دبير سي و چهارمين
جشنواره فيلم فجر :
سياه‌نمايي در فيلم‌هاي جشنواره نديديم
اعتماد| انتخاب نشدن فيلم «نيمرخها» آخرين ساخته زنده‌ياد ايرج كريمي در بخش مسابقه سينماي ايران حواشي‌اي را براي جشنواره فجر به دنبال داشت. كساني كه فيلم را ديده‌اند، معتقدند نيمرخها شايستگي اين را داشت تا در بخش مسابقه باشد. علاوه بر بحث كيفي، خيلي‌ها بر اين باور هستند بايد به دليل فوت ناگهاني ايرج كريمي، فيلمش و شايد هم فيلم‌هايش در بخش ويژه‌اي در جشنواره امسال اكران مي‌شد؛ سنتي كه در همه جشنواره‌هاي جهان وجود دارد. به هر روي صبح ديروز ششم بهمن‌ماه محمد حيدري در نشست خبري از پوسترهاي بخش‌هاي مختلف جشنواره رونمايي كرد تا اهالي رسانه تصوير معروف ايرج كريمي را بر پوستر بخش هنر و تجربه ببينند. به اين ترتيب با جاي گرفتن تصوير كريمي بر پوستر اين بخش، علاوه بر يادبود او، بر اهميت جايگاه اين كارگردان در مقام يك فيلمساز و منتقد هم تاكيد شده است. همچنين شنيده‌ها حاكي از اين است كه دست‌اندركاران جشنواره براي يادبود ايرج كريمي در افتتاحيه جشنواره فيلم فجر نيز ايده‌هايي دارند. حيدري در اين نشست به انتقادات ديگري نيز پاسخ داد. محمد رحمانيان يكي از كساني بود كه در هفته‌هاي گذشته نسبت به انتخاب نخستين فيلمش، «سينما نيمكت»، در بخش هنر و تجربه واكنش نشان داده بود. محمد حيدري در اين نشست درباره انتقادات رحمانيان توضيح داد: «آقاي رحمانيان از هنرمندان خوب كشورمان هستند. ما انتقادات او را شنيديم. آقاي رحمانيان با نخستين فيلم خودشان در مقام كارگردان در جشنواره امسال حضور دارند. خود تهيه‌كننده اين فيلم از ابتدا دو بخش را برگزيده بود، هم نگاه نو و هم هنر و تجربه كه در نهايت فيلم‌شان براي هنر و تجربه انتخاب شد. با اين حال باز هم ما شنواي انتقادات او هستيم.» حيدري در بخش ديگري از صحبت‌هايش درباره انتخاب هيات داوري اين دوره از جشنواره و انتقاداتي كه مطرح شده بود هم صحبت كرد؛ «در اين بخش هيات داوران سعي كرديم از طيف‌هاي مختلف استفاده كنيم و به خصوص در بخش سوداي سيمرغ اين مساله لحاظ شود. همچنين در بخش نگاه نو از داوراني بهره بگيريم كه كمتر در كسوت داوري حضور داشتند. استفاده از بانوان در بخش‌هاي مختلف داوري در جشنواره امسال اتفاقي نيست و به اين مهم توجه داشتيم. در انتخاب داوران «نگاه نو» هم بيشتر از نسل مياني سينما استفاده كرده‌ايم و تلاش شده از مجموع تجربه و نگاه و سلايق مختلف در اين تركيب حضور داشته باشند. براي انتخاب داوران به هيچ‌وجه محدوديت نداشتيم. من مسووليتي براي اهداي جايزه ندارم و اين داوران هستند كه فيلم‌ها را انتخاب كرده و جايزه مي‌دهند.» به گفته حيدري، كيانوش عياري داوري اين دوره از جشنواره را قبول نكرده است و قرار بوده رخشان بني‌اعتماد نيز در هيات داوران باشد كه بني‌اعتماد به دليل سفر به هند آن را نپذيرفته است. صحبت در مورد فيلم‌هاي حاضر در اين دوره از جشنواره فيلم فجر، استفاده از بازيگران در سمت مشاور جشنواره، همكاري با نيروي انتظامي در ايام برگزاري جشنواره و... بخش‌هاي ديگري از گفته‌هاي محمد حيدري در نشست خبري ديروزش بود كه در ادامه آنها را مي‌خوانيد.
بازيگراني كه به كمك ما آمدند به دليل آوردن اسپانسر نبود. ما هم بودن و هم نبودن شهاب حسيني را به ديده منت پذيرفتيم. شهاب حسيني از هنرمندان خوب هستند چه در بخش اجرايي باشند چه نباشند. چه اشكالي دارد كه با انتخاب هنرمندان بخواهيم بين آنها مقبوليت كسب كنيم. استفاده درست از هنرمندان در جايگاه خودشان از اهداف جشنواره فيلم فجر است و هنرمندان ديگري هم به جشنواره اضافه خواهند شد. مثلا كتايون رياحي در كاخ مردمي جشنواره برنامه‌هايي دارد.
روز جمعه ۹ بهمن از مجموعه فيلم‌هاي برنده سيمرغ در موزه سينما رونمايي مي‌شود البته نسخه برخي فيلم‌ها در اين مجموعه وجود ندارد كه به دلايل فني بوده است. روز پنجشنبه برنامه تقدير از ۱۴ دوبلور سينماي ايران را داريم و از مجموعه «صد سال موسيقي سينماي بعد از انقلاب» هم در دهه فجر رونمايي مي‌شود.
آثار مختلفي كه در جشنواره حضور دارند از ابتداي سال توليد خود را آغاز كرده‌اند و مورد حمايت سازمان سينمايي قرار گرفته‌اند. همه ما مي‌دانيم آثاري كه در جشنواره ديده مي‌شوند، در سال بعد در چرخه اكران قرار مي‌گيرند از همين رو سياست‌هاي جشنواره و سازمان سينمايي با هم يكي است.
با نيروي انتظامي جلسه داشتيم و خوشحاليم كه اين همكاري شكل مي‌گيرد. اين دوستان براي ما امنيت ايجاد مي‌كنند و ما به وجودشان مفتخريم. آنها در جشنواره وظايف خود را دنبال مي‌كنند و بي‌شك مشكلي در طول جشنواره رخ نمي‌دهد. قصد بر تعامل جشنواره با نيروي انتظامي است. همه ما قوانين موجود را مي‌دانيم و اصلا نيازي نيست كه پليس بخواهد ورود پيدا كند و به ما تذكري دهد. سعي مي‌كنيم با همدلي و تعامل بيشتري حضور پيدا كنيم.
اگر دبيري براي چند دوره در جشنواره حضور داشته باشد، مي‌تواند در همه بخش‌هاي توليدي يك فيلم حضور داشته باشد و پيگيري كند و ما اميدواريم چنين اتفاقي در آيين‌نامه‌اي كه بايد براي جشنواره تدوين شود، بيفتد، در غير اين صورت دبيري كه يك دوره در جشنواره حضور دارد نمي‌تواند روي محتواي آثار انتخابي خيلي تاثير داشته باشد.
تنها فيلم «يتيمخانه ايران» در بخش خارج از مسابقه حضور دارد چرا كه جشنواره ظرفيت زيادي ندارد تا بتواند فيلم‌هاي بيشتري را نمايش دهد.
امسال بخش مجزايي براي انيميشن در جشنواره
سي و چهارم نداريم زيرا در فراخوان جشنواره انيميشن پيش‌بيني نشده بود، اما براي حمايت از اين بخش نوپا در سينماي ايران ۸ اثر رسيده به دبيرخانه جشنواره را در چند سينماي مردمي نمايش خواهيم داد و اين آثار در برج ميلاد نمايش ندارند و در سينماهاي مردمي اكران‌هايي خواهند داشت. در صورت شايستگي، اين امكان وجود دارد كه جايزه ويژه‌اي از سوي ستاد برگزاري به يكي از اين ۸ اثر به عنوان انيميشن برتر اهدا شود.
هيات انتخاب ۸۵ دقيقه از فيلم دختر را ديدند و فيلم را انتخاب كردند البته بخش‌هاي مربوط به زمستان باقي مانده كه در حال فيلمبرداري است و قرار است به نسخه اكران عمومي اضافه شود. آقاي رحمانيان از هنرمندان خوب كشور هستند كه انتقاداتي كردند كه ما هم شنيديم و فيلم ايشان در بخش هنر و تجربه پذيرفته شد چون تهيه‌كننده براي اين بخش هم فرم پر كرده بود.
سينماي ايران به اين اقتدار رسيده كه افراد هم در بخش‌هاي اجرايي و هم بخش‌هاي هنري حاضر باشند و ما بايد اين موضوع را باور كنيم كه هنرمند مي‌تواند هم مشاور باشد، هم در بخش‌هاي اجرايي حضور داشته باشد و مطمئنا هيات داوران جشنواره به قدري با تجربه هستند كه بدون در نظر گرفتن شرايط فيلم‌ها را مورد بررسي قرار دهند. از طرفي آقاي ميركريمي هم فيلم خودشان را در بخش ملي ارايه دادند و اين مشخص است كه به سينماي ملي كشور اهميت زيادي مي‌دهند.
هيات داوران به كيفيت اصلي آثار توجه مي‌كند نه اينكه اين اثر از جانب چه ارگان يا سازماني مورد حمايت قرار گرفته است. همه ما مي‌دانيم تمام آثاري كه در سينماي ايران توليد مي‌شوند از سوي ارگان‌هاي مختلف حمايت مي‌شوند و پشت آنها هستند. در اين شرايط ما از اين سازمان‌ها تشكر مي‌كنيم كه در كنار سينماي ايران ايستاده‌اند.
جلسه‌اي با انجمن منتقدان سينما تشكيل داديم كه پيشنهاد حضور منتقد در هيات داوران را مطرح كردند ولي اسمي را اعلام نكردند. ما پيشنهادها را مي‌شنويم و در نهايت خودمان انتخاب مي‌كنيم كه چه داوراني حضور داشته باشند.
تعداد آثاري كه در جشنواره فيلم فجر حضور پيدا كردند براساس نظر انتخاب هيات انتخاب بوده است و هيچ صحبتي درباره بخش بين‌الملل اتفاق نيفتاده است. دوست داشتيم تعداد آثار بيشتر مي‌شد اما وقتي درباره كيفيت صحبت مي‌كنيم بايد در يك جايي بايستيم. مي‌توانست تعداد آثار تا ۴۴ تا پيش برود ولي در مجموع هيچ صحبتي با بخش بين‌الملل نشده است و در آن بخش خود آقاي ميركريمي تصميم‌گيرنده هستند.
بحث زيادي درباره مستند وجود داشته كه عده‌اي مي‌گويند اين بخش از سينما خودشان جشنواره مستقلي داشته‌اند و بيشتر اين آثار ديده شده‌اند اما در آنجا همه نوع مستندي وجود دارد و ما در اين بخش تعدادي از آنها را داريم. سينماي مستند، سينماي جذابي است و برخي از اين فيلم‌ها بسيار چشمگير هستند و برخي موضوعاتي كه در سينماي داستاني نمي‌توانند به آنها پرداخت را در سينماي مستند مي‌توانيم ببينيم و جشنواره فيلم فجر به هر حال اهميت زيادي دارد و حضور مستندها در اين جريان مي‌تواند نكته مثبتي باشد.
دليل پشت پرده‌اي براي انتقاداتي كه مي‌شود وجود ندارد. ما هميشه در برابر تغييرات مقاومت مي‌كنيم. امسال خيلي محكم پاي همه قوانين و فراخوان‌هاي‌مان ايستاده‌ايم. وظيفه‌مان اين است كه به كساني كه انتقاد كرده‌اند و مي‌كنند، احترام بگذاريم. هر تغييري يك مقاومتي در برابرش وجود دارد. در جشنواره فيلم فجر همه تلاش ما اين بوده است كه تغييرات در راستاي بهتر برگزار شدن جشنواره اتفاق بيفتد.
در رونمايي اوليه پوستر مسائل كوچكي در مورد تاريخ روي آن وجود داشت اما آن پوستر اوليه بود و پوستر نهايي الان آماده شده و اميدوارم استفاده از چهره هنرمندان در پوستر ادامه داشته باشد. البته آقاي پرستويي درباره پوستر انتقادهايي داشتند كه ما شنيديم.
موضوع نمايش فيلم‌هاي فجر در شهرهاي ديگر در دوره‌هاي گذشته هم مورد بحث و بررسي بوده است و ما علاقه زيادي داريم كه اين فيلم‌ها در ديگر شهرها هم ديده شوند اما بخشي از آن به موضوع مالي جشنواره برمي‌گردد و همچنين به تعامل ميان مديران نيز بستگي دارد. البته در اين ميان صاحبان آثار هم نظراتي دارند و با توجه به تعداد اكران‌ها در جشنواره آنها نگران زمان اكران عمومي مي‌شوند.
در بيشتر آثار نقد اجتماعي داريم اما اين به معناي سياه‌نمايي نيست و نقطه اميد هدفمندي را در فيلم‌ها مي‌بينيم. من بحث سياه‌نمايي را متوجه نمي‌شوم. بخش زيادي از فيلم‌هايي كه به موضوعات فرهنگي، سياسي و اجتماعي مي‌پردازند انتقاداتي هم دارند. نكات ظريفي كه مطرح مي‌كنند به معني سياه‌نمايي نيست و ما چنين چيزي در فيلم‌هاي امسال جشنواره نديديم.
منظور آقاي ايل‌بيگي از اينكه بيشترين مميزي امسال سيگار كشيدن بوده، بيشتر در خصوص ترويج سيگار كشيدن بوده است وگرنه حتما شخصيت‌هايي در فيلم‌ها هستند كه سيگار مي‌كشند. اين اتفاق هم بيشتر به دليل سلامت و فرهنگ سلامت در جامعه ما است، ولي مميزي خاصي وجود ندارد و هر اتفاقي هم افتاده در چارچوب نظام بوده است. تا جايي كه من اطلاع دارم اغلب فيلم‌هاي حاضر در جشنواره فجر پروانه نمايش دايم گرفتند و اين نكته‌اي حايز اهميت است.
«نيمرخها» نوروز اكران مي‌شود
علي حضرتي، تهيه‌كننده «نيمرخها»، آخرين ساخته زنده‌ياد ايرج كريمي از تلاش براي نمايش اين فيلم در اكران نوروز گروه سينمايي «هنر و تجربه» خبر داد. فيلم «نيمرخها» در غياب كارگردان فقيد آن در بخش «هنر و تجربه» سي‌وچهارمين جشنواره فيلم فجر حاضر است و نخستين نمايش آن در اين جشنواره خواهد بود.
حضرتي درباره اينكه آيا با توجه به درگذشت ايرج كريمي مسوولان سي وچهارمين جشنواره فيلم فجر برنامه ويژه‌اي براي اين كارگردان تدارك ديده‌اند، توضيح داد: «تا امروز هيچ تماسي از ستاد برگزاري جشنواره مبني بر برگزاري مراسم ويژه براي اين فيلمساز و منتقد سينماي ايران گرفته نشده است، اما خودمان در نظر داريم بعد از برگزاري جشنواره فيلم فجر در مراسم ويژه‌اي ياد و خاطر اين منتقد و سينماگر را گرامي بداريم. همچنين پس از نمايش اين فيلم در جشنواره فيلم فجر، در نظر داريم شرايط اكران فيلم را در تعطيلات نوروز در گروه سينمايي «هنر و تجربه» فراهم كنيم.»تهيه‌كننده فيلم «نيمرخها» درباره موضوع اين فيلم سينمايي گفت: «واقعيت اين است كه به دليل درگذشت ايرج كريمي ترجيح مي‌دهم كه هيچ صحبتي درباره محتواي فيلم نكنم. چون صحبت كردن درباره اين موضوع را حق معنوي مولف مي‌دانم و به دليل نبود كريمي ترجيح مي‌دهم درباره موضوع فيلم حرفي نزنم و قضاوت نهايي را به عهده مخاطب بگذارم. اما به عنوان تهيه‌كننده «نيمرخها» معتقدم اين فيلم يك اثر خاص است.»به گفته حضرتي، «نيمرخها» ملودرامي مدرن و عاشقانه و روايتگر زندگي زوج جواني است كه مرد به دليل بيماري سرطان روزهاي آخر عمر خود را سپري مي‌كند و در ادامه آن رقابتي بين مادر و همسر اين مرد پيش مي‌آيد.