام مردم شريف ايران. “ امروز، براي ايران روز اغاز يك دوره است، دوره پساتحريم “. “ اميدوار باشيم كه ايران از 16 ژانويه 2016 به بعد دوره جديدي را بدون تحريم تجربه كند “.
وزير امور خارجه انگليس نيز در توئيتر شخصي خود نوشت: اجراي توافق هسته‌اي ايران  تاريخي بوده و امنيت و كاميابي را افزايش داده و كاهش تحريم‌ها را كليد مي‌زند

روز اجرا از نگاه مذاكره‌كنندگان

علي‌اكبر صالحي: امروز روز اقتدار ملي ما است. ايران با پشتوانه ملت خود و درايت مقام معظم رهبري و حمايت رييس‌جمهور و دولت توانست انچه را كه حق ش بود بگيرد و سرافرازانه در جامعه بين‌المللي ظاهر شود. اين روز را به همه تبريك مي‌گويم. پس از اين توافق هم فعاليت‌هاي هسته‌اي خود را در جهت حاكميت و منافع ملي دنبال خواهيم كرد. ما رفتار غربي‌ها را براساس تعهدات مي‌سنجيم و رفتار اروپايي‌ها بايد در چارچوب اين تعهدات باشد. مذاكره با خانم موگريني به عنوان نماينده كشورهاي ديگر صورت گرفت و طرف مقابل حتما به الزامات و همكاري با ايران ادامه خواهند داد.
سيد عباس عراقچي: جزييات پيچيده‌اي در عمل وجود داشت كه حل و فصل انها به اساني مورد تصور برخي نبود اما الحمدالله حل شد. امروز مساله جديدي از سوي طرف مقابل مطرح نشد بلكه جزييات اجرايي بود كه بايد به دست مي‌امد و اين جزييات ظرافت‌هايي داشت كه براي روزهاي اخر باقي مانده بود.
حميد بعيدي نژاد: مسائل فني و مقدماتي وجود داشت كه بايد در گزارش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي لحاظ و تكميل مي‌شد. اين پروسه همزمانبر بود و ما فكر مي‌كنيم كه به شكل طبيعي پيش بيني مي‌شد كه كار به بحث‌هاي بيشتر و زمان بيشتر نياز داشته باشد. خوشبختانه هم كار انجام شد و خوشحال هستيم كه بحث نهايي شد.
بهروز كمالوندي: اين پرونده يكي از پيچيده‌ترين پرونده‌هاي فني – حقوقي – سياسي و بين‌المللي بود. امروز هم به مقداري شكيبايي نياز داشتيم و البته در دو سال گذشته هم روند مذاكرات اينگونه بوده است. برداشت‌هاي متفاوتي از برخي موضوعات وجود داشت كه بايد براي رسيدن به برداشت واحد مذاكره مي‌كرديم اما مساله جديدي از سوي طرف مقابل مطرح نشد. در مذاكرات همواره تا اخرين لحظه هم اختلاف وجود دارد و اين امر كاملا طبيعي بود. به هرحال امروز روز به نتيجه رسيدن مذاكرات بود و الحمدالله كه به نتيجه مد نظر رسيديم. امروز هم لحظات سختي را پشت سر گذاشتيم اما به نقطه‌اي رسيديم كه ايده ال ما بود. امروز، روز خوبي براي همه ما بود.