شرايط بر مبناي چشم‌اندازها
محمد سرير
مدتي است كه موضوع تدوين يك شيوه نامه و آيين‌نامه اجرايي براي برگزاري جشنواره‌هاي ايران در جريان هنري امروز داغ است. چنان كه چندي پيش معاونت هنري ارشاد با انتشار فراخواني از هنرمندان حوزه موسيقي خواست تا با ارايه ايده‌هاي خود به دفتر موسيقي آنها را در تدوين يك آيين‌نامه اجرايي براي جشنواره موسيقي فجر ياري كنند. هر چند هنوز اين آيين‌نامه منتشر نشده است و نگارنده از محتوا و جزييات آن اطلاع دقيقي ندارم اما معتقدم اينگونه دستورالعمل‌ها، چشم‌اندازها و اهدافي كه در آيين‌نامه لحاظ مي‌شوند بايد به اختصار و موجز باشند تا در درازمدت قابليت كافي براي اجرايي شدن را داشته باشند. در طول اين سال‌ها تجربه نشان داده معمولا وقتي دستور كار و آيين‌نامه‌اي با جزييات مفصل نگاشته مي‌شود، براي اجرايي شدن دچار اشكالات عديده و عمده‌اي مي‌شود. اين در صورتي است كه اگر به شيوه‌نامه‌ها و آيين‌نامه‌هاي فستيوال‌هاي بين‌المللي رجوع كنيم درمي‌يابيم كه آنها نسبت به آنچه ما در برگزاري برنامه‌هاي اينچنيني در نظر گرفته‌ايم، راه‌هاي مختصرتر و آيين‌نامه‌هاي موجزتري را در نظر گرفته‌اند كه تنها به ارايه نكات اصلي و ...
اهداف برگزاري اين فستيوال‌ها مي‌پردازد و ساير موارد در هر مقطع زماني به مديران برگزاري اين فستيوال‌ها واگذار شده است تا به فراخور شرايط زماني و مكاني، تغييرات مقتضي را انجام دهند. اما از آنجا كه جشنواره‌هاي ما عموما در قالب دولتي برگزار مي‌شوند، طبيعي است كه محدوده‌ها و محدوديت‌هايي براي برگزاري آن وجود داشته باشد كه اين موارد بايد با جزييات در شيوه‌نامه ارايه و براساس آنها فستيوال برگزار شود. فستيوال‌هايي كه در كشورهاي مختلف دنيا برگزار مي‌شوند عموما فستيوال‌هاي خصوصي هستند و مسووليت برگزاري آنها را موسسات خصوصي برعهده دارند. طبيعي است كه اين موسسات با وقوف بر اهداف خود، شرايط و امكاناتي را در آيين‌نامه اجرايي‌شان لحاظ مي‌كنند كه قابل تغيير و به‌روزرساني باشند اما جشنواره‌هاي دولتي چنان كه اشاره شد عموما محدوديت‌هاي خاص خود را دارند كه در بلندمدت كمتر به آنها توجه مي‌شود و اگر توجهي هم شود بايد جزيياتي را در آنها دخيل كنند اما به عقيده من هر چه اين شيوه‌نامه‌ها مختصرتر و قابل اجرا در شرايط مختلف باشد ياري‌رسان است و مي‌تواند در تداوم جشنواره‌ها تاثير بسزايي داشته باشد. به عقيده من شوراهاي سياستگذاري در هر مقطع زماني بايد اصول اصلي (كه به شكل مختصر و شبيه به قانون اساسي نوشته مي‌شوند) را ملاحظه كنند و بقيه شرايط را براساس چشم‌اندازهايي كه در آن مقطع وجود دارد و امكان اجرايي شدن آنها هست، تعيين كنند. هيچ اشكالي ندارد كه شوراي سياستگذاري جشنواره‌ها در درون خود چرخش‌هاي مديريتي داشته باشد تا از منظر تنوع ديدگاه و شرايط هنري برگزاري جشنواره‌ها هر دوره شاهد تغيير و تحولات مثبتي باشيم. من تصور مي‌كنم ديگر جشنواره‌هايي كه در دنيا برگزار مي‌شوند نيز همين شيوه را پيش گرفته‌اند. چنان كه اگر به عملكرد آنها در 10 سال گذشته رجوع كنيم هيچ سالي شبيه به سال قبل يا چند سال قبل‌تر از آن برگزار نشده است و قطعا از منظر برداشت فردي نسبت به يك موضوع كلي تغييراتي، ولو كوچك صورت گرفته است اين شايبه‌را‌تقويت كند كه از هدف كلي برگزاري اين فستيوال‌ها هم دور نيست.