انسان‌محور شدن تهران
مهرداد هاشم‌زاده‌همايوني
همان طور كه تمامي كارشناسان شهري بر آن اذعان دارند، شهر تهران شهري است با چالش‌هاي فراوان در حوزه‌هاي مختلف . درواقع شهردار جديد پايتخت شهري را تحويل مي‌گيرد كه ...
به نوعي بحران‌زده است. در چنين شرايطي به نظرم مهم‌ترين مشكل شهر تهران اين است كه اين كلانشهر به جاي «انسان‌محور» عملا «اتومبيل‌محور» شده است. يعني زندگي در تهران متكي به حمل و نقل خودروها و به خصوص ماشين‌هاي سواره شخصي شده است و ديگر تقريبا هيچ فضايي براي تردد شهروندانش وجود ندارد. اين به نظرم از اصلي‌ترين موضوعاتي است كه شهردار تهران بايد به آن توجه كند. معضلي كه شايد مهم‌ترين دليل بروز آن بارگذاري ساخت‌و‌سازي بيش از حد در شهر و بالا رفتن ظرفيت‌پذيري جمعيت شهر تهران باشد. به بياني شهر تهران امروز به پاركينگي بزرگ بدل شده كه كلنگ شكل‌گيري آن حدود 30 سال قبل زده شده است! زماني كه شهرداري به دليل يك تصميم اشتباه محكوم به اجراي سياست‌هاي خودكفايي شدند. تصميمي كه باعث شد در گام اول درآمدهاي پايدار شهري كاهش پيدا كند و سپس، شهرداري‌ها براي تامين كسري منابع مالي خود به تراكم فروشي و ساخت و سازهاي وسيعي رو آورند كه عملا معماري و شهرسازي را نابود كرد. اين معضل هم‌اكنون به جايي رسيده كه شهرسازي در كلانشهرها با اغتشاشي ملموس و واقعي روبه‌روست. چرا؟ چون شهرهاي ما در طول اين 3 دهه توسط شهرسازان ساخته نشده بلكه بيشتر به دست «بساز و بفروش‌ها» ساخته شده است. در اين ميان شهرداري تلاش كرد تا با تدوين و اجراي سندي بالادستي به نام طرح تفصيلي تهران، تا حدودي بر اين وضعيت فائق آيد ولي از آنجايي كه هم تصويب و هم ابلاغ اين طرح بسيار طولاني شد و از چشم‌انداز آن عدول كرد، اهداف ترسيم شده براي اين طرح نيز عملا محقق نشد كمااينكه هم‌اينك سقف جمعيتي تهران بسيار بالاتر از حد تعيين شده در اين طرح رفته كه نشان از انحراف آن است. از سويي مهم‌ترين اهرم موفقيت اين طرح، فاكتور كنترل و نظارت بر آن بود كه آن هم عملا محقق نشد. يعني بسياري از طرح‌هايي كه با طرح تفصيلي همخواني نداشتند به طرق مختلفي مانند: طرح در كميسيون ماده 5 و تصويب آن در اين كميسيون، اجرا شدند و عملا طرح تفصيلي را دور زدند. بدين‌ترتيب ما امروز با طرحي روبه‌رو هستيم كه ماهيت و هويت اصلي خود را از دست داده و مي‌رود تا خود به معضلي براي شهر و شهروندان بدل شود. با استناد به اين موارد بايد گفت كه شهردار جديد تهران كاري به غايت سخت و دشوار را پيش رو دارد كه اميدواريم با استفاده از نيروهاي متخصص و كارشناسان خبره و عزمي جزم، تلاش كند تا ساختار كنوني اصلاح شود و كم‌كم شاهد شكل‌گيري شهري با چارچوب‌هاي اصولي و منطبق با نيازهاي شهروندان براي سكونتي آرام و زندگي لذتبخش در آن باشيم.