دو‌راهي امريكا در مقابل بن سلمان
سعيد حامد‌پور
با وجود اقرار مقامات عربستان سعودي مبني بر قتل خاشقجي در كنسولگري اين كشور در استانبول، كمتر كسي در نقش محمد بن سلمان در اين ماجرا شك دارد. توضيح مقام‌هاي سعودي بر ابهامات افزوده است، آنها قبلا اعلام كرده بودند قتل خارج از كنسولگري انجام شده و اكنون مي‌گويند داخل كنسولگري اين اتفاق ناخوشايند رخ داده است. آنچه از قول مقامات سعودي مبني بر انجام قتل توسط عوامل خودسر اعلام مي‌شود در تضاد با مداركي است كه تركيه در اختيار دارد. تاكنون 15 نفر در انجام اين قتل در كنسولگري شناسايي شده‌اند، هرچند يكي از عوامل اين قتل در حادثه رانندگي كشته شده است.
بر مبناي شنود عوامل اطلاعاتي تركيه از كنسولگري، ترديدي در قتل سازمان يافته خاشقجي به شكل فجيع نيست. در يكي از مكالمات بين كنسول سعودي، قطيبي وي تكرار مي‌كند: «اين را خارج از كنسولگري انجام دهيد، شما من را داخل مشكل مي‌كنيد». يكي از مقام‌هاي سعودي خطاب به كنسول مي‌گويد: «اگر مي‌خواهي زنده به پادشاهي بازگردي، خفه‌خون بگير.» مقام‌هاي امريكايي سعي مي‌كنند از جزييات اين واقعه چيزي نگويند. حتي وقتي از مايك پمپئو، وزير خارجه درباره نوار مكالمات سوال شد، وي پاسخ داد هيچ چيزي در اين باره نمي‌داند.
آنكارا چيزي بيشتر از صداي ضبط شده در حين قتل خاشقجي در كنسولگري دارد. گفته مي‌شود ترك‌ها، ويديو را در اختيار دارند و به تدريج گام به گام و به نظر مي‌رسد با هماهنگي با امريكا، اطلاعات موجود را سازماندهي شده بيرون مي‌دهند. شبكه تلويزيوني يني‌شفق اعلام كرد كه خاشقجي دقايقي بعد از ورود به كنسولگري كشته شده است. در جريان اين قتل، انگشتان خاشقجي ابتدا قطع و سپس سر و ساير اعضاي بدن او قطعه قطعه شد. پليس تركيه در جستجوي محل احتمالي بقاياي جسد خاشقجي در جنگل‌هاي اطراف آنكارا است.با بالا رفتن فشار بر عربستان سعودي به آشكاري مي‌توان از دو رويكرد دولت امريكا نسبت به اين حادثه صحبت كرد. از يك سو وزير خارجه امريكا كه اصرار بر كناره‌گيري محمد بن سلمان و مجازات عاملين اين حادثه دارد. مقام‌هاي امريكايي از ظهور صدام حسين جديد در منطقه نگران هستند. واكنش العربيه چند روز قبل مبني بر اينكه اگر فشارهاي امريكا به سعودي‌ها بيشتر شود، آنها راه مصالحه با ايران و حتي در اختيار قرار دادن پايگاه‌هاي خود به روسيه را خواهند داشت، يكي از نشانه‌هاي ترس از بركناري محمد بن سلمان است. از سوي ديگر كوشنر، داماد ترامپ و فرستاده ويژه اين كشور به خاورميانه، اصرار بر بقاي بن سلمان دارد. ترامپ بر رابطه مناسب تجاري با سعودي و ضرورت حفظ اين رژيم براي ايجاد تعادل و رقابت با ايران تاكيد دارد.براي ترامپ دل كندن از شاهزاده مرگ، محمد بن سلمان سخت است. او و كوشنر توانسته‌اند مثلت تل‌آويو- رياض و واشنگتن را در منطقه شكل بدهند. جنگ عليه يمن، توافق بر مقابله با ايران، حمايت از گروهاي تروريستي در منطقه و تقويت محور اسراييل - عربستان از دستاوردهاي اين مثلث شوم بوده است. واشنگتن تاكنون چشم خود را بر نقش بارز سعودي‌ها از يازده سپتامبر تاكنون بسته است. حمايت‌هاي سعودي از گروهاي افراطي وهابي در شرق آسيا مانند فيليپين و افغانستان كه هر دو متحد امريكا به شمار مي‌روند تا ليبي، عراق و سوريه بر دولت امريكا پنهان نيست. امريكا از طريق اين «تروريست‌هاي خوب» توانسته طرح‌هاي براندازي حكومت در خاورميانه را كليد بزند. سقوط حكومت قذافي مرهون ده‌ها هزار نيروي القاعده بود. اسب ترواي «بهار عربي» پوششي براي برنامه ايجاد خاورميانه نوين يا بزرگ امريكا بود و سعودي‌ها در اين برنامه با قدرت بسيج ده‌ها هزار جنگجوي وهابي نقش مهمي را ايفا كرده‌اند. ترامپ تلاش براي مصون ساختن شاهزاده مرگ بن سلمان از ماجراي قتل خاشقجي دارد. ولي رسانه‌ها و سيستم‌هاي اطلاعاتي اين كشور شايد گونه ديگر مي‌انديشند. شايد دوران كوتاه محمد بن سلمان به سر آمده و شايد بركناري بن سلمان آغاز سرنوشت محتوم حكومت سعودي مانند ليبي و عراق است. هر چه هست بن سلمان بعد قتل خاشقجي شاهزاده رعب و وحشت است و كمتر كشور غربي حاضر به تعامل با اين شاهزاده خواهد بود. ترامپ به خوبي مي‌داند دوستان ابدي وجود ندارند فقط منافع ابدي وجود دارند. ترامپ هر قدر هم مايل به حفظ محمد بن سلمان براي قراردادهاي بزرگ تسليحاتي و نفتي باشد نمي‌تواند خشم جهانيان و از جمله فضاي سياسي امريكا را خاموش كند. او خلاف تمايلات قلبي‌اش و تحت فشار ده‌ها كانون قدرت تن به بركناري محمد بن سلمان خواهد داد.