مخالفت با طرحي كه اجرا نشده است
داوري به شيوه آكادمي هندوانه دربسته سينما !
الهام نداف
در آستانه برگزاري هجدهمين جشن خانه سينما برخي سينماگران به تغيير شيوه داوري آثار از هياتي پنج يا هفت نفره، به صورت آكادمي، واكنش نشان دادند.
يكي از اين افراد ابوالحسن داوودي، سينماگري است كه در دوره‌اي مديريت خانه سينما را برعهده داشته است. او در گفت‌وگو با ايسنا به نقد داوري به شيوه آكادمي پرداخته و گفته از حدود 17 سال پيش اين مساله در خانه سينما مطرح است.
اما چه اتفاقي افتاد كه اين طرح اجرايي نشد؟ به گفته داوودي زمان مديريت سيف‌الله داد يك شوراي سياستگذاري، حدود يك سال روي داوري به شيوه آكادمي كار كرد و يك دوره هم به‌طور آزمايشي اين طرح اجرا شد و حتي كارت‌هايي براي اعضا صادر شد و قرار شد به شيوه‌اي سيستماتيك، اعضاي آكادمي در طول سال بتوانند از نمايش‌هاي سينماها به‌طور مجاني استفاده كنند. اما ظاهرا شوراي سياستگذاري به نتايج دلخواه نرسيد و اين طرح ادامه پيدا نكرد.
اما مهم‌ترين مساله‌اي كه مورد اعتراض داوودي و ديگر منتقدان داوري آثار جشن خانه سينما به صورت آكادمي است، اين است كه فيلم‌ها به صورت استاندارد براي اعضاي آكادمي به نمايش درنمي‌آيند و بايد از طريق سي‌دي يا دي‌وي‌دي ديده شوند. در چنين شرايطي ممكن است داوري به صورت عادلانه صورت نگيرد و معياري براي قضاوت درست وجود نداشته باشد.
اين مشكل در داوري بخش‌هايي چون فيلمبرداري، صدا و نورپردازي نمود بيشتري دارد. چرا كه براي قضاوت اين بخش‌ها داوران بايد فيلم‌ها را در شرايط برابر بررسي كنند. البته كارگرداني، فيلمنامه، بازيگري و موسيقي از اين قاعده مستثني است و داوران اين فيلم‌ها روي هر پرده يا هر صفحه‌اي كه ببينند، به نتيجه مشابهي مي‌رسند.
از ديگر نقاط ضعف اجراي اين طرح كه داوودي به آن اشاره كرده است،
ضرب الاجل اين شيوه اجرايي است. البته با توجه به اينكه داوري فيلم‌ها به صورت آكادمي از 17 سال پيش در خانه سينما مطرح بوده، تا اندازه زيادي مورد آزمون و خطا قرار گرفته و شايد بشود گفت امتحان خود را پس داده است.
اما كارگردان «رخ ديوانه» و ديگر صنوف معترض به اين طرح معتقدند نهادي مثل آكادمي كه بايد سال‌هاي سال باقي بماند و فيلم‌ها را در طول سال داوري و سرنوشت آنها را معين كند، نمي‌تواند توسط يكي دو نفر از اعضاي هيات‌مديره نوشته شود و به شكل دستوري اجرايي شود. از ديگر مشكلات مطرح شده در داوري آثار به صورت آكادمي، معيار انتخاب نمايندگان صنوف است. اين مساله نيز مي‌تواند محل اختلاف در داوري آثار باشد و حواشي را اين‌بار به شوراهاي مركزي بكشاند. يكي از مهم‌ترين دلايل خانه‌سينما براي پرداختن به داوري به صورت آكادمي، جلوگيري از لابي‌ها و مذاكرات ميان فيلمسازان و هيات داوران است، اما تضميني وجو ندارد پاي اين مذاكرات به صنوف و نمايندگان آنها باز نشود.
همچنين كارگردان فيلم «تقاطع» در اين باره به مساله قابل توجهي اشاره كرد. به گفته داوودي آكادمي بايد در نظر داشته باشد اعضاي خود را تنها از ميان سينماگران انتخاب نكند. در آكادمي، نخبگان و شخصيت‌هاي فرهنگي هر كشور نيز بايد حضور فعال داشته باشند چرا كه وقتي قضاوت سالانه‌اي درباره محصولات مختلف يك سال انجام مي‌دهيم، بايد نگرش‌ها و گرايش‌هاي فكري و هنري مختلف در داوري حضور داشته باشند و با عضويت دايمي اين افراد مي‌توان از نقطه‌نظرات آنها نيز استفاده كرد.
داوودي در ميان حرف‌هاي خود اشاره‌اي به سيستم داوري در آكادمي نيز داشت. در اين سيستم شرايط ويژه‌اي براي اعضا در نظر گرفته مي‌شود تا در طول سال در حالت استاندارد فيلم‌ها را ببينند و كساني كه به هر دليل نتوانستند فيلمي را در زمان اكران ببينند، در آستانه برگزاري جشن، اين امكان براي آنها فراهم مي‌شود.
اما نكته مهمي كه در داوري آثار به صورت آكادمي وجود دارد اين است كه هر داوري، فيلم را چه زماني ديده است؟ اگر نماينده صنفي فيلمي را در جشنواره فجر ديده باشد، يعني جايي كه فيلم براي نخستين بار رونمايي مي‌شود، ممكن است نظر شتابزده مثبت يا منفي‌اي درباره آن اثر داشته باشد. از همين رو ترجيح اين است كه فيلم زمان اكران و به دور از هر گونه هياهو و بازي‌هاي رسانه‌اي براي اعضاي آكادمي به نمايش درآيد. در اين ميان به گفته داوودي شرايط فيلم ديدن اعضاي آكادمي بايد تا اندازه‌اي مهيا باشد كه هر كدام از آنها هر وقت اراده كردند بتوانند از امكانات آكادمي استفاده كنند. اين كارگردان سينمايي در ميان صحبت‌هاي خود به نقاط ضعف داوري آثار در جشن خانه سينما هم اشاره كرد و گفت: معمولا داوري‌هاي خانه سينما حالت دورهمي پيدا مي‌كند و زماني كه افراد دور هم جمع مي‌شوند، گروه‌هايي بر ساير گروه‌ها تاثير مي‌گذارند كه البته وجوه خوبي دارد، اما وجوه بدش خيلي بيشتر است زيرا اگر كساني بخواهند در داوري‌ها اعمال نظر كنند راه براي‌شان بسته نيست.
ابوالحسن داوودي، عضو هيات‌مديره اسبق خانه سينما هنوز آيين نامه منتشر شده خانه سينما را نخوانده است اما ترجيح داده به دليل نامشخص بودن شيوه داوري، فيلم «رخ ديوانه» را در معرض قضاوت آكادمي قرار ندهد.
خيلي از دوستان ما نسبت به برگزاري جشن خانه سينما دارند رو به جلو حركت مي‌كنند مثل آقاي ملاقلي‌پور و آقاي داوودي. ما فقط اعلام كرديم كه با اين شيوه داوري انجام خواهد شد اما با جلوتر رفتن كار، دوستان ما خواهند ديد كه فيلم‌ها براي آنها به نمايش در خواهند آمد و نيازي به فيلم ديدن در خانه نخواهد بود.
ما اطلاع‌رساني بيشتري نكرديم و دوستان دغدغه‌ها و نگراني‌هاي خودشان را گفتند. طبعا ما فعلا پاسخگو نيستيم چون بايد اين روند ادامه پيدا كند و دوستان خواهند ديد.
شوراي سياستگذاري يا جريان داخل خانه سينما از سال‌ها پيش بر اين بودند كه اين كار را انجام دهند چون شيوه قبلي باعث مي‌شد گاهي كيفيت در آثار انتخابي تحت‌الشعاع قرار بگيرد. در واقع شيوه قبلي كارآمد نبود و گفت‌وگو و يكسونگري روي نظرات تاثير مي‌گذاشت. در نتيجه شوراي سياستگذاري تشكيل شد و آيين‌نامه جديدي را نوشت كه همه‌چيز طبق آن انجام خواهد شد. اين تغيير قطعا اتفاق خواهد افتاد. چون همان طور كه گفتم شوراي سياستگذاري به تغيير نظام داوري جشن خانه سينما راي قطعي داده است.