مانور ديپلماسي برادرانه ايران و تركيه
عليرضا دلخوش
كارشناس مسائل تركيه
روز جمعه، ٢٢ مرداد ماه ١٣٩٥، تركيه ميزبان وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران و هيات بلندپايه همراه بود.
فارغ از محتواي مذاكرات و دستاوردهاي ارزشمند سياسي اين سفر به عنوان نخستين ديدار سياسي مقامات ايراني بعد از كودتاي نافرجام ٢٥ تيرماه، حاشيههاي اين سفر شايد ارزشي همسان و حتي مهمتر از متن ماجرا داشت. ميزبان ترك وزير امورخارجه، در اين سفر، تداركاتي فراتر از پروتكل سياسي از خود نشان داد.
وزير امور خارجه تركيه در مصاحبه مطبوعاتي مشترك، از اينكه «برادرش جواد» نيز همپاي وي در شب كودتا، خواب را بر خود حرام كرده و لحظه به لحظه در ارتباط تلفني با مولود چاووش اغلو، تحولات را پيگيري و همفكريهاي خود را با برادر ترك به اشتراك گذاشت، تشكر كرد. او در اين سخنان، از اينكه دوستي و برادري ايرانيان يكبار ديگر در عرصه خطير زلزله نافرجام كودتا و در لحظاتي كه هيچ كس از سرنوشت كودتا آگاهي نداشت، به زيبايي و صلابت به نمايش گذاشته شد، قدرداني كرد و بعد از مذاكرات سياسي و مصاحبه مطبوعاتي مشترك، دست برادر ايراني خود را گرفته و در كنار هم در نماز جمعه شركت كردند.
نخستوزير نيز كه در استانبول به سر ميبرد خود را به ديدار رسانيده و در صف نماز جمعه، دوشادوش برادر ايراني خود بر اتحاد مسلمانان، تاكيد كرد و همه ديدند كه رييسجمهور اردوغان نيز بر خلاف همه قواعد دستو پاگير تشريفاتي، نه در دفتر كار خود بلكه در صف نماز جمعه، ميهمان ايراني را در آغوش گرفته و پس از نماز از طريق بلندگوي نماز جمعه به مردم نمازگزار خبر حضور ميهمان ايراني را داده و صميمانه، دكتر ظريف را پس از نماز به دفتر كار خود برده و به همراه نخستوزير و وزير خارجهاش، اوضاع سياسي كشور را در جلسهاي چهارساعته مرور كرده و نقشه همكاريهاي نزديك دوكشور در آينده را ترسيم كردند.
ديدارها كه تمام شد، دكتر ظريف خواستار بازديد از ساختمان مخروبه پارلمان كه از بمبهاي كينهتوزانه كودتاچيان به هم ريخته بود، شد و همتاي تركش مشتاقانه دست در دست وزير خارجه ايران به محل مجلس ملي رفته و آثار كودتا را در خانه ملت ديدند.
گويي، حكايت اين سفر، از ديگر سفرها جدا بود و برادر مصيبتديده، با ديدن عزيزش، سر درددلهايش باز شده و با توصيف بلاهايي كه بر سرشان آمده بود، تيمار برادر ايرانياش را ميجست و چه صميمانه و زيبا بود همدردي برادر ايراني و شادمانياش از اينكه:
رسيده بود بلايي ولي بهخير گذشت
اينها و دهها نكته ديگر در اين سفر، نشانگر يك واقعيت است كه خيلي وقتها در لابهلاي ملاحظات مرسوم سياسي، مغفول ميماند. واقعيتي مبين اين حقيقت كه رابطه بين ايران و تركيه از خيلي جهات، وراي يك رابطه سياسي خشك و معمولي و مصداق اين شاه بيت سعدي شيرين سخن است كه:
چو عضوي به درد آورد روزگار
دگر عضوها را نماند قرار