درهاي اليزه به روي تغيير گشوده شد
آغاز روزهاي جوان‌ترين رييس‌جمهور
سارا معصومي
امانوئل مكرون 39 ساله با عبور از فرش قرمز پهن شده در محوطه و پا گذاشتن روي پله‌هاي ورودي اليزه به جوان‌ترين رييس‌جمهور تاريخ سياسي فرانسه تبديل شد. مكرون پس از اجرايي شدن مراسم تحليف رسما قدرت را از سلف سوسياليست خود فرانسوا اولاند تحويل گرفت. ميانه‌رويي كه جهان از اين پس او را با عنوان رييس‌جمهور فرانسه مي‌شناسد از پله‌هاي اليزه بالا رفت با اولاند دست داد و اين‌بار نه به عنوان عضوي از كابينه كه به عنوان مستاجر جديد وارد اليزه شد. براساس سنت‌هاي جاري مكرون بايد مسير فرش شده از در ورودي تا پله‌ها را با بانوي اول قدم مي‌زد اما از آنجا كه بانوي اول در حال وداعي در كنار اولاند بالاي پله‌هاي اليزه انتظار آنها را نمي‌كشيد، مكرون به تنهايي به استقبال جايگاه جديد رفت. پس از رسيدن مكرون به اليزه وي و اولاند با هم جلسه خصوصي داشتند كه معمولا مدت زمان تعيين شده براي آن سي دقيقه است اما جلسه مكرون و اولاند يك ساعت و هفت دقيقه طول كشيد و در اين مدت رييس‌جمهور سابق تلاش كرد مهم‌ترين نكته‌ها در مورد وضعيت جاري فرانسه را به جانشين جوان خود بگويد. به شكل سنتي رييس‌جمهور پيشين بايد گوشه و كنارهاي اليزه را هم به جانشين خود نشان مي‌داد كه به نظر مي‌رسد به علت آشنايي مكرون به اليزه به دليل سال‌هاي حضور وي در كنار اولاند چه به عنوان مشاور و چه وزير اقتصاد اين سنت به شكل خلاصه شده اجرايي شد. اولاند همچنين مكرون را به مقر فرماندهي نظامي رييس‌جمهوري موسوم به «ستاد فرماندهي ژوپيتر» در پناهگاه زيرزميني كاخ اليزه برد و در همين جلسه كدهاي مخصوص و كاملا محرمانه در مورد تسليحات هسته‌اي فرانسه را هم شخصا در اختيار رييس‌جمهور جديد گذاشت.
پس از اين گشت و گذار در اليزه، مكرون، اولاند را تا پله‌هاي خروجي اليزه همراهي كرد. اينجا نيز براساس سنت‌هاي جاري وي بايد منتظر مي‌ماند تا خودروي حامل رييس‌جمهور سابق محوطه كاخ را ترك كند اما مكرون در يك سنت‌شكني كه مي‌توان آن را نوعي احترام فزاينده به اولاند دانست او را تا مقابل در خودرو همراهي كرد و براي چند ثانيه نيز با او در اين حالت صحبت كرد. لحظه خداحافظي اولاند از اليزه به‌شدت از سوي خبرنگاران فرانسوي رصد شد چرا كه شخص وي در سال 2012 پيش از آنكه رييس‌جمهور وقت ساركوزي محوطه اليزه را ترك كند پشت خود را به خودرو حامل وي كرده بود و تا مدت‌ها رسانه‌ها از وي به دليل اين بي‌احترامي انتقاد مي‌كردند. در نهايت چند روز پس از جابه‌جايي قدرت در آن سال، اولاند از ساركوزي به دليل اين رفتار در روز مراسم تحليف عذرخواهي كرد. به نظر مي‌رسد كه رابطه مكرون و اولاند پس از جابه‌جايي قدرت در اليزه نيز صميمانه باقي بماند هرچند مكرون براي حضور مستقل در انتخابات فرانسه عملا كابينه اولاند را ترك كرده بود. مكرون پيش از مراسم تحليف و در فاصله هفت روز گذشته از پيروزي در انتخابات 14 ماه مه به دعوت فرانسوا اولاند در مراسم رسمي سالگرد جنگ جهاني دوم و مراسم تشريفاتي روز لغو برده‌داري و گراميداشت قربانيان آن شركت كرده بود. با اين وجود برخي منابع نزديك به اولاند مي‌گويند كه وي از رفتار مكرون براي جدايي از دولت و تشكيل دادن حزب مستقل در حالي كه هنوز وزير اقتصاد كابينه بود، ناراحت است. مكرون پس از وداع با اولاند به «سالن سفرا» در كاخ بازگشت تا رسما نشان «صليب بزرگ لژيون دونور» را كه عالي‌ترين نشان دولتي فرانسه است و به همه روساي جمهوري در آغاز كار آنان اعطا مي‌شود، دريافت كند. فرمان اعطاي اين نشان همواره توسط رييس‌جمهوري پيشين امضا مي‌شود. وي پس از آن به سالن جشن‌هاي اليزه كه ميهمانان در آنجا منتظر بودند رفت تا اعلام آغاز دوره رياست‌جمهوري خود را از زبان رييس شوراي قانون اساسي بشنود. لوران فابيوس، رييس اين شورا، با اعلام دقيق نتايج انتخابات و گزينش امانوئل ماكرون به رياست‌جمهوري، جمله‌‌اي از شاتوبريان را نقل كرد و گفت: براي آنكه مردِ نمونه يك كشور بود، بايد مردِ زمانِ خود بود. وي پس از اين جمله مكرون را مخاطب قرار داد و گفت: آقاي رييس‌جمهوري، شما مرد زمان خود هستيد. پس از آن رييس ستاد ويژه رياست‌جمهوري با ارايه گردن بندِ «صليب بزرگ لژيون دونور» جمله معروفِ اعلام رياستِ رييس‌جمهوري جديد را بر «نظام لژيون دونور» اعلام داشت: «آقاي رييس‌جمهوري، ما شما را به عنوان فرمانده بزرگ لژيون دونور مي‌شناسيم.» امانوئل مكرون نيز برگ قبول اين فرماندهي را امضا كرد و نخستين سخنراني خود را به عنوان رييس‌جمهوري فرانسه ايراد كرد. مكرون پس از پايان سخنراني در حالي كه ٢١ تير توپ به مناسبت آغاز رياست‌جمهوري او در ميدان تشريفات انوليد در مركز پاريس شليك مي‌شد در حياط جنوبي كاخ اليزه از چند گردان «گارد جمهوري» و ديگر واحدهاي ارتش سان ديد. وي بر اساس سنت جمهوري پنجم از كاخ اليزه به ميدان شارل دوگل رفت و با نثار تاج گلي بر مزار سرباز گمنام و روشن كردن مشعل كنار آن نسبت به قربانيان جنگ‌هاي تاريخ فرانسه اداي احترام كرد. يكي از اقدام‌هاي جديد مكرون اين بود كه راه ميان اِليزه و ميدان شارل دوگل را سوار بر يك خودروي نظامي سرباز طي كرد. برخي كارشناسان مي‌گويند كه با توجه به جوان بودن رييس‌جمهوري جديد فرانسه، انتخاب اين خودرو و هدايت آن توسط نظاميان از آن رو صورت گرفته تا همان ابتدا فرماندهي او بر نيروهاي نظامي كشور آشكارا به نمايش گذاشته شود. مكرون سپس با تعدادي از مردم كه گرداگرد ميدان شارل دوگل اجتماع كرده بودند گفت‌وگو كرد و با يك اتومبيل «دِ. اس. ٧» ساخت فرانسه كه هنوز براي عموم به بازار نيامده است راه بازگشت به كاخ اليزه را طي كرد.
فرانسه را به كشوري امن بدل مي‌كنم
امانوئل مكرون كه به مدت 5 سال سكان رياست‌جمهوري در فرانسه را بر عهده دارد، تلاش كرد در نخستين نطق رسمي خود به عنوان رييس‌جمهور فرانسه اصلي‌ترين دغدغه مردم را كه امنيت است، مورد اشاره قرار دهد و گفت: فرانسوي‌ها در روز 7 ماه مه اميد را انتخاب كردند و مسووليتي كه آنها بر عهده من قرار دادند، افتخاري بزرگ براي من است. جهان و اروپا هم‌اكنون بيش از هر زمان ديگري به فرانسه نياز دارند. آنها به فرانسه‌اي نياز دارند كه مي‌داند چگونه آينده را به وجود آورد. من معتقدم كه قدرت فرانسه رو به زوال نيست و تحت هيچ شرايطي از تعهداتي كه به فرانسويان داده‌ام عقب‌نشيني نخواهم كرد البته انجام اين كار زمان‌بر و در عين حال ضروري و اجتناب‌ناپذير خواهد بود اما در نهايت فرانسويان خواهند ديد كه بهتر از قبل مورد حفاظت قرار خواهند گرفت. به همه آنچه بتواند فرانسه را به كشوري امن تبديل كند كه بتوان در آن بدون ترس زندگي كرد، پرداخته خواهد شد. اروپايي كه ما به آن نياز داريم بايد از نو بنا شده و راه‌اندازي شود. نهادهاي ما بايد كارآمدي خود را بازيابند. من به نهادهاي جمهوري پنجم اعتماد دارم و معتقدم كه آنها بايد صداي شهروندان را بشنوند. فرانسه مدلي براي جهان نيست مگر آنكه به آن نياز باشد. جهان به آنچه فرانسه مي‌گويد توجه خواهد كرد. ما همگي نمونه مردمي خواهيم بود كه اصول خود را مي‌شناسند. هم‌اكنون زمان آن فرا رسيده كه فرانسه در راس امور قرار گيرد. جهان از ما انتظار دارد كه قوي، منسجم و بابصيرت باشيم و ما تمامي مسووليت‌هاي خود براي ارايه پاسخ به بحران‌هاي بزرگ معاصر را برعهده خواهيم گرفت. همه ما مستقل هستيم. فرانسه همواره به آزادي و حقوق بشر احترام خواهد گذاشت. ما نقش مهمي داريم. ما به اروپايي كارآمدتر و دموكراتيك‌تر نياز داريم. ما بايد جهان را بسازيم كه جوانان ما شايسته آن هستند. هيچ چيز مانع حمايت و دفاع من از منافع فرانسه شود. ما مي‌توانيم در كنار هم بهترين تصوير تاريخ خود را ترسيم كنيم و من از امشب (يكشنبه) كار خود را آغاز خواهم كرد.
برلين، نخستين ميزبان آقاي رييس‌جمهور
با توجه به تهديدهاي تروريستي كه فرانسه در دو سال اخير با آن روبه رو بوده است، تدابير شديد امنيتي در سرتاسر پايتخت براي انجام ايمن مراسم تحليف رعايت شده بود. در دو سال گذشته 230 نفر در جريان حملات داعش به فرانسه جان خود را از دست داده‌اند. برهمين اساس هزاران سرباز و نيروي امنيتي مسووليت تامين امنيت مراسم روز گذشته را بر عهده داشتند. فرانسه همچنان در وضعيت امنيتي به سر مي‌برد كه از نوامبر 2015 بر اين كشور حاكم بود. مكرون بايد در كوتاه‌ترين زمان ممكن پس از حضور در اليزه نخست‌وزير خود را هم معرفي كند. گفته مي‌شود كه به ندرت اين ميزان مخفي كاري در مورد هويت نخست‌وزير صورت گرفته است. برخي از نزديكان به دولت جديد مي‌گويند كه انتقال قدرت ميان برنار كازونوو، نخست‌وزير كنوني و نخست‌وزير جديد فرانسه صبح امروز (دوشنبه) در هتل ماتينون انجام خواهد شد. برخي رسانه‌هاي فرانسوي ادعا مي‌كنند كه نامزدهايي از راست ميانه و همچنين چند نامزد هم از ميان سياستمداران ميانه‌رو مدنظر مكرون براي واگذاري پست نخست‌وزيري هستند. درحالي كه رهبران فعلي اروپا از پيروزي مكرون بر مارين لوپن به وجد آمده بودند، نخستين سفر خارجي مكرون نيز به برلين خواهد بود. وي امروز و تنها يك روز پس از به دست گرفتن رسمي قدرت به برلين سفر مي‌كند. اين يك سنت فرانسوي و رعايت شده توسط همه روساي جمهور سابق است كه در كوتاه‌ترين فاصله زماني ممكن از مراسم تحليف راهي برلين مي‌شوند. انگلا مركل، صدر‌اعظم آلمان تنها يك روز پيش از برگزاري مراسم تحليف در فرانسه وعده داد كه از مستاجر جديد اليزه حمايت كند. وي در اين باره گفته بود: «ما هركاري براي نه تنها كمك به پاريس كه براي هماهنگي كل اروپا با كمك فرانسه خواهيم كرد. »
4 هفته سرنوشت ساز براي مكرون
روزنامه واشنگتن‌پست در گزارشي تفصيلي درباره آغاز به كار مكرون مي‌نويسد: امانوئل مكرون كه در عالم سياست بايد او را تازه‌كار دانست روز يكشنبه پس از كمپين انتخاباتي نفسگير كه در آن براي نخستين‌بار راست‌هاي افراطي به رهبري مارين لوپن توانستند امتيازهاي خوبي را به سبد خود بريزند، مراسم تحليف را به جا آورد و به عنوان رييس‌جمهور كار خود را آغاز كرد. اليزه شايد مكرون را به خوبي به ياد آورد چرا كه كمتر از يك سال پيش بود كه وي به شكل مستقل برخواست و حزبي را در مقابل احزابي كه سال‌ها بود بر فرانسه حكمراني مي‌كردند، علم كرد. او با سن و سال اندكش و چهره كاريزماتيكي كه دارد عده‌اي را به ياد ناپلئون مي‌اندازد. وي در جريان رقابت‌هاي انتخاباتي وعده‌هاي رنگارنگي داده است و براي عمل كردن به اين وعده‌ها با ريسك‌هاي بسياري روبه رو است. اگر نتواند نرخ بالاي بيكاري در دولت را ريشه‌كن كند قطعا مارين لوپن با آن عقايد راست افراطي اين فرصت را خواهد داشت تا در انتخابات سال 2022 قوي‌تر ظاهر شود و البته شانس موفقيت وي هم از انتخابات اخير بيشتر خواهد بود. اين مساله از همين امروز كابوسي براي اروپايي‌هايي است كه نمي‌خواهند شاهد جدا شدن يك كشور ديگر از گعده خود پس از بريتانيا باشند. بسياري از كساني كه به مكرون راي دادند، اميدوار هستند كه وي به شعار خود براي زير و رو كردن ساختار سياسي در فرانسه عمل كند. فرانسوا اولاند كه از تبار سوسياليست‌هاي فرانسوي بود عملا ركورد عدم محبوبيت را در جريان 5 سال رياست‌جمهوري‌اش زد و شايد به همين دليل بود كه در انتخابات اخير هم ترجيح داد بخت خود را يك بار ديگر محك نزند. درحالي كه مكرون با شعار تغييرات در همه سطوح به ميدان آمده است اما قدرت مانور وي براي اعمال تغييرات تا 4 هفته ديگر مشخص خواهد شد. انتخابات ماه ژوئن مشخص خواهد كرد كه آيا حزب نوپاي وي مي‌تواند كرسي‌هاي قابل توجهي را به خود اختصاص دهد يا خير؟ براساس تجربه تاريخي مي‌توان گفت كه اين حزب يك ساله براي احراز كرسي در پارلمان فرانسه بسيار نوپا است. در شرايطي كه وي شكست بخورد بايد قدرت را با مخالفان سياسي خود قسمت كند و اين مساله عملا مي‌تواند دست وي را براي اصلاحات ببندد و بخش مهمي از انرژي سياسي وي را هم بگيرد. روز دوشنبه كه مكرون نخست‌وزير مطلوب خود و همچنين ساير اعضاي كابينه را معرفي كند، عملا حدس زدن استراتژي وي نيز آسان‌تر خواهد شد. مكرون بايد در چهار هفته آتي تا انتخابات هم طرفداران جريان راست و هم چپ‌ها را متقاعد كند كه وي به معناي تمام كلمه ميانه رو است و قرار نيست از آرمان‌هاي آنها براي فرانسه فاصله فاحشي بگيرد. حزب مكرون تاكنون ليستي 428 نفري از نامزدها براي مجلس عوام پارلمان فرانسه را كه 577 كرسي دارد منتشر كرده است. بسياري از چهره‌هايي كه در اين ليست حضور دارند بسيار جوان و تازه كار براي عالم سياست هستند. ميانگين سني آنها 46 سال است و نيمي از آنها نيز زنان هستند.