پيشنهاد سخاوتمندانه لهستان براي ميزباني از پايگاه نظامي امريكايي در شرق اروپا
ورشو به كابوس مسكو بدل مي‌شود؟
شهاب شهسواري
نزديك به سه دهه پس از فروپاشي شوروي و كنار رفتن نظام كمونيستي تحت حمايت مسكو در لهستان، و دو دهه بعد از آنكه ورشو رسما به ناتو پيوست، اسنادي منتشر شده است كه نشان مي‌دهد لهستان قصد دارد پايگاهي دايمي براي ايالات متحده امريكا در خاك خود ايجاد كند. لهستان كه در دوران جنگ سرد مركز پيمان ورشو، به عنوان پيمان نظامي بلوك شرق براي رويارويي با غرب بود، حال به حياط خلوت امريكا براي رويارويي با روسيه بدل شده است. به نوشته پايگاه اينترنتي اونت لهستان، وزارت دفاع لهستان به دولت امريكا پيشنهاد داده است كه به ازاي دريافت 2 ميليارد دلار از طرف ورشو، يك پايگاه نظامي دايمي در اين كشور تاسيس كند. اين پيشنهاد لهستان با واكنش تند روسيه مواجه شده است كه از گسترش پايگاه‌هاي نظامي امريكا و ناتو در نزديكي مرزهاي خود نگراني دارد. پيش از اين ارسال سكوهاي سامانه‌هاي موشكي امريكايي به لهستان به بهانه مقابله با تهديد موشكي ادعايي ايران، باعث اعتراض مسكو شده‌بود كه آن را تهديدي عليه سرزمين خود مي‌دانست. افشاي پيشنهاد تازه ورشو به واشنگتن براي ايجاد يك پايگاه نظامي دايمي، درست يك ماه مانده به برگزاري نشست سران پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) در بروكسل، نه تنها با واكنش منفي مسكو مواجه شد، بلكه پايتخت‌هاي اروپايي را نيز كه به تازگي براي بهبود روابط با مسكو و جلوگيري از افزايش تنش ميان اروپا و روسيه اظهار اميدواري كرده‌اند، نگران كرده است. طي ماه‌هاي گذشته دولت‌هاي ايتاليا و آلمان، نسبت به افزايش رايزني‌ها با مسكو براي كاهش شكاف ميان دو طرف اظهار تمايل كرده‌اند و طي يك ماه گذشته رهبران فرانسه و آلمان به صورت جداگانه براي ديدار با رييس‌جمهور روسيه به سوچي و سن‌پترزبورگ رفته‌اند.
پول و امتياز به ازاي امنيت
بر اساس سندي كه وب‌سايت لهستاني اونت منتشر كرده است، ورشو پيشنهادهاي سخاوتمندانه و امتيازهاي زيادي را براي حضور نيروهاي زميني ارتش امريكا در خاك خود مطرح كرده است. بر اساس اين سند «لهستان نياز فوري و روشني به حضور دايمي يك گردان زرهي امريكا در خاك خود دارد و تعهد مي‌دهد كه معادل يك ميليارد و 500 ميليون تا 2 ميليارد دلار براي برپا كردن يك پايگاه نظامي مشترك به امريكا پرداخت كند و همه زمينه‌ها براي عبور و مرور و حمل و نقل ساده و منعطف نيروهاي امريكا را فراهم كند. » وزارت دفاع لهستان همچنين در اين سند تعهد داده است: «براي تقسيم هزينه‌هاي دفاعي، لهستان آماده است تا در مواقع نياز براي تصميم‌گيري‌هاي بودجه‌اي، نظرات دولت امريكا و متحدان را براي تصميم‌هاي كم هزينه‌تر در نظر بگيرد.» حضور نيروهاي غربي در خاك لهستان از زمان پيوستن اين كشور به ناتو، پديده‌اي عادي است، اما اين يگان‌هاي ناتو و ايالات متحده امريكا هيچ يك به صورت دايمي در خاك لهستان مستقر نبودند و بر اساس ماموريت ناتو به صورت گردشي در اين كشور و 3 كشور ديگر ناتو در حوزه درياي بالتيك، مستقر مي‌شدند. در شرايطي كه دولت امريكا از زمان روي كار آمدن دونالد ترامپ، به عنوان رييس‌جمهور اين كشور، به‌شدت اعضاي ناتو را تحت فشار گذاشته است تا سطح مشاركت خود را در هزينه‌هاي ناتو به 2 درصد از كل توليد ناخالص داخلي برسانند، لهستان از 3 سال پيش عملا بيش از دو درصد از توليد ناخالص داخلي‌اش را به عنوان سهم عضويت در ناتو مي‌پردازد. بعد از انتشار اين سند در يك پايگاه خبري لهستاني، وزارت دفاع اين كشور در بيانيه‌اي اصالت اين سند را تاييد و تاكيد كرد كه سند منتشر شده حالت محرمانه نداشت. بر اساس اين بيانيه اين پيشنهاد به تازگي براي كاخ سفيد و كنگره امريكا ارسال شده است.
بدون مشورت با فرمانده كل قوا
به نوشته وب‌سايت اونت كه اولين‌بار اين سند را افشا كرد، مجموعه دولت لهستان از وجود اين سند اطلاع دقيقي نداشته و وزارت دفاع اين كشور به صورت يك‌جانبه در اين مورد تصميم‌گيري كرده است. وزارت دفاع لهستان تاييد كرده است كه اين سند قبل از مشورت با وزارت خارجه مستقيما براي كاخ سفيد و كپيتول هيل در واشنگتن‌دي‌سي ارسال شده است و حتي آندژي دوبا، رييس‌جمهور و فرمانده كل قوا، از وجود آن بي‌خبر بوده است. آندژي دوبا كه از 3 سال پيش به عنوان رييس‌جمهور لهستان انتخاب شده است، پيش از اين از حزب حاكم راست‌گراي قانون و عدالت كناره‌گيري كرده‌بود و چندين بار به دليل سياست‌هاي اين حزب در مورد مسائلي مانند اصلاحات قضايي با وزرا و نمايندگان پارلماني حزب قانون و عدالت دچار تنش شده است. مورد اخير و ارسال پيشنهاد تاسيس پايگاه نظامي امريكا در لهستان بدون مشورت با رييس‌جمهور، تازه‌ترين نشانه‌هاي شكاف در دولت لهستان در مورد سياست‌هاي دايمي اين كشور است.
لهستان؛ پل ارتباط اروپا و روسيه
اقدام 4 سال پيش دولت روسيه در ضميمه كردن شبه‌جزيره كريمه به خاك روسيه و بحران اوكراين، كه با اعتراض غرب مواجه شد، احساس خطر را در ورشو نسبت به اهداف توسعه‌طلبانه دولت پوتين افزايش داده است. لهستان كه زماني به عنوان يكي از امپراتوري‌هاي قدرتمند اروپا در قرن هفدهم، مسكو را در تصرف خود داشت، بعدها به سرزميني براي قشون‌كشي روس‌ها بدل شد. هر چند جمهوري اوكراين در ميان خاك روسيه و لهستان قرار گرفته است، اما در هر دوره‌اي كه اوكراين تحت اشغال يا استعمار مسكو رفته است، لهستان نسبت به تسلط روسيه قدرتمند بر خاك خود احساس خطر كرده است. لهستان به عنوان يك مستعمره كليدي روسيه در اروپا در جنگ اول مورد تجاوز آلمان قرار گرفت، اما بعد از پايان جنگ توانست بعد از بيش از 123 سال از تسلط روسيه استقلال پيدا كند. در جنگ جهاني دوم، بار ديگر حمله آلمان به لهستان، باعث آغاز جنگ در جبهه اروپا شد، و پايان جنگ از طريق آزادسازي لهستان از تصرف آلمان نازي توسط ارتش سرخ ميسر شد. بعد از جنگ دوم جهاني تا نيم قرن شوروي تسلط نظامي كاملي بر لهستان داشت و حكومت كمونيستي تحت حمايت مسكو در اين كشور حكومت مي‌كرد، اما بعد از فروپاشي شوروي لهستان بار ديگر از تسلط مسكو آزاد شد، اين كشور سال 1999 با عضويت كامل در ناتو عملا به جبهه غرب پيوست و 5 سال بعد، به عضويت كامل اتحاديه اروپا در آمد. تجربه سال‌ها كشمكش با روسيه، باعث شده است كه در لهستان با وجود نسبت‌هاي نژادي با روس‌ها، بدبيني نسبت به سياست‌ها و اهداف روسيه همواره يك احساس گسترده عمومي باشد. همزمان نفوذ نيروي نظامي ناتو به عنوان يك پيمان نظامي كه با هدف مقابله با روسيه ايجاد شده است، در لهستان و كشورهاي حوزه بالتيك در آستانه مرزهاي اين كشور، باعث نگراني و ناخرسندي روس‌ها شده است.
روسيه: اجازه نمي‌دهيم توازن قوا به هم بخورد
سخنگوي كاخ كرملين در واكنش به افشاي پيشنهاد 2 ميليارد دلاري لهستان براي تاسيس پايگاه نظامي دايمي امريكا در خاك اين كشور تاكيد كرد كه چنين اقدامي قطعا باعث «واكنش درخور از سوي روسيه خواهد شد. » بر اساس سندي كه توسط رسانه‌هاي لهستان از قول وزارت دفاع اين كشور منتشر شده است، دليل اصلي اين پيشنهاد نگراني از تجاوز روسيه به اين كشور عنوان شده است. به گزارش رويترز، ديميتري پسكوف، سخنگوي كاخ رياست‌جمهوري روسيه در واكنش به اين خبر گفت: «وقتي گسترش تدريجي ساختار نظامي ناتو به سمت مرزهاي روسيه را مشاهده مي‌كنيم، مطمئن مي‌شويم كه چنين اقداماتي باعث افزايش امنيت و ثبات در قاره نمي‌شود بلكه برعكس چنين كنش‌هاي توسعه‌طلبانه‌اي باعث مي‌شود تا اقدام‌هاي متقابل از سوي طرف روسي انجام شود تا توازن و تعادلي كه هر بار با اين اقدامات به هم مي‌خورد، دوباره برقرار شود.»