تهران، نمادي از ايران در سوگواري حسيني
گروه اجتماعي| صداي سنج و دمام از حوالي سه‌راه طالقاني تهران نزديك ميدان سپاه مي‌آيد. بيخود نيست كه ترافيك اين خيابان به سمت ميدان سپاه شب‌ها سنگين مي‌شود. نمي‌تواني از آنجا بگذري و آنچه هيات خوزستاني‌ها آنجا مي‌نوازند را نشوي. خيلي‌ها اين چند روز سراغ حسينيه همداني‌ها را مي‌گيرند زيرا شيوه سينه‌زني آنها متفاوت است. ترك‌ها مراسم متفاوت و مختلفي دارند كه خيلي از تهراني‌ها دوست دارند مراسم دهه اول محرم را آنجا و در كنار آنها بگذرانند. مثلا به بازار و راسته مخصوص بروند وقتي كه رسم ديرينه آنها در اداي نذري يعني «يرالما يمورتا» (سيب‌زميني و تخم‌مرغ آب‌پز با نان) را تجربه كنند. به جز ايراني‌ها گردشگراني كه براي ديدن آيين‌هاي محرم و سوگواري براي «حسين» (ع) و يارانش به تهران مي‌آيند سراغ بازار و چهارراه گلوبندك را مي‌گيرند. چهارراه گلوبندك حال و هواي متفاوتي دارد؛ صبح تاسوعا همه نذرداران آنجا جمع مي‌شوند و مراسم حلواپزان و همين سبب مي‌شود آنها كه به اين روزها ارادت خاصي دارند راهي آن تقاطع شوند. امسال قرار است در گراميداشت مقام حضرت علي اصغر (ع) مراسم سنگزني بجا آورند كه نوعي سوگواري به جا مانده از همان واقعه عاشورا دركربلاست. به جز مراسم سنتي برنامه‌هايي از سوي برخي نهادها نيز برگزار مي‌شود كه آيين‌هاي جديدتري در گراميداشت حماسه كربلا دارند. مثلا بنياد زينب(س) يا خانه انديشمندان علوم انساني. باز هم آنها كه علاقه‌مند به مراسم آييني و سنتي هستند سراغ محله‌هاي قلهك را مي‌گيرند كه كويرنشينان در آن مراسم نخل‌گرداني را برپا مي‌كنند. تهران به عنوان پايتخت ايران حالا ابرشهري با قوميت‌هاي متنوع است كه هر يك در گوشه و كنار اين شهر آيين خود را در سوگواري بجا مي‌آورند. تهران در دهه اول محرم مجموعه‌اي از فرهنگ‌هايي است كه هر يك حماسه امام حسين (ع) را روايت مي‌كنند.
تكيه‌هايي كه گفته مي‌شود تعدادشان در تهران به بيش از 20 هزار مي‌رسد . براساس روايت‌هاي تاريخي گفته مي‌شود كه از زمان ديالمه، شيعيان نقاط مختلف ايران روضه‌خواني مي‌كردند. بدين ترتيب كه در ماه‌هاي محرم و صفر در منازل يكديگر گرد هم مي‌آمدند ويك نفرشروع به شرح واقعه كربلا و مصيبت‌هايي كه بر ائمه آنها وارد آمده است مي‌كرد و ديگران گريه و زاري مي‌كردند.تهران اما شهر هزار و يك قوم است و به همان نسبت تاريخچه هيات و عزاداري در آن هم به قدري متنوع و پرطمطراق است كه براي پي بردن به آن بايد كتاب‌ها نوشت. با توجه به اينكه در فضاهاي مذهبي مانند مساجد، امامزاده‌ها و ... اصل كلي براي انجام مراسم زيارت همراه با تلاوت قرآن وكتاب دعا و اداي نماز است وغيرمسلمانان حق ورود به آن را ندارند؛ تكيه‌ها و حسينيه‌ها و برپايي آيين محرم در آن فرصتي براي آشنايي غيرمسلمانان با آنچه براي امام حسين و يارانش رخ داد، است. تهران حدود ۱۵۰ سال پيش بين ۵۰ تا ۷۰ تكيه محلي داشته است. تكيه‌هايي كه حالا يا خبري از آنها نيست يا حسينيه‌ها جاي‌شان را پر كرده‌اند. با اين حال تكيه‌هاي قديمي تهران هنوز هم محل تجمع ريش‌سفيدان پايتخت و قديمي‌هاي هر محله است؛ به نظر مي‌رسد قديمي‌ترين تكيه تهران تكيه خانم يا «تكيه خانوم» نام داشت. بعد از آنكه شاه طهماسب صفوي به دور تهران حصاري كشيد و باعث آباداني و گسترش آن شد، خواهرش نيز اقدام به ساخت مدرسه، تكيه و حمام براي اهالي تهران كرد.
تهران، شهر تكيه‌هاي اقوام
همان طور كه گفته شد تهران، شهر 72 ملت است . از آنجا كه طي سال‌ها مردم مختلفي با فرهنگ‌هاي متفاوت وارد كلانشهر تهران و پايتخت شده‌اند، هر كدام با هر قوم و قبيله‌اي در محل سكونت خود جمعي را براي برگزاري اين مراسم تشكيل داده‌اند و اكنون بعد از سال‌ها هنوز هم اين آيين‌ها را در جاي جاي تهران برگزار مي‌كنند. برخي مانند افغاني‌هاي مقيم ايران در مسجد سيد مهدي لاله‌زاري خيابان منتهي به شهرري زنجيززني و مراسم عزاداري برگزار مي‌كنند كه زنجيرهاي اين عزاداران حسيني بسيار سنگين است.برخي از بازاريان نيز درمسجد ملك بازار تهران صنف خرازها جمع مي‌شوند و غذاي دو رنگ نذري را همانند گذشته در مجمع‌هاي بزرگ ريخته و پخش مي‌كنند. آنها هم گردهم مي‌آيند و سينه و زنجير مي‌زنند.در بازارتهران، ترك‌ها هم رسم است كه «يرالما يومورتا» (تخم‌مرغ و سيب زميني آب‌پز و نان) و نوعي چاي يا قهوه نذر مي‌كنند. سوز نوحه‌ها و عزاداري‌هاي اين قوم ايراني بسيار زبانزد است.اما پر شورترين نوحه‌ها از آن كربلايي‌هاي مقيم تهران است كه در چهارراه گلوبندك خيمه بزرگي را علم كرده و آن را در روز عاشورا آتش مي‌زنند. نظم و ترتيب كربلايي‌ها در اجراي مراسم سينه‌زني و نوحه خواني به زبان عربي ويژگي اين افراد است.علم كشي در روز سوم شهادت به نشانه روانه شدن طايفه بني‌اسد در خيابان‌هاي اصلي تهران برگزار مي‌شود و علم‌هاي هر هيات پشت سر يكديگر در خيابان‌ها گردانده مي‌شوند. يكي از محله‌هايي كه تكيه‌هاي قديمي و معروفي دارد، محله «كن» تهران است . احمد مسجدجامعي چندي قبل در بازديد از تكاياي كن با اشاره به قدمت برگزاري مراسم در آنجا گفت: كن پنج حسينيه و تكيه بزرگ دارد كه مي‌گويند هر يك از آنها بالغ بر 150 سال قدمت دارد هر چند متأسفانه در بناي آنها تغييرات غيراصولي زيادي ايجاد شده و لطف و زيبايي سيما و منظر پيشين آسيب ديده است. مسجدجامعي گفت: در تهران امروز سه پهنه بزرگ داريم: ري، تجريش و تهران، اما عموما از كن به عنوان پهنه مهم غفلت شده است. مسجدجامعي با بيان اينكه نام‌ها، آداب و رسوم و گويش و ويژگي‌هاي فرهنگي و مردم‌شناسي كن در مراسم‌هايي همچون عزاداري امام حسين (ع) جلوه ويژه‌اي دارد، خاطرنشان كرد: برخي متوليان اسباب و اشياي قديمي را در انباريها نگهداري مي‌كنند در حالي كه نمايش آنها و بيان ساختار و هويت ارزشمند كهن موجب تقويت انسجام محلي و بعضا مشاركت بيشتر در حل مسائل و مشكلات مي‌شود.
تشكيل اولين هيات عزاداري بهبوديافتگان اعتياد
بي‌خانمان‌هاي بهبود‌يافته از اعتياد، در شب تاسوعاي حسيني با برپايي هيات «دارالشفاي حضرت حر(ع)» و با مراسم «معجزه تاسوعا» ميزبان حاميان مردان و زنان بي‌پناه شهر هستند. اين هيات، اولين و بزرگ‌ترين تجمع بهبوديافتگان اعتياد است و مردان و زناني كه تا ماه‌ها پيش و سال‌ها قبل، جز اعتياد و بي‌خانماني و تنهايي، تعريفي از زندگي نداشتند، اكنون كه ساكن خانه «طلوع بي‌نشان‌ها» هستند، ايام عزاداري تاسوعا و عاشوراي حسيني را به خدمت به عزاداران سپري خواهند كرد. حضور در جمع اين بهبوديافتگان كه قطعا اشك‌هاي پرشورتري هم خواهند ريخت، در تقويت قدم‌هاي‌شان براي تداوم يك زندگي پاك و عاري از اعتياد موثر خواهد بود. علاقه‌مندان به همراهي با اين اجتماع دردمند مي‌توانند امشب ساعت 8 به سراي نور واقع در ميدان بهمن، ابتداي اتوبان بعثت، خيابان امامي، خيابان شرفي، كوچه ندايي، روبه‌روي ورزشگاه مرغوبكار مراجعه كرده و در صورت تمايل، پس از پايان مراسم عزاداري، در پخش غذا بين بي‌پناهان شهر هم همراه شوند.
آماده باش ۲۰هزار پليس تهران
سردار حسين رحيمي در حاشيه اجراي طرح «انضباط ترافيكي» گفت: بيش از 20 هزار نيروي پليس اعم از ماموران يگان‌هاي مختلف پايتخت در آماده‌باش كامل هستند. علاوه بر ماموران پليس تعدادي از شهروندان نيز به شكل افتخاري و داوطلبانه در هيات‌ها و تكايا با پليس همكاري داشته و تحت آموزش‌هاي لازم قرار گرفته‌اند.سردار رحيمي همچنين افزود: در محرم امسال همكاران من در پليس در كنار مردم نسبت به تامين امنيت بيش از ۵ هزار هيات، حسينيه، مسجد، تكيه و... كه عزاداري حسيني در آن برگزار مي‌شود، اقدام خواهند كرد.