اجراي نمايش «دو مرد در يك اتاق» در سراسر كشور
مسعود رايگان با ايدز
مبارزه مي‌كند
بابك احمدي
مسعود رايگان تصميم دارد نمايش «دو مرد در يك اتاق» با موضوع بيماري ايدز را بار ديگر روي صحنه بياورد؛ نمايشي كه سه سال قبل نيز با ايفاي نقش فرخ نعمتي و همايون ارشادي در سالن آن زمان تازه تاسيس گالري باروك اجرا شد و با وجود ناشناخته بودن محل، اقبال تماشاگران را به همراه داشت. نمايشنامه «دو مرد در يك اتاق» توسط بنگت آلفورش و يوهان برگوم نويسندگاني از كشورهاي سوئد و فنلاند به سفارش سازمان ملل و براي مبارزه با بيماري ايدز نوشته شد. مسعود رايگان نيز متن را به فارسي ترجمه كرد و به دليل اهميت موضوع بلافاصله با مسوولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي وارد مذاكره شد بلكه با حمايت اين نهاد امكان اجرا و آگاهي‌بخشي در سراسر كشور –دانشكده‌هاي علوم پزشكي هر شهر يا استان- فراهم شود. اما در ادامه به دليل بي‌توجهي مسوولان و جدي نگرفتن ظرفيت به وجود آمده برنامه‌ها درست پيش نرفت و كار به ناچار متوقف شد. اين هنرمند بعدا در گفت‌وگو با خبرنگاران اعلام كرد: «اداره‌كل هنرهاي نمايشي و شهرداري تهران هيچ حمايت مالي خاصي از اين نمايش نداشتند.» به اين ترتيب در كنار وزارت بهداشت هيچ يك از سازمان‌ها و نهادهاي مسوول به وظايف خود عمل نكردند. رايگان در گفت‌وگو با خبرنگار «اعتماد» در همين رابطه مي‌گويد: «دهه 80 ميلادي زنگ‌هاي خطر بيماري ايدز در امريكا، اروپا و كانادا به صدا درآمد و آنها به سرعت اقدام‌هاي پيشگيرانه و فرهنگ‌سازي در اين زمينه را آغاز كردند. سازمان ملل هم در همين راستا وارد عمل شد و به دو نويسنده ماموريت داد تا با همين مضمون نمايشنامه‌اي بنويسند.»
طبق اظهارات اين هنرمند، نمايشنامه به سرعت ترجمه شد و در كشورهاي زيادي روي صحنه رفت اما چند دهه گذشت تا اين نمايش در ايران روي صحنه برود. «متن همان سال‌ها به دست من رسيد و به فارسي ترجمه كردم. به اين ترتيب زبان فارسي چهاردهمين زباني شد كه اين كتاب ترجمه شده است.»
رايگان در ادامه به انتقاد از بي‌توجهي‌ها پرداخت و تاكيد كرد: «ما چطور مي‌توانيم جامعه سالم نداشته باشيم ولي پيشرفت و ديگر مسائل را پيگيري كنيم. اهميت دادن به سلامت مردم از وظايف جدي مسوولان و سياستمداران است. » اين بازيگر باتجربه تئاتر و سينما، از سوي ديگر هنرمندان را چشمان بيدار جامعه توصيف كرد كه در آثار خود به بازتاب مشكلات مردم مي‌پردازند و مسوولان هم بايد شنواي موارد مطرح شده باشند. «من علاقه‌اي به سياستمدار شدن نداشته‌ام و آنها كه وارد اين گود شده‌اند، بايد پاسخگو باشند. بنابراين اگر نقصاني در جامعه پيش بيايد من به عنوان هنرمند واكنش نشان مي‌دهم تا ديگران مطلع شوند. حال از طريق زبان نمايش كارم را پيش مي‌برم.»
نمايش «دو مرد در يك اتاق» در اجراهاي جديد با تغييراتي همراه شده كه از مهم‌ترين آنها مي‌توان به تغيير دو بازيگر اصلي كار اشاره كرد. خسرو شهراز و اردلان شجاع‌كاوه بازيگراني هستند كه در اين اجراها با رايگان همكاري مي‌كنند و طبق برنامه‌ريزي انجام شده اين نمايش از ١٦ آبان تا ١٥ آذر در ٢٠ دانشگاه سراسر كشور به صحنه مي‌رود. دور تازه اجراي اين نمايش اما يك تفاوت اساسي ديگر هم دارد. اينكه وزارت بهداشت برخلاف گذشته همكاري‌هاي لازم را با گروه انجام داده و به فعاليت‌هاي فرهنگي براي آموزش همگاني بها داده است. رايگان در اين باره مي‌گويد: «گرچه براي به سرانجام رساندن اجرا دو سال درگير بروكراسي اداري بودم ولي معتقدم وزارت بهداشت و امور خارجه كشورمان در دولت جديد براي ايران آبرو خريده‌اند. ما بعد از دو سال و نيم مذاكره به اين نتيجه رسيديم كه نمايش بايد در دانشگاه‌هاي علوم پزشكي سراسر كشور روي صحنه برود و اين اتفاق خوبي است. اگرچه طرح مسائل آموزشي در قالب درام خيلي سخت است اما يكي از خاصيت‌هاي نمايشنامه «دو مرد در يك اتاق»، اين است كه دو نويسنده داستان ما، شخصيت‌هاي نمايش هم هستند و خود را در موقعيتي قرار مي‌دهند كه اگر اين اتفاق براي‌شان افتاد چه پيش مي‌آيد، به همين دليل داستان نمايش براي مخاطب اثرگذاري خوبي دارد. وقتي ما به شعور مخاطب احترام بگذاريم او هم واكنش نشان مي‌دهد و ارتباط شكل مي‌گيرد. به هيچ‌وجه نبايد نسبت به فرهنگ‌سازي در اين رابطه غافل بمانيم.» كارگردان نمايش «دو مرد در يك اتاق» در پايان به نكته مهمي كه در اين مدت با آن آشنا شده اشاره كرد. «آماري كه اعلام مي‌شود بسيار وحشتناك است و با گروه كثيري مواجه هستيم كه از ابتلاي خود به بيماري ايدز اطلاع ندارند. نوزادان با اين بيماري به دنيا مي‌آيند و بنابراين فاجعه‌اي براي آينده در راه است كه بايد از حالا به طور جدي به فكر آن باشيم. تا همين‌جا هم ما حدود نيم قرن از بعضي كشورهاي جهان عقب هستيم.»