در ژنو6 هم خبري از مذاكره مستقيم نيست

يسرا بخاخ | قرار است ششمين دور مذاكرات صلح سوريه در سوييس تحت عنوان ژنو6 روز سه شنبه (16 ماه مه) با حضور طرف‌هاي بحران سوريه برگزار شود، اين نشست بعد از پايان نسبتا موفق نشست آستانه 4 در قزاقستان كه نتيجه آن امضاي توافق ايجاد مناطق كاهش تنش در سوريه بود، برگزار مي‌شود. بر اساس بيانيه‌اي كه سازمان ملل منتشر كرده قرار است طرف‌هاي سوري در ژنو6 گفت‌وگوهاي فشرده‌اي براي ايجاد راهكار بحران سوريه در چارچوب قطعنامه 2254 شوراي امنيت داشته باشند. با وجود اينكه استفان دي‌ميستورا، فرستاده سازمان ملل پيش از برگزاري مذاكرات ژنو 5 خواسته بود تلاش‌ها براي ايجاد راهكاري براي بحران سوريه تشديد شود با توجه به رفتار و كارشكني‌هاي معارضان سوري به ويژه معارضان مسلح كه در آستانه نشست پاياني براي امضاي توافق را ترك كردند انتظار نمي‌رود اتفاق خاصي در روند حل بحران سوريه رخ دهد. با اين حال دي‌ميستورا هشدار داده بود اگر گفت‌وگوهاي صلح سوريه با شكست رو به رو شود ديگر اميدي براي سوريه باقي نمي‌ماند. معارضان و دولت سوريه در گفت‌وگوهاي ژنو موضوعات اساسي مانند نوع حكومت، انتخابات، قانون اساسي و مبارزه با تروريسم را به بحث مي‌گذارند، گفت‌وگو براي حل بحران سوريه از ژوئن سال 2012 با حضور مجموعه كار براي سوريه در سوييس آغاز شد كه در پايان آن جلسه بيانيه ژنو1 صادر شد كه تاكنون تنها سند رسمي است كه مورد موافقت همه جريان‌هاي بين‌المللي قرار گرفته و اساس حل بحران سوريه به شمار مي‌رود. ژنو2 در دسامبر 2013، ژنو 3 در آوريل 2015، ژنو 4 در فوريه 2017 و ژنو 5 در مارس 2017 برگزار شد. رمزي عزالدين رمزي، معاون فرستاده ويژه سازمان ملل در پرونده سوريه در همين راستا و به منظور آماده‌سازي براي نشست ژنو6 سفري كوتاه و چندساعته به دمشق داشته است، روزنامه الوطن اين كشور گزارش داد كه رمزي بعد از ديدار با فيصل مقداد، معاون وزير خارجه سوريه تاكيد كرد كه قرار است نشست روز سه شنبه مختصر و فشرده باشد. معاون دي‌ميستورا ابراز اميدواري كرد اين نشست كه از اهميت ويژه‌اي برخوردار است با موفقيت همراه باشد و افزود: خوشبين هستيم زيرا تاكنون همه طرف‌ها اعلام كرده‌اند كه در اين نشست مشاركت خواهند داشت و اين مساله مهمي است؛ گفت‌وگو با معاون وزير خارجه سوريه من را اميدوار كرده كه حضور دولت اين كشور در اين مذاكرات سازنده خواهد بود.
وي همچنين درباره توافقي كه در آستانه در خصوص ايجاد مناطق كاهش تنش در سوريه صورت گرفته اظهارنظر كرده و گفته كه اين موضوع براي سازمان ملل بسيار مهم است. اين سازمان اميدوار است كه توافق براي ايجاد مناطق كاهش تنش تاثير خوبي بر مذاكرات ژنو داشته باشد و آتش‌بس مي‌تواند فضا را براي گفت‌وگوهاي سازنده فراهم كند. وي خاطرنشان كرد كه ادامه آتش‌بس به تنهايي براي اينكه افق روشني در خصوص وضعيت سياسي سوريه ايجاد شود كافي نيست. وي همچنين ضمن تاكيد بر اينكه سازمان ملل در مسيري حركت مي‌كند كه در نهايت گفت‌وگوها سوري- سوري و رودر رو باشد، افزود: انتظار نمي‌رود در اين مرحله از گفت‌وگوها اين مساله محقق شود. در سوي ديگر و در رياض، عادل الجبير، وزير خارجه عربستان ميزبان رياض حجاب، هماهنگ‌كننده هيات مذاكرات ائتلاف معارضان سوري بود و تحولات سوريه و تلاش‌هاي بين‌المللي براي حل بحران آن را مورد بررسي قرار داد. عربستان از تامين‌كنندگان مالي و حاميان اصلي معارضان سوري به شمار مي‌رود و همواره تاكيد كرده خواستار بركناري بشار اسد، رييس‌جمهور سوريه از قدرت است.
تضعيف معارضان براي حل بحران
از سوي ديگر تحولات جديد در پرونده سوريه با سفر دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا به منطقه تقريبا در يك دوره زماني رخ مي‌دهد، در حالي كه همه حداقل انتظار داشتند دور پنجم ژنو نقش پر رنگ‌تري از سوي دولت ترامپ در جريان بحران سوريه مشاهده كنند اما به دليل رفتارهاي پراكنده دولت جديد امريكا در خصوص بحران سوريه در چند ماه اخير هنوز مشخص نيست واشنگتن چه سياستي را در قبال سوريه اتخاذ خواهد كرد. در همين راستا پايگاه العين گزارش داده كه برخي منتظر هستند تا توافقي ميان روسيه و امريكا ايجاد شود تا بحران سوريه حل شود و مي‌گويند تا زماني كه مسكو و واشنگتن در اين زمينه به اتفاق نظري دست پيدا نكنند تغييري اساسي در روند حل بحران سوريه ايجاد نخواهد شد. از سوي ديگر برخي معتقدند كه اين توافق در حال حاضر مقدمات خود را طي كرده و آغاز شده و تقويت گروه‌هاي كُرد سوريه يكي از بندهاي اين توافق بوده است. بر اساس اين گزارش امريكا به روسيه اجازه داده كه با ايجاد طرح مناطق كاهش تنش در سوريه در واقع معارضان مسلح سوري را تضعيف و كنترل كند تا در صورتي كه نيروهاي نظامي حامي بشار اسد از سوريه خارج شدند گروه‌هاي مسلح توان حمله به ارتش سوريه را نداشته باشند و با توجه به اينكه كُردهاي سوريه خطري براي روسيه ايجاد نمي‌كنند در مقابل امريكا به جاي معارضان مسلح، كُردهاي سوريه را از لحاظ نظامي و تسليحاتي تقويت مي‌كند. اين ديدگاه هم مخالفاني دارد كه معتقدند مواضع امريكا تغيير نكرده و كمك تسليحاتي به كُردهاي سوريه پيش از اين در دولت اوباما هم وجود داشته و تحولي در مواضع امريكا ايجاد نشده است. اما كساني كه معتقدند حمايت از گروه‌هاي كُرد سوريه با توجه به اينكه به روسيه نزديك هستند و عليه دولت سوريه اقدام نظامي نكرده و بخشي از بدنه گروه‌هاي نظامي آن را مسيحيان و اهل سنت تشكيل مي‌دهد، با اين هدف صورت مي‌گيرد كه اين جريان بعد از بركناري بشار اسد جايگزين ارتش سوريه شود و ايجاد مناطق كاهش تنش در سوريه كه با موافقت ايران، روسيه و تركيه ايجاد شده است با هدف محاصره معارضان مسلح و زمينه‌سازي براي اعلام راهكار روسي امريكايي صورت گرفته است.
احتمال مداخله نظامي اردن در سوريه
برگزاري رزمايش نظامي امريكا و اردن در نزديكي مرزهاي سوريه گمانه‌هايي را درباره احتمال حضور نظامي اردن در كنار نظاميان امريكايي و بريتانيايي در عملياتي در داخل خاك سوريه عليه داعش مطرح كرده است، ايمن الصفدي، وزير خارجه اردن پيش از اين تاكيد كرده بود كه كشورش نمي‌خواهد گروه‌هاي تروريستي يا گروه‌هايي كه گرايش‌هاي مذهبي دارند در مرزهاي شمالي اين كشور حضور داشته باشند.  ماهر ابو طير، تحليلگر روزنامه الدستور اردن حضور نظامي نيروهاي ارتش اين كشور در هرگونه عملياتي در خاك سوريه را محتمل مي‌داند و مي‌گويد: مرزهاي ميان سوريه و اردن بسيار حساس است و اگر مسوولان اردني سخني از حضور نظامي در عمق خاك سوريه داشته باشند به معناي حضور نيروي زميني ارتش اردن در سوريه نيست بلكه بر اساس اطلاعات من اين مشاركت به عمليات‌هاي جنگنده‌هاي اردني و عمليات‌هاي ويژه محدود خواهد شد و قرار نيست براي رويارويي با حكومت سوريه باشد بلكه گروه‌هاي مسلح خاصي مورد هدف قرار مي‌گيرند و اين مساله جديد نيست و دولت سوريه از آن آگاهي كامل دارد.  اما محرز علي، نويسنده و تحليلگر مسائل سياسي در روزنامه الثوره سوريه با انتقاد از احتمال مشاركت نظامي اردن در خاك سوريه مي‌گويد: اقدام تحريك آميز اخير اردن عليه سوريه با بسيج كردن دست كم 4500 تروريست در مرزهاي شمالي اين كشور با سوريه كسي را متعجب نكرده است زيرا كارشناسان نظامي كشورهايي كه با سوريه دشمني دارند در اردن حضور دارند. اين نويسنده اردن را به استفاده از همه ابزارها براي دشمني با مردم سوريه به منظور راضي نگاه داشتن همپيمانان غربي‌اش متهم كرده و مي‌گويد اردن كشور و خاك خود را در اختيار تروريست‌ها قرار داد تا بعد از آموزش راهي سوريه شده و در اين كشور مرتكب جنايت شوند و اتاق عملياتي در اردن وجود دارد كه عمليات‌هاي تروريستي عليه سوريه را مديريت كرده و كارشناسان اطلاعاتي، امريكايي، بريتانيايي و اسراييلي در آن حضور دارند.