محمد جواد ظريف، وزير امور خارجه ايران بارديگر بارسفر بسته است. هشت ماه پس از اجراي برنامه جامع اقدام مشترك و برداشته شدن تحريم‌هاي اقتصادي و گشوده شدن درب‌هاي رايزني‌هاي سياسي ايران با جامعه جهاني، رييس دستگاه ديپلماسي باز هم براي به تصوير كشيدن ظرفيت‌هاي اقتصادي ايران و رونمايي از قدرت ديپلماسي اين كشور به قاره‌اي ديگر سفر مي‌كند. از كشورهاي جنوب شرقي آسيا تا اقيانوسيه، از قلب اروپا تا آفريقا در اين چندماه ميزبان مردي بوده‌اند كه مي‌گويد بايد به جهان از دريچه همه براي يك استراتژي برد – برد، نگاه كرد. ظريف در تور جديد امريكاي لاتين به شش كشور سفر مي‌كند. اين‌بار نيز هياتي اقتصادي شامل نمايندگاني از بخشهاي خصوصي آقاي وزير و هيات سياسي را همراهي مي‌كنند. روز سه شنبه مجيد تخت روانچي در جمع تعدادي از خبرنگاران از جزييات اين سفر و نگاه ايران به امريكاي لاتين از منظر سياسي و اقتصادي سخن گفت.
مشكل عمده‌اي در رابطه ايران با امريكاي لاتين
وجود ندارد
معاون اروپا و امريكاي وزارت امور خارجه در تشريح برنامه‌هاي اين سفر گفت: سفر وزير امور خارجه به امريكاي لاتين هفت‌روزه خواهد بود. در جريان اين سفر به ترتيب از شش كشور كوبا، نيكاراگوئه، اكوادور، شيلي، بوليوي و ونزوئلا بازديد خواهد شد. با توجه به دور بودن مسافت و فشردگي برنامه‌ها در اين سفر، مدت زمان هر اقامت هيات سياسي و اقتصادي در كشورهاي ميزبان يك روزه خواهد بود. روانچي با بيان اينكه امريكاي لاتين براي جمهوري اسلامي ايران از اهميت بسيار بالا و فوق‌العاده‌اي برخوردار است، افزود: در اين رابطه فاكتور بعد مسافت زياد وجود دارد اما همزمان زمينه‌هاي همكاري بين ايران و كشورهاي امريكاي لاتين بسيار زياد است. عضويت ايران و كشورهاي امريكاي لاتين در سازمان ملل، جنبش عدم تعهد و گروه 77 كه مجموعه كشورهاي در حال توسعه را شامل مي‌شود، زمينه‌هاي بسياري را براي همگرايي ميان دو طرف به وجود آورده است. ايران و امريكاي لاتين از نظر سياسي رابطه بسيار خوبي با هم دارند و مشكل عمده‌اي در گسترش روابط دوجانبه وجود ندارد. در حوزه اقتصادي، زمينه‌هاي بسيار زيادي براي همكاري و گسترش روابط وجود دارد اما هنوز به طور كامل در اين حوزه پيشرفت‌هاي چشمگير را شاهد نبوده‌ايم. در حال حاضر و با توجه به شرايط جديد به وجود آمده مي‌توانيم در جهت تامين منافع دو طرف پروژه‌هاي خوبي را پيش ببريم.
قدرت تصميم‌سازي كشورهاي امريكاي لاتين در نهادهاي بين‌المللي
معاون اروپا و امريكاي وزارت امور خارجه در ادامه با بيان اينكه امريكاي لاتين از نظر جعرافيايي بسيار وسيع است و 39 كشور را در دل خود جا داده و جمعيتي حدود 600 ميليون نفر در مجموع در اين منطقه زندگي مي‌كنند، افزود: برخي كشورها هم از نظر جمعيتي و هم وسعت جغرافيايي، قدرت‌هاي بزرگ و داراي نفوذ به شمار مي‌روند. اين كشورها هم از نظر اقتصادي و هم از نظر سياسي نقش مهمي در فرآيند تصميم‌سازي در سازمان ملل و مجامع بين‌المللي دارند. تمام اين مسائل زمينه‌هاي همكاري خوبي را براي ايران و طرف مقابل به وجود مي‌آورد. از اين منظر هم از بعد سياسي چه در سطح بين‌المللي و چه در سطح رابطه دوجانبه ايران و امريكاي لاتين مي‌توانند رايزني‌هاي مفيدي با هم داشته باشند. از جمله فرصت‌هاي همكاري نيز موضوعاتي است كه مربوط به كشورهاي در حال توسعه است.
تلاش براي سنت شكني و نوآوري در حوزه تجاري
بعد اقتصادي در سفر وزير امور خارجه به امريكاي لاتين بسيار پررنگ است و در همين راستا روانچي با تاكيد بر اينكه ايران و امريكاي لاتين به شكل سنتي رابطه‌هاي تجاري مشخص و محدودي با هم داشته‌اند، خاطرنشان كرد: جدا از همكاري‌هاي سنتي، زمينه‌هاي همكاري بيشتري وجود دارد كه بايد مورد مطالعه و بررسي دقيق‌تر قرار بگيرد. با در نظر گرفتن ظرفيت‌هاي موجود و فرصت‌هاي بهتر مي‌توانيم به توافق‌هاي خوبي با كشورهاي امريكاي لاتين در حوزه اقتصادي برسيم. به شكل سنتي اقلامي مانند گوشت، دانه‌هاي گياهي، گندم و برنج و... اصلي‌ترين موارد صادرات كشورهاي امريكاي لاتين به ايران بوده است. ايران هم صادرات سنتي مانند خشكبار، فرش، اقلام دارويي و تجهيزات كشاورزي به كشورهاي امريكاي لاتين داشته و دارد.
حلقه روبه رشد صادرات خدمات فني و مهندسي ايران
روانچي با بيان اينكه زمينه‌هاي جديدي براي همكاري ميان ايران و كشورهاي امريكاي لاتين وجود داشته و دارد كه چندان مورد توجه قرار نگرفته است، افزود: عنصر مهمي كه زمينه بسيار زيادي براي گسترش آن وجود دارد، بحث صادرات خدمات فني و مهندسي ايران است. اين روند آغاز شده است اما زمينه‌هاي گسترده‌تري براي بسط و توسعه آن وجود دارد. در برخي كشورهاي اين منطقه توانسته‌ايم اين نوع خدمات را ارايه دهيم كه بسيار مورد استقبال قرار گرفته است. توسعه پروژه‌هايي مانند خانه‌سازي كه به عنوان نمونه در ونزوئلا پيش برديم يا احداث و بهره‌برداري از كارخانه سيمان در همين كشور مقدمه‌هاي خوبي براي همكاري بوده‌اند. در حال حاضر هم در حوزه‌هاي جديد و هم در حوزه‌هاي قديمي امكان كار بيشتر با امريكاي لاتين وجود دارد و حسن مساله اين است كه طرف مقابل نيز استقبال بسيار خوبي از اين گسترش رابطه خواهد كرد. طرف مقابل شاهد توانايي‌هاي ايران در زمينه‌هاي فني و مهندسي است و به همكاري با ايران در اين حوزه علاقه‌مند است. ايران نيز به آنها اعلام كرده است كه توانايي‌اي كه در شركت‌هاي فني و مهندسي ايران وجود دارد در اختيار آنها است و مي‌توانند از اين توانايي براي توسعه بيشتر كشورهاي خود استفاده كنند.
همپوشاني‌هاي پزشكي ايران و كوبا
روانچي با بيان اينكه در زمينه تكنولوژي و فناوري‌هاي پيشرفته بستر وسيعي براي همكاري وجود دارد، خاطرنشان كرد: همانطور كه مي‌دانيد ايران در برخي از اين حوزه‌ها مانند نانوتكنولوژي و بيوتكنولوژي پيشرفته است و همين مساله مي‌تواند زمينه‌ها را براي همكاري‌هاي دو طرف در اين حوزه‌ها هموار سازد. در حوزه دارويي و پزشكي كشوري مانند كوبا در برخي زمينه‌ها پيشرفته است و همكاري خوبي هم با ايران دارد اما ايران و كوبا مي‌توانند در صنعت دارو مكمل يكديگر باشند.
علاقه وافر كشورهاي امريكاي لاتين به توسعه رابطه با ايران
معاون اروپا و امريكاي وزارت امور خارجه با بيان اينكه در اين سفر هم هيات سياسي و هم هيات اقتصادي حضور خواهند داشت، گفت: هيات اقتصادي شامل نزديك 60 نفر از تجار و بازرگانان بخشهاي دولتي و خصوصي است. در كنار ملاقات‌هاي دو جانبه كه آقاي ظريف با مقام‌هاي عالي كشورهاي ميزبان دارند سمينارهاي اقتصادي هم توسط بخش خصوصي ايران و اين كشورها برگزار خواهد كه در اين سمينارها به شكل ريز زمينه‌هاي همكاري بيشتر بررسي خواهد شد. در مجموع اين سفر فرصت بسيار خوبي براي گسترش رابطه با كشورهاي امريكاي لاتين در تمام حوزه‌هاي اقتصادي است. نكته قابل توجه اين است كه طرف مقابل ما علاقه بسياري براي گسترش اين رابطه دوجانبه دارد. بهترين مصداق اين ادعا نيز گشايش سفارت شيلي در ايران پس از 36 سال است. پس از رفع تحريم‌هاي هسته‌اي ايران علاقه كشورهاي مختلف براي كار با ايران بيشتر شده است. حقيقت اين است كه تحريم‌هاي ظالمانه از نظر اقتصادي ميان ايران و كشورها فاصله انداخته و بر رابطه‌هاي سياسي نيز تاثير خود را گذاشته بود. اكنون با برداشته شدن اين موانع زمينه براي پيشبرد پروژه‌هاي خوب اقتصادي ايجاد شده است.
آغاز رايزني‌هاي اقتصادي به معناي امضا و اجراي فوري توافق‌ها نيست
در ادامه اين نشست، خبرنگاري از روانچي سوال كرد: آيا انتظار اقتصادي ملموسي از اين سفر داريم يا جنبه‌هاي سياسي سفر پررنگ‌تر از جنبه‌هاي اقتصادي آن است؟آيا مي‌توان انتظار رايزني‌هاي اقتصادي منجر به توافق را در جريان اين سفر يا پس از آن داشت؟ روانچي در پاسخ با بيان اينكه اين سفر قطعا ابعاد مختلفي دارد و تمركز صرفا بر مسائل سياسي و اقتصادي نخواهد بود، افزود: زماني كه وزير امور خارجه ايران با مقام‌هاي كشورهاي ميزبان ديدار مي‌كند طبيعتا پرونده‌ها با سوژه‌هاي مختلف بر روي ميز مذاكره و رايزني قرار دارد. در حوزه اقتصادي تكيه بر اين مساله است كه ما زمينه‌هاي بسياري را براي گسترش همكاري‌هاي اقتصادي پيش رو داريم. اين به اين معنا نيست كه در طول سفر يا فرداي سفر بتوانيم قراردادهاي اساسي امضا و اجرا كنيم. اين نوع گفت‌وگوها زماني كه بخش خصوصي را درگير خود مي‌كند زمينه‌ساز فرصت‌هاي بهتر براي همكاري‌هاي اقتصادي مي‌شود. علاقه و ظرفيت براي تعميق روابط در هر دو طرف ديده مي‌شود. اين مساله كه دو طرف علاقه‌مند به اين همكاري هستند و ذهنيت منفي هم نسبت به هم ندارند از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار است.
تلاش رقباي ايران براي تخريب چهره آن
در امريكاي لاتين
روانچي در ادامه با اشاره به اينكه دشمنان و رقباي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي ايران در امريكاي لاتين هم مانند ديگر كشورها و مناطق تلاش مي‌كنند پروژه ايران‌هراسي خود را پيش ببرند، افزود: دشمنان ما تلاش مي‌كنند سم‌پاشي‌هاي خود را در اين منطقه هم انجام بدهند و چهره منفي از ايران نشان دهند اما امريكاي لاتين تجربه خوبي از اين همكاري با ايران دارد. اين كشورها به شكل ملموس ديده و درك كرده‌اند كه كار با ايران سرانجام هم براي آنها و هم براي ايران مثبت و سودمند بوده است چرا كه بخشهاي خصوصي هر دو طرف از اين همكاري‌ها بهره‌مند مي‌شوند. وي با اشاره به اينكه در كنار مباحث اقتصادي گسترده، مباحث سياسي نيز مطرح خواهد شد، افزود: حضور هيات بخش خصوصي اين فرصت را به دو طرف مي‌دهد كه حوزه‌هاي همكاري بيشتر را كشف كنند و استنباط ما اين است كه پس از اين سفر ما وارد مرحله جديدي از روابط اقتصادي ميان ايران و اين كشورها خواهيم شد.
نخستين سفر ظريف به امريكاي لاتين در دولت يازدهم
روانچي در ادامه با تاكيد بر اين نكته كه اين سفر نخستين سفر ظريف به امريكاي لاتين در دولت يازدهم است، گفت: من در سه سال گذشته دو بار سفرهايي به اين منطقه داشتم و در ديدارها و رايزني‌ها هم شاهد علاقه طرف مقابل براي همكاري بودم و هم شاهد وجود زمينه‌هاي وسيع براي همكاري طبيعتا سفر وزير امور خارجه وزن بسيار بالايي دارد و فكر مي‌كنيم كه پس از سفر مي‌توانيم در برخي حوزه‌ها به نقطه‌هاي خوب تماس و همكاري برسيم.
حركت شيلي به سمت اعزام سفير به ايران
معاون اروپا و امريكاي لاتين وزارت امور خارجه در خصوص گشايش سفارتخانه شيلي در تهران گفت: اين كشور دفتر خود در تهران را باز كرده و يكي از ديپلمات‌هاي اين كشور در تهران مستقر است. پيش از اين سفير اكرديته وجود داشت و نماينده شيلي در تهران حضور و فعاليتي نداشت اما در حال حاضر يك ديپلمات اين كشور در ايران مستقر شده است. سطح رابطه از جانب شيلي با ايران در سطح كاردار موقت است تا زماني كه سفير اعزام كنند. سفير ايران در شيلي فعال است اما تصميم طرف مقابل اين بوده است كه سفارتخانه خود در ايران را پس از 36 سال باز كند و در حال حاضر يك ديپلمات به عنوان كاردار موقت كار خود را آغاز كرده و خدمات كنسولي هم ارايه مي‌دهند. به نظر مي‌رسد كه وضعيت به اين سمت حركت كند كه شيلي سفارتخانه خود را به طور كامل باز كرده و سفير خود به ايران را اعزام كند.
حل اختلاف‌ها با ونزوئلا
در ادامه اين نشست، خبرنگاري از روانچي در خصوص خانه‌سازي شركت‌هاي ايراني در ونزوئلا در دولت‌هاي نهم و دهم و اختلاف‌هايي كه ميان تهران و كاراكاس در اين زمينه به وجود آمده بود سوال كرد كه وي در پاسخ گفت: در پروژه خانه‌سازي‌ها مشكلات جزيي در اجرا به وجود آمده بود كه اين مساله هم در رايزني‌هاي موجود ميان دو طرفل مطرح شد و در حال حاضر تمام آن مشكلات رفع شده است. البته طبيعي است كه در اجراي پروژه‌هاي بزرگ تاخير زماني پيش مي‌آيد و گاهي به موانعي برخورد مي‌شود. به دليل دوستي كه بين ايران و ونزوئلا وجود دارد اين موانع را سريع برطرف كرديم.
روانچي با بيان اينكه هنوز كار جدي و در حد وسيع در زمينه ساختمان‌سازي در ساير كشورهاي امريكاي لاتين از سوي ايران صورت نگرفته، افزود: صحبت‌ها و مذاكراتي در اين خصوص شده اما هنوز به مرحله اجرا درنيامده است. در زمينه‌هاي ديگر كارهاي فني و مهندسي مانند راه‌سازي، سد‌سازي و زمينه انرژي نفت و گاز توانايي‌هاي بسياري در طرف ايراني وجود دارد و مي‌تواند در اين كشورها منشا كارهاي خوبي باشد.
انتقال رياست اجلاس عدم تعهد از ايران به ونزوئلا
روانچي در پاسخ به سوالي در خصوص برگزاري اجلاس عدم تعهد در ونزوئلا در كمتر از يك ماه آتي گفت: دولت ونزوئلا برنامه‌ريزي‌هايي براي برگزاري اين اجلاس در مارگاريتا انجام داده و وزير امور خارجه ونزوئلا هم دو روز پيش در قالب يك سفر منطقه‌اي به ايران آمد و بحث‌هايي در اين خصوص ميان تهران و كاراكاس صورت گرفت. اجلاس جاري در سطح سران برگزار خواهد شد اما هنوز ايران تصميم‌گيري در خصوص سطح شركت‌كننده در اين اجلاس صورت نداده است اما ايران بايد رياست اجلاس را تحويل بدهد.
مردم ونزوئلا دولت خود را انتخاب مي‌كنند
روانچي در ادامه در پاسخ به سوال خبرنگار «اعتماد» مبني بر اختلاف‌هاي سياسي در ونزوئلا و بالاگرفتن نارضايتي‌هاي اقتصادي در اين كشور و تاثير آن بر رابطه سياسي تهران و كاراكاس و قراردادهاي اقتصادي احتمالي گفت: اين اختلاف‌ها مربوط به سياست داخلي ونزوئلا است. دولت قانوني در كاراكاس وجود دارد و در حال حاضر در ميانه دوره رياست‌جمهوري مادورو هستيم. مشكلات اقتصادي در اين كشور وجود دارد و با انتخابات پارلماني كه چندماه پيش برگزار شد تركيب مجلس در اين كشور تغيير كرد. در حال حاضر مجلس ونزوئلا به برخي از سياست‌هاي دولت معترض است و اين مساله در بسياري از كشورها وجود دارد كه دولت‌ها مورد انتقاد احزاب و گروه‌هاي مختلف هستند. ايران، ونزوئلا را يك كشور دوست مي‌داند و اين به عهده مردم اين كشور است كه دولت در اختيار چه كسي باشد.
ارتباط ايران با گرايش‌هاي مختلف سياسي در امريكاي لاتين
وي در پاسخ به اين سوال «اعتماد» كه دوستي ايران در كاراكاس بيشتر با حزب آقاي چاوز و پس از ايشان هم مادورو بوده و تغيير قدرت چه تاثيري بر اين رابطه خواهد گذاشت، گفت: در جريان سفرهاي رفت و برگشتي كه در دولت آقاي روحاني ميان ايران و كشورهاي امريكاي لاتين صورت گرفته وضع به اين منوال نبوده است كه فقط با چندكشور خاص رابطه وجود داشته باشد. ما با طيف‌هاي مختلف سياسي در امريكاي لاتين ارتباط داريم. ميان ايران و مكزيك رفت و آمدهاي تجاري در جريان است و رابطه با كلمبيا، اكوادور و شيلي نيز برهمين منوال است. گرايش‌هاي مختلف سياسي در امريكاي لاتين وجود دارند و ما با تمام اين گرايش‌ها در ارتباط هستيم. اينكه در برخي از اين كشورها حكومت‌ها تغيير كند به معناي تغيير رابطه 180 درجه‌اي ايران با اين كشورها يا تحت‌الشعاع قرار گرفتن رابطه ما نيست. اساس روابط ايران با ساير كشورها بر اساس اصولي است كه مورد احترام جامعه جهاني و حقوق بين‌الملل است. ايران دخالتي در امور داخلي ديگر كشورها ندارد، به استقلال كشورها احترام مي‌گذارد و مذاكره از موضع برابر مورد حمايت ما است. اينكه در يك كشور دولتي تغيير كند و دولت ديگري به سركار بيايد تاثيري بر اصول سياسي ايران ندارد. كار اقتصادي نيز كه ايران و اين كشورها در حال برنامه‌ريزي براي آن هستند بر اساس اينكه چه دولتي در اين كشورها باشد، تنظيم نمي‌شود. ايران و كشورهاي امريكاي لاتين ظرفيت‌هايي براي همكاري دارند كه اين ظرفيت‌ها دايمي است و با تغيير احتمالي دولت‌ها در كشورها، تحت تاثير قرار نمي‌گيرد.
اتحاد نظامي ايران با كشورهاي امريكاي لاتين كذب محض است
روانچي در پايان اين نشست در پاسخ به سوال «اعتماد» در خصوص برخي فضاسازي‌هاي رسانه‌هاي سعئدي و صهيونيستي مبني بر فعاليت‌هاي نظامي ايران در امريكاي لاتين گفت: برخي كشورها تلاش مي‌كنند رابطه ايران با ساير كشورها را تخريب كنند و در امريكاي لاتين نيز شاهد چنين حركت‌هايي بوديم و رژيم صهيونيستي سابق بر اين‌چنين تلاش‌هايي كرده است و اين روند تخريبي ادامه دارد. در حال حاضر نيز برخي كشورهاي منطقه متاسفانه به رژيم صهيونيستي پيوسته‌اند و تلاش مي‌كنند تصوير غلطي از ايران ارايه كنند. فضاسازي‌ها در خصوص ايران نيز در همين راستا است تا پروژه ايران‌هراسي را پيش برده و ساير كشورها را از كار با ايران بترسانند. اين كشورها براي ترويج پروژه ايران‌هراسي خود ادعا مي‌كنند ايران به دنبال احداث پايگاه نظامي در امريكاي لاتين است و تلاش مي‌كند با تعدادي از اين كشورها اتحاد نظامي درست كند. اين خبرسازي‌ها همگي كذب است.
وي با بيان اينكه ايران در برخي كشورها مانند ونزوئلا وابسته نظامي دارد، افزود: كار وابسته نظامي بسيار شفاف و روشن است اما برخي كشورها و رژيم‌ها در خبرسازي‌هاي خود تلاش مي‌كنند تصوير مخدوش و نادرستي از فعاليت‌هاي ايران را نشان بدهند كه مثلا ايران به دنبال اتحاد نظامي با برخي از اين كشورها است.
در رابطه با امريكاي لاتين وزن گرايش اقتصادي سنگين‌تر است
وي با بيان اينكه هدف تخريب‌ها كاملا مشخص است، افزود: پس از برجام تعدادي از كشورها كه محدود هستند، احساس مي‌كنند باخته‌اند و دست خود را براي جبران اين بازنده بودن دراز مي‌كنند. سياست ايران در رابطه با كشورهاي امريكاي لاتين كاملا شفاف است و كاملا بر اساس منافع متقابل ايران و اين كشورها تنظيم شده است. گرايش بيشتر در اين رابطه هم اقتصادي است و دليل آن هم وجود ظرفيت‌هاي وسيع براي همكاري در دو طرف است. سال‌ها اين تحريم‌هاي اقتصادي باعث شده بود كه ما نتوانيم روابط تجاري و اقتصادي عادي با اين كشورها داشته باشيم و در حال حاضر زمينه خوبي براي گسترش رابطه اقتصادي وجود دارد. معاون اروپا و امريكاي لاتين وزير امور خارجه در پايان در پاسخ به سوالي در خصوص احتمال ديدار ظريف با فيدل كاسترو در كوبا گفت: فيدل كاسترو معمولا ملاقات زياد خارجي ندارد اما ايران از اين فرصت استقبال مي‌كند چرا كه اقاي فيدل كاستر و چهره برجسته انقلابي است.