بازي برد-برد اقتصادي با همسايگان
الياس حضرتي
نماينده مردم تهران در مجلس
رييس‌جمهوري امروز به دعوت بالاترين مقام‌هاي عمان و كويت به اين دو كشور تعيين‌كننده در حاشيه خليج فارس سفر مي‌كند. آنگونه كه اعلام شده هدف از اين سفر بررسي راهكارهاي توسعه هر چه بيشتر روابط دوجانبه در بخش‌هاي دولتي و خصوصي و همچنين بررسي مسائل منطقه‌اي خواهد بود. بدون شك اين سفر مي‌تواند آغازي براي پايان برخي اختلافات سليقه‌اي با كشورهاي منطقه مخصوصا در رابطه با شرايط موجود در خاورميانه باشد و قطعا جنبه سياسي آن مي‌چربد اما در عين حال، پيوست اقتصادي چنين سفري غيرقابل انكار است. كشورهاي عربي با توجه به جمعيت اندك و منابع مالي سرشار به واسطه چند سال قيمت بالاي نفت، پتانسيل بالايي براي صادرات سرمايه دارند. اگرچه در دو سال گذشته كاهش قيمت نفت بر توان مالي آنها تاثير محسوسي گذاشته است اما صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري ملي كه در بسياري از اين كشورها تاسيس شده اين امكان را دارند تا به سرمايه‌گذاري در ايران فكر كنند. علي‌القاعده بازار مالي ايران پذيراي سرمايه‌هاي خارجي است و حضور رييس‌جمهور اگر با ارايه فرصت‌هاي موجود همراه باشد قادر به ايجاد تحولي شگرف است. نكته مهم در اين بين، ايجاد پايه‌هايي سياسي براي كنترل اختلافات با همسايگان غربي است كه كويت و عمان بهترين انتخاب براي بازي كردن چنين نقشي هستند. تجربه نشان داده اگر چنين همبستگي‌هايي شكل بگيرد و منافع اقتصادي مشترك بر اساس احترام متقابل تعريف شود حل مسائل سياسي نيز آسان‌تر خواهد بود.
نكته مهمي كه نبايد در مورد كشورهاي ثروتمند حاشيه خليج فارس فراموش كرد، نقش موثري است كه در هدايت سرمايه به ايران مي‌توانند داشته باشند. اين كشورها از گذشته با تبليغات وسيع توانسته‌اند نظر مثبت عمده نهادهاي مالي دنيا را به كشورهاي خود جلب كنند و از اين بابت دفاتر منطقه‌اي متعددي از سوي صاحبان سرمايه در اين سرزمين‌ها تاسيس شده است. در عين حال خود آنها نيز از ثروت قابل توجهي برخوردارند كه به عنوان يك واسط، قادر به انتقال اين دو شقه مهم از سرمايه هستند. به عبارت ديگر همسايگان اگر وارد معاملات اقتصادي برد-برد شوند با توجه به شناختي كه از شرايط عمومي يكديگر دارند راهنماي خوبي براي خارجي‌ها خواهند بود. در اين بين مزيت چشمگير اقتصاد ايران ظرفيت‌هاي متعدد در بخش حقيقي و در بازار سرمايه است كه قابليت بالايي براي جذب منابع مالي دارد. در همين راستا نمايندگان محترم مجلس نيز در برنامه ششم توسعه تمهيدات ويژه‌اي در اين باره قائل شده‌اند و انتظار دارند دولت نيز با درك حساسيت وضع موجود، از هيچ تلاشي براي ايجاد بسترها فروگذار نكند.
بنابراين اجماع داخلي فعلي كه حول واردات تكنولوژي، دانش فني و سرمايه خارجي به وجود آمده بهترين فرصت براي بازسازي روابط سياسي و تحكيم آن است. كشورهاي بسياري در مناطق مختلف دنيا توانسته‌اند با همين فرمول از برخي اختلافات سليقه‌اي عبور كرده و هسته‌اي پايدار از تعاملات اقتصادي شكل داده‌ا‌ند. لذا از آنجايي كه سياست منطقه‌اي ايران همواره بر رفع تنش‌ها در حاشيه مرزهاي خود بوده اين‌بار نيز بايد ابتكار عمل را در دست گرفته و با ايجاد شبكه‌اي پايدار در مسير مهندسي امنيت در منطقه گام بردارد. بررسي‌هاي تاريخي نيز تاييد مي‌كند كه فرهنگ ايراني همواره براي مديريت بازي‌هاي برد-برد پيشگام بوده و هرگز دنبال سياست حذف ديگران در جهت اثبات خود نبوده است. اين پشتوانه عظيم تاريخي و فرهنگي در همزيستي مسالمت‌آميز و احترام به كيان سياسي و حاكميتي همسايگان بهترين توجيه براي گره زدن سرنوشت اقتصادها به يكديگر است. معجزه اقتصاد نيز كه فراتر از مرزها، ملت‌ها را به هم پيوند مي‌دهد، از همبستگي منافع نسل حاضر و نسل‌هاي آينده وام مي‌گيرد.
چنين همبستگي‌هايي نه تنها در كنترل مسائل سياسي و امنيتي به‌شدت موثر است بلكه انتظارات از آينده را نيز تا حد زيادي تنظيم خواهد كرد. به همين جهت اميدواريم با همكاري نزديك همه قوا، ظرفيت‌هاي همكاري منطقه‌اي بر اساس منافع ملي بارور شده و مسيري مطمئن با حداقل ريسك تعريف شود كه اقتصاد ايران بتواند سهم از دست رفته خود را با توجه به قابليت‌هاي ساختاري‌اش از همين مسير پس بگيرد.