نهادها و انحصار منابع مالي
سيد كمال سيد علي
در سنوات گذشته برخي نهادها كه به نحوي داراي قدرت سياسي هستند، با مجوز بانك مركزي داراي موسسات مالي و بانكي شدند. اين امر كه ناشي از عدم توانايي بانك مركزي در كنترل اين نهادهاي پرقدرت اجرايي بود، موجب شد تا بانك مركزي به جهت قوانين و مقررات، نظارت بيشتري بر روال سيستم‌هاي مالي اين‌گونه نهادها و موسسات داشته باشد.
تا پيش از اين رييس كل بانك مركزي براي نظارت بر روال عملكردي اين بخش‌ها مجبور به برگزاري جلسات مختلف براي بررسي سيستم‌هاي مالي اين نهادها و دستگاه‌ها بود تا هميشه حركت مالي آنان و سازمان‌ها بر مدار صحيح خود انجام گيرد. در نهايت تجربه‌اي كه در سال‌هاي اخير با اعطاي مجوزهايي كه دستگاه‌ها و نهادهاي مختلف براي تاسيس موسسات مالي گرفتند معضلي جديد براي بانك مركزي براي اداره اين‌گونه موسسات و بانك‌ها به وجود آمد، چرا كه رييس كل نظارت بر عملكرد بانك‌هاي تحت نظارت بانك مركزي بايد آنقدري قدرتمند باشد كه بتواند از رييس بانك مربوطه گزارش عملكرد بخواهد. آنچه آشكار است فعاليت با اين نهادها كه قدرت زيادي دارند امكان نظارت بانك مركزي بر مجموعه عملكرد آنها هر روز تضعيف مي‌شود و تفاوتي ندارد كه آستان قدس به عنوان متولي و مالك يك بانك مطرح باشد يا نهادي امنيتي و نظامي و...
همين دليل حتي اخيرا موجب ايجاد تشنج‌ها و مشكلات براي بازار غيرمتشكل پولي شده و به‌هم‌ريختگي‌هاي موجود نشات گرفته به دليل وجود همين موسسات و نهادهاي مالي است كه از قدرت اجرايي و سياسي بالايي برخوردار هستند، قدرتي كه موجب شده تا بانك مركزي نتواند نظارت مناسبي بر عملكرد موسسات و نهادهاي مالي اين‌گونه داشته باشد.
حال با توجه به اينكه آستان قدس نيز به جمع بانكداران ايراني اضافه شود اين مشكلات افزايش خواهد يافت. البته بايد ديد استان قدس در چه جايگاهي قرار مي‌گيرد چرا كه آستان قدس نه خصوصي است و نه دولتي. در همين حال نهادهايي كه خود امكان تامين منابع مالي دارند زماني كه بانكدار مي‌شوند به دنبال جذب منابعي هستند كه تاكنون بدون حضور بانك جذب اين نهادها مي‌شده است و حال با وجود بانك رسمي، گردش مالي بيشتري را به سمت خود جذب مي‌كنند و احتكاري جديد در جذب منابع ايجاد مي‌شود.
نهادها و دستگاه‌هايي همچون آستان قدس زماني كه بانكدار مي‌شوند، مي‌توانند تسهيلات، جذب منابع، گردش مالي و... را در انحصار خود در مي‌آورند و ديگر به اخذ تسهيلات به شركت‌ها و موسسات خود وابسته به بانك‌ها و موسسات مالي نيستند و خودشان به راحتي منابع جذب شده را به سمت شركت‌هاي خود سوق مي‌دهند كه مغاير توجه بخش خصوصي است. اينكه هر نهادي خواهان تاسيس بانك شود ديگر منابعي براي ساير بخش‌ها باقي نمي‌ماند.