ميشل عون رييس‌جمهور لبنان شد
ژنرال ديروز رييس‌جمهور امروز
گروه جهان
ميشل عون، ژنرال بازنشسته، سياستمدار مسيحي، متحد حزب‌الله روز گذشته به 29 ماه بن‌بست سياسي در لبنان پايان داد. 46 امين تلاش مجلس‌نشينان لبناني روز گذشته جواب داد و در نهايت با چهار دور راي‌گيري ميشل عون 81 ساله پشت تريبون رفت و صحنه‌اي را كه لبناني‌ها دو سال و نيم انتظار آن را كشيده بودند، تداعي كرد: قرائت سوگند رياست‌جمهوري.
لبنان دو سال و نيم در خلأ پست رياست‌جمهوري به سر برد و اين روند آنچنان طولاني و درگير و بست حاشيه‌هاي سياسي شده بود كه برخي به طنز مي‌گفتند لبنان در حال تجربه توانايي خود در عملكرد مثبت بدون حضور رييس‌جمهور است. ميشل عون كه 30 سال در پست‌هاي متفاوت اجرايي در لبنان خاك خورده بود در حالي كه سوداي رياست‌جمهوري را در سر داشت سرانجام هم به انتظار همه عمر خود با رسيدن به اين كرسي پايان داد و هم آخرين جرقه اميد ماروني‌هاي لبنان را خاموش نكرد. نگرش‌ها به ائتلافي كه منتهي به حضور ميشل عون در راس قدرت شد متفاوت است، برخي او را آخرين روزنه اميد مي‌دانند كه توانست به خلأ قدرت در بيروت پايان دهد و برخي او را مردي خيانتكار به آرمان‌هايي مي‌دانند كه در 60 سال گذشته دنبال كرده است. اين خيانت هم از نظر منتقدان عون، همبستگي با حزب‌الله لبنان است، جرياني كه در لبنان به عنوان دوست ايران و بشار اسد شناخته مي‌شود.
صحن مجلس لبنان روز دوشنبه شاهد چهار دور راي‌گيري بود. پارلمان لبنان در مجموع 128 كرسي دارد كه در مرحله اول راي‌گيري براي رياست‌جمهوري، نامزد معرفي شده بايد بتواند دوسوم آرا يعني نظر موافق 86 نماينده پارلمان را به دست آورد. در صورتي كه هيچ يك از كانديداها نتوانند به حدنصاب دو سوم پارلمان دست يابند، بار ديگر راي‌گيري انجام مي‌شود و اين‌بار كسب آراي «نيم + يك» نمايندگان براي رفتن به كاخ بعبدا كافي خواهد بود.
راي‌گيري‌هاي ديروز با فريادهاي نبيل بري، رييس مجلس گره خورده بود. هرج و مرج در سيستم راي‌گيري كاملا به چشم مي‌خورد و با توجه به پخش مستقيم جلسه صحن از تلويزيون‌هاي متفاوت، حاشيه‌ها به سوژه‌هايي جذاب براي مزاح‌هاي سياسي در فضاي مجازي بدل شدند. با وجود آنكه 127 نفر در جلسات راي‌گيري حضور داشتند و نام آنها ثبت شده بود اما تعداد پاكت‌هاي حاوي راي جمع شده 128 مورد بود كه منجر به عصبانيت رييس پارلمان شد. بري در حالي كه پس از سومين دور آرامش خود را از دست داده بود خطاب به راي‌دهندگان گفت: «آيا من در حال مديريت يك جلسه راي‌گيري هستم يا مبصر كلاس رياضي؟» چند دقيقه بعد وقتي تذكرهاي بري جواب نداد وي با لحن تندتري گفت: «جهان در حال تماشاي ما است، لطفا مساله را جدي بگيريد.»، «لطفا صحبت نكنيد، لطفا صحبت نكنيد و به جاي آن كارتان را انجام بدهيد.» در نهايت هم ميشل عون با وجود تمام اين حاشيه‌ها پس از 4 دور راي‌گيري توانست بر كرسي رياست‌جمهوري تكيه بزند. اتفاق‌هايي كه در جريان راي‌گيري رخ داد به خوبي نشان داد كه چرا 45 جلسه پيشين پارلمان براي تعيين رييس‌جمهور هم ره به جايي نبرده است. دو دور اول راي‌گيري تنها به اين دليل كه تعداد راي‌دهنده‌ها كمتر از آراي به دست آمده بود، كنسل شد. تمام پروسه راي‌گيري كه در چند دقيقه قابل انجام بود بيش از دو ساعت طول كشيد. با وجود آنكه نگاه‌ها روز گذشته به پارلمان لبنان دوخته شده بود اما از هفته گذشته تقريبا قطعي شده بود كه ميشل عون كه گزينه مورد حمايت حزب‌الله لبنان است رييس‌جمهور جديد لبنان خواهد بود. بر اساس توافق داخلي كه ميان احزاب متفاوت لبناني صورت گرفته است سعد حريري عنوان نخست وزير را به خود اختصاص خواهد داد. سعد حريري از مسلمانان اهل سنت است كه سابقه حضور در دفتر نخست‌وزيري را هم دارد و به عربستان سعودي نزديك است. برخي منابع مي‌گويند كه با توجه به نزديكي عون به حزب‌الله، حضور حريري در قدرت توازن قوا را در اين كشور حفظ مي‌كند. البته منظور از توازن قوا، توازن ميان حضور ايران و عربستان است. با اينهمه نيويورك‌تايمز در اين خصوص مي‌نويسد: مي‌توان پيروزي عون را دستاوردي براي ايران در رقابت‌هاي منطقه‌اي ميان تهران و رياض خواند. عربستان سعودي در صحنه سياسي لبنان از رياست‌جمهوري سليمان فرنجيه حمايت مي‌كرد. در حال حاضر لبنان با مشكلات بسيار زيادي دست و پنجه نرم مي‌كند و يك سر تمامي اين مشكلات در سيستم قانونگذاري لبنان است كه حق وتوي جنگ‌سالاران در آن بسيار زياد است و هر يك نفر مي‌تواند كل سيستم تصميم‌گيري را با راي وتوي خود تحت تاثير قرار دهد. به عنوان نمونه، سياستمداران اين كشور حتي در خصوص مساله جمع‌آوري زباله‌ها هم نمي‌توانند به اتفاق نظر برسند يا مساله چگونگي مواجهه با پناهندگان سوري هم به يك بحران بدل شده است.
پس از جلسه راي‌گيري و هنگامي كه ميشل عون در حال قرائت سوگند رياست‌جمهوري بود، طرفداران وي در ميادين منتهي به پارلمان حاضر شدند و نخستين شعارهاي سياسي با محوريت نام وي را سردادند: عون، رييس‌جمهور لبنان، عون، پدر همه ما.
با اينهمه فضاي داخلي لبنان پس از اين خبر، آميخته‌اي از بدبيني و نااميدي است. يك تحليلگر لبناني در اين خصوص به نيويورك تايمز مي‌گويد: فكر نمي‌كنم امروز يا در بازه زماني كوتاه‌مدت چيزي تغيير كند. مگر آنكه توافق‌هاي پشت پرده ديگري هم در كار باشد كه البته اين قبيل توافق‌ها هم چيز مخفي نيست. اگر عون بدون اجباري براي معرفي حريري به دفتر رياست‌جمهوري بازگردد مي‌توان به آينده دولت وي اميدوار بود.
در حالي كه نبيه بري پس از پايان راي‌گيري اعلام كرد كه اتفاق امروز در عرصه سياسي لبنان جهاد اصغر بوده و جهاد اكبر را به روند تشكيل دولت منوط كرد، نگاه‌هاي نگران از كاخ رياست‌جمهوري به ماهيت دولت برگردانده شده است. برخي از تحليلگران مي‌گويند كه شايد امروز لبنان پس از دو سال و نيم به يك رييس‌جمهور رسيده باشد اما كاري كه اكنون باقي مانده است و شايد هم بن بست به آن منتقل شود مساله تعيين دولت و شخص نخست وزير است.
حل اختلاف‌هاي سياسي، نخستين گام
ميشل عون، در نخستين سخنان خود در صحن پارلمان پس از اداي سوگند گفت: به عنوان رييس‌جمهوري تمامي لبناني‌ها كه از سوي مجلس و ملت لبنان به من واگذار شده، تمام تلاش خود را براي عبور لبنان از شرايط سخت كنوني كه همه انتظار دارند لبنان از آن موفق بيرون بيايد، به كار مي‌گيرم. نخستين گام براي من احترام به قانون و حل اختلافات سياسي است و در همين راستا بايد توافق‌هاي ملي كه تاكنون به دست آمده اجرايي شود، قانون انتخاباتي كه عدالت را براي همه لبناني‌ها در بر داشته باشد، تدوين شود و لبنان اكنون در ميان آتشي كه در اطرافش شعله ور شده بايد خود را از اين آتش دور نگه دارد. ما به اساسنامه اتحاديه عرب و قوانين بين‌المللي احترام مي‌گذاريم و اساس كار دولت لبنان بر اين اصول است.
ميشل عون كه از دشمنان سرسخت اسراييل در ميان سياستمداران لبناني محسوب مي‌شود، درباره اين رژيم نيز گفت: هرگز اجازه نمي‌دهيم كه حتي يك وجب از آب و خاك لبنان در اشغال اسراييل بماند و اين رژيم منابع ما را غارت كند.
مساله سوريه نيز يكي از اصلي‌ترين دغدغه‌هاي مردم لبنان است. جنگ در سوريه هم لبنان را به حاشيه امني مدنظر گروه‌هاي تروريستي بدل كرده و هم موجي از پناهندگان را به اين كشور سوق داده است. برهمين اساس سوريه نيز جايگاه خود را در نخستين نطق رييس‌جمهور داشت و وي گفت كه ما خواهان توقف جنگ سوريه و بازگشت آوارگان با كمك جامعه جهاني و تلاش‌هاي سازمان ملل هستيم. لبنان بايد سياستي مستقل در پيش بگيرد. به اعتقاد ما تا بحران سوريه حل نشود مساله آوارگان و بار سنگين آنها بر ملت لبنان نيز ادامه خواهد داشت.
عون درباره مساله فلسطين نيز گفت: حق فلسطينيان در بازگشت به سرزمين‌شان را حقي قانوني مي‌دانيم.
از مخالف سوريه تا گزينه مطلوب دمشق
ميشل عون هم سابقه كار سياسي را در پرونده خود دارد و هم يونيفورم‌پوشي خوشنام و كاريزماتيك در داخل لبنان است. وي از سال 1988 دمي از نقش‌آفريني‌هاي متفاوت در لبنان دور نبوده است. وي هم روزهاي جنگ لبنان را به چشم ديده و هم زندگي در تبعيد را تجربه كرده است. وي پس از جنگ داخلي لبنان از تبعيد در فرانسه بازگشت و حزب جريان آزاد ملي را پايه گذاشت كه اكنون ۲۰ كرسي پارلمان را در اختيار دارد و اصلي‌ترين هم‌پيمان حزب‌الله در ائتلاف ۸ مارس است. ژنرال عون در كارنامه خود سال‌ها مبارزه مسلحانه با نيروهاي ارتش سوريه حاضر در لبنان و ديگر گروه‌هاي لبناني به ويژه تشكيلات شبه‌نظامي مسيحي «نيروهاي لبناني» به رهبري سمير جعجع را دارد و در واقع فشار ارتش و دولت سوريه او را مجبور كرد كه به فرانسه برود. عون كه بعد از خروج نيروهاي سوريه از لبنان در سال ۲۰۰۵ به لبنان بازگشت، با نزديك شدن به حزب‌الله و جريان مقاومت آرام آرام مواضع خود درباره دولت سوريه را نيز تعديل كرد و در سال ۲۰۰۹ به دمشق رفت و با بشار اسد، رييس‌جمهور اين كشور ديدار كرد. اسد نيز در مصاحبه‌اي در سال ۲۰۱۴ اعلام كرد كه دمشق از رياست‌جمهوري ميشل عون به عنوان «كسي كه به مقاومت ايمان دارد»، حمايت مي‌كند.
ميشل عون يكي از حاميان اصلي مقاومت مسلحانه عليه اشغالگري اسراييل بوده است و در سال ۲۰۰۶ تفاهمنامه‌اي را براي ايجاد يك ائتلاف قوي با حزب‌الله به امضا رساند كه هنوز هم پابرجاست. او در زمان حمله رژيم صهيونيستي به لبنان در سال ۱۹۸۲ فرمانده لشكر هشتم ارتش لبنان بود كه مسووليت حفاظت از كاخ رياست‌جمهوري را بر عهده داشت و به دليل توانايي‌هاي نظامي‌اش در سال ۱۹۸۴ به فرماندهي كل ارتش اين كشور رسيد. عون يك دوره از سال ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۰ نيز كفيل رياست‌جمهوري بوده است.
نيويورك تايمز در خصوص شخصيت عون مي‌نويسد: بخش اعظمي از اعتبار عون در جامعه سياسي لبنان به دليل استقلال طلبي است كه در همه اين سال‌ها در وي به چشم ديده شده است. وي همواره يكصدا و در مقاطعي هم تنها عليه فساد در لبنان موضع‌گيري كرده است. وي بارها نسبت به دخالت جنگ سالارها در مسائل سياسي لبنان و موروثي شدن قدرت و انتقال آن از پدر به پسر نيز هشدار داده است. عون با اين سابقه سياسي مي‌رود تا جانشين ميشل سليماني شود كه دوره رياست‌جمهوري‌اش در ماه مه سال 2014 به پايان رسيد و از آن زمان تاكنون جانشيني براي وي تعيين نشده بود. برخي از منابع مي‌گويند كه رياست‌جمهوري امروز لبنان نيز محصول رايزني‌هاي پشت پرده با ايران، عربستان و امريكا است. نگاه ديگري اما تاكيد دارد كه بحران رياست‌جمهوري در لبنان به پايان رسيد چرا كه عربستان و ايران در پرونده‌هاي ديگر منطقه‌اي مانند سوريه، عراق و يمن با هم در حال رقابت هستند لذا توجه‌ها از لبنان دور شد.
السفير در خصوص شخصيت عون و توانايي وي مي‌نويسد: عون فردي است كه مي‌تواند پيوندهايي ميان نيروهاي مخالف در داخل لبنان ايجاد كند و مي‌تواند با به تصوير كشيدن يك رهبري قدرتمند، لبنان را دوباره از نو بسازد. او اين توانايي و تجربه را دارد كه درك مشترك ايجاد كند و پل‌هاي ملي بسازد كه بتواند به رفع كدورت‌هاي داخلي كمك كند.
نويسنده السفير در ادامه نوشته است كه لبنان امروز به دليل جنگ در سوريه بسيار دو قطبي شده است. هر روز وضعيت در سوريه دراماتيك‌تر مي‌شود و در چنين فضاي جنگي نمي‌توانيد انتظار تغيير را در لبنان داشته باشيد. حتي با حضور عون هم باز اين چندقطبي‌ها وجود خواهند داشت و به نظر مي‌رسد كه روند حركت لبنان به سمت اصلاحات و تغييرات بسيار كند باشد. با اتفاقات روز گذشته، دو جريان اصلي پارلمان يعني جريان 14 مارس و جريان 8 مارس به تنهايي بيش از 100 كرسي پارلمان را در اختيار دارند. جريان 8 مارس كه جريان نزديك به مقاومت است 58 كرسي در پارلمان دارد و جريان 14 مارس نيز 48 كرسي و 21 نماينده نيز مستقل هستند و يك نماينده نيز درگذشته است.