نخست‌وزير هند نسبت به سياست‌هاي ضد جهاني‌سازي
از سوي قدرت‌هاي بزرگ هشدار داد
حمايت‌گرايي
خطرناك‌تر از تروريسم
شهاب شهسواري
بزرگ‌ترين نشست سالانه اقتصادي جهان، روز سه‌شنبه با سخنراني نراندرا مودي، نخست‌وزير هند كار خود را آغاز كرد، اجلاسي كه با دفاع سومين اقتصاد بزرگ آسيا از تجارت آزاد جهاني آغاز شد و قرار است روز جمعه با سخنراني دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده امريكا، بزرگ‌ترين اقتصاد جهان پايان يابد. 21 سال از آخرين باري كه يك نخست‌وزير هندوستان در اجلاس مجمع جهاني اقتصاد در داووس سوييس سخنراني كرده‌بود مي‌گذشت. نخست‌وزير هند كه كشورش در راهبرد جديد سياست خارجي ايالت متحده امريكا، به عنوان اهرم مهار چين، نقطه عطف راهبرد سياست اقيانوس آرام و هند است، به ستاره اصلي اجلاس امسال داووس بدل شده است. با اين حال نراندرا مودي، نخست‌وزير هندوستان در سخنراني خود، نسبت به برخي سياست‌هاي تجاري در جهان امروز از جمله ايجاد محدوديت براي تجارت آزاد جهاني، اظهار نگراني كرد.
تجارت آزاد در برابر حمايت‌گرايي
بسياري از تحليل‌گران دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا و سياست‌هاي حمايت‌گرايي او را مهم‌ترين تهديد براي تجارت آزاد جهاني مي‌دانند. مودي در اين سخنراني سياست‌هاي برخي دولت‌ها براي ايجاد موانع در تجارت آزاد را «نگران‌كننده» توصيف كرد و تاكيد كرد سياست‌هاي حمايت‌گرايانه اقتصادي مي‌تواند به اندازه تروريسم براي جهان امروز خطرناك باشد. درست ساعاتي پيش از سخنراني مودي، رييس‌جمهور امريكا، كه قرار است روز جمعه به عنوان سخنران روز اختتاميه در نشست مجمع جهاني اقتصاد سخنراني كند، تعرفه‌هاي تازه‌اي براي واردات تجهيزات توليد انرژي خورشيدي و ماشين‌هاي خشك‌شويي صنعتي تصويب كرده‌بود. مودي در سخنراني خود در مجمع جهاني اقتصاد گفت: «نيروهاي حمايت‌گرايي ملي در حال سر برافراشتن در برابر جهاني‌سازي هستند. » او بدون نام بردن از متحد نزديك اين روزهاي كشورش، ايالات متحده امريكا تاكيد كرد: «منزوي‌تر شدن شرايط نگران‌كننده كنوني را عليه جهاني‌سازي برطرف نمي‌كند.» مودي براي رساندن منظور خود به جمله‌اي از مهاتما گاندي، رهبر استقلال هندوستان اشاره كرد كه گفته است: «من نمي‌خواهم تمام پنجره‌هاي خانه‌ام از هر سو بسته بماند، من مي‌خواهم نسيم فرهنگ‌ها از همه كشورها با سربلندي وارد كشور من شود و در عين حال از آن خارج شود.»
يك سال پيش، شي جين‌پينگ، رييس‌جمهور چين به عنوان سخنران اصلي اجلاس داووس سخنراني كرده‌بود و خود را به عنوان رهبر تجارت آزاد جهاني به رهبران سياسي و اقتصادي جهان معرفي كرده‌بود، حال هندوستان نيز كه رقيب منطقه‌اي چين در آسيا محسوب مي‌شود، از فرصت اجلاس مجمع جهاني اقتصاد استفاده كرد تا خود را به عنوان قدرتي مدافع تجارت آزاد به جهانيان معرفي كند. مودي در عين حال از پيش‌بيني رشد فوق‌العاده اقتصاد كشورش طي يك دهه آينده و چشم‌انداز روشن سرمايه‌گذاري در هندوستان سخن گفت. به گفته نخست‌وزير هندوستان تا سال 2025 حجم اقتصاد اين كشور به 5000 ميليارد دلار خواهد رسيد؛ به گزارش بلومبرگ نراندرا مودي تاكيد كرد: «تقريبا همه بخش‌هاي اقتصاد هند آماده پذيرش سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي هستند و طي سال‌هاي جاري بيش از 1400 قانون و بخشنامه دست و پاگير براي كسب و كار و سرمايه‌گذاري در هند حذف شده‌اند.» مودي تاكيد كرد: «هندوستان كاغذبازي‌ها را حذف مي‌كند و فرش قرمز براي سرمايه‌گذاران پهن مي‌كند.» به اعتقاد نخست‌وزير هندوستان، بزرگ‌ترين تهديدهاي متوجه جهان امروز، تغييرات آب و هوايي، تروريسم و انزواطلبي برخي از كشورها است.
تفاوت وضعيت نراندرا مودي، با سلفش دوي گودا، كه 21 سال پيش در مجمع جهاني اقتصاد سخنراني كرده‌بود در اين است كه امروز هندوستان در وضعيت بسيار با ثبات‌تري نسبت به گذشته به سر مي‌برد. سال 1997 زماني كه دوي گودا در نشست مجمع جهاني اقتصاد اعلام كرد كه قصد دارد نظام مالياتي هندوستان را متحول كند، تنها هشت ماه از رياستش بر يك دولت ائتلافي شكننده مي‌گذشت و تقريبا چهار ماه بعد از سخنراني در ميان رهبران سياسي و مديران اقتصادي جهان مجبور به كناره‌گيري شد. اما نراندرا مودي، بعد از سه سال، رهبري دولتي باثبات را بر عهده دارد كه همزمان با ثبات سياسي موفق شده است رشد اقتصادي بالاي 7 درصدي را طي سال‌هاي دولتش حفظ كند.
رونق اقتصاد جهاني همزمان با افزايش شكاف
اجلاس امسال داووس سوييس در شرايطي آغاز شد كه كريستين لاگارد، مديركل صندوق بين‌المللي پول در يك نشست خبري در اين شهر از افزايش پيش‌بيني رشد اقتصاد جهاني در سال‌هاي 2018 و 2019 خبر داد. لاگارد تاكيد كرد كه با توجه به تصويب برنامه كاهش چشمگير ماليات‌ها در ايالات متحده امريكا، پيش‌بيني مي‌كند كه طي دو سال پيش رو رشد اقتصاد جهاني به 3/9 درصد افزايش پيدا كند. پيش‌بيني قبلي صندوق بين‌المللي پول 2/0 درصد كمتر از اين رقم بود. لاگارد معتقد است كه در ميان مدت، كاهش ماليات‌ها در امريكا مي‌تواند باعث استمرار رشد اقتصادي جهان شود اما اثرات آن از سال 2022 كاهش پيدا خواهد كرد. با وجود رونق اقتصاد جهاني طي سال‌هاي پيش رو، كريستين لاگارد مي‌گويد كه نگراني‌هاي زيادي در مورد تهديد افزايش شكاف اقتصادي ميان فقير و غني در جهان وجود دارد. به گفته مديركل صندوق بين‌المللي پول «با وجود افزايش مجموع توليد ناخالص در جهان، بيش از يك سوم از كشورهاي درحال توسعه و اقتصادهاي نوظهور در سال 2017 كوچك‌تر شده‌اند و با رشد منفي مواجه بودند. » طي يك دهه گذشته و بعد از بروز بحران‌هاي مالي بزرگ در شرق و غرب، بازسازي اقتصادي و بازگشت رونق يكي از اهداف كليدي مديران و رهبران سياسي و اقتصادي موثر جهان به شمار مي‌رفت، اما با بازگشت رونق به اقتصاد جهاني نسبت بهره‌مندي از مزاياي رشد اقتصادي و شكاف ميان فقير و غني به نگراني تازه‌اي بدل شده است كه از سوي مجمع جهاني اقتصاد به عنوان يكي از بزرگ‌ترين تهديدهاي اقتصاد جهاني در سال 2018 محسوب مي‌شود.
زنان و پناهندگان
ديگر سخنرانان مهم روز اول نشست داووس، جاستين ترودو، نخست‌وزير كانادا و كيت بلانشت، هنرپيشه مشهور استراليايي و پيتر مائورر، رييس كميته بين‌المللي صليب سرخ بودند. كيت بلانشت در سخنراني خود در جمع مديران و رهبران برجسته جهان در مورد وضعيت پناهجويان و آوارگان جنگي سوريه سخن گفت. اين هنرپيشه مشهور در سخنراني احساسي خود روايت يك خانواده پناهجوي سوري در اردن را گفت كه در حال فرار، 5 فرزندشان را به دليل تيراندازي از سوي طرف‌هاي مختلف درگيري از دست دادند و نهايتا براي رسيدن به منطقه امن، پدر خانواده مجبور مي‌شود ميان حمل چمدان و آخرين فرزند خانواده انتخاب كند و عاقبت پس از به جا گذاشتن چمدان با در آغوش كشيدن تنها فرزند باقي مانده‌اش به اردن مي‌گريزد. بلانشت رفتار با پناهجويان و آوارگان در سراسر جهان را «شرم‌آور» توصيف كرد.