تهران زنان را دوست ندارد
آزاده بهشتي
اگر جدول امن‌ترين شهرهاي دنيا را زير و رو كنيم رتبه 52 براي پايتخت ايران در ميان 60 شهر امن جهان به ثبت رسيده است. تهران در سال ۲۰۱۵ در اين رده‌بندي حضور داشت و از بين ۵۰ شهر با كسب 53.78 امتياز در رتبه ۴۹ قرار گرفت اما در رده‌بندي شاخص سال ۲۰۱۷ با كسب امتياز ۵۶٫۴۹ از بين ۶۰ شهر در سكوي ۵۲ قرار گرفته است. با وجود اين ارتقاي چند پله‌اي تهران در فاصله اين دوسال تهران همچنان در رتبه‌هاي آخر رده‌بندي ايستاده و اتيكت يكي از ناامن‌ترين شهرهاي جهان به پيشاني آن چسبانده شده است.
«شاخص شهرهاي امن ۲۰۱۷» گزارشي است كه در آن «واحد اطلاعات اكونوميست» به بررسي ويژگي لازم براي داشتن امنيت در شهرها مي‌پردازد. درحقيقت شهرهايي با وسعت و جمعيت بالا كه فعاليت‌هاي اقتصادي كشورهاي‌شان را مي‌سازند علاوه‌بر فشارهايي كه درخصوص مسكن، خدمات بهداشتي، حمل‌ونقل و زيرساخت‌هاي آب و انرژي تحمل مي‌كنند با چالش‌هاي مهمي از نظر امنيت هم مواجهند كه ملزم به فراهم كردن آن براي شهروندان هستند.برقراري امنيت براي همه شهروندان ساكن در شهرها يكي از شاخص‌هاي مهم زندگي شهري امروزي است. امنيتي كه گاهي به‌دليل وسعت جمعيت زياد به دست انسان به خطر مي‌افتد؛ از اين رو بايد تاكيد كرد امنيت به‌تنهايي به چالشي جدي براي زندگي در شهرها به حساب مي‌آيد.
در مقوله امنيت، شهرها با موضوعي با عنوان «امنيت فردي» مواجه هستند، تهران با كسب ۵۹٫۱۸ امتياز و قرارگرفتن در سكوي ۵۲، در شمار ۱۰ رتبه آخر فهرست امنيت فردي قرار دارد و در اين ميان زنان و كودكان به عنوان بخش اعظمي از ساكنان شهر بيش از ساير اقشار جامعه از اين ناامني آسيب مي‌بينند بنابراين از نظر واحد اطلاعات اكونوميست در بررسي يك شهر از نظر امنيت، ميزان فضاي امني كه به اين گروه از شهروندان اختصاص پيدا مي‌كند، مهم و ضروري است.احساس امنيت در شهروندان، لازمه فعاليت‌هاي اجتماعي شهري است. زنان در حال حاضر بخش اعظمي از فعاليت‌هاي اجتماعي را به دوش مي‌كشند و با نبود حس امنيت در مكان‌هاي عمومي بيش از مردان آسيب خواهند ديد. در واقع عدم احساس امنيت در زنان تاثير زيادي روي توانايي آنها در مشاغل، تحصيلات، زندگي شهري و نقش‌آفريني در گروه‌هاي اجتماعي و فعاليت‌هاي تفريحي و جمعي خواهد داشت.تعداد زناني كه در طي روز و مخصوصا شب‌ها در مكان‌هاي عمومي ظاهر مي‌شوند معياري است كه مي‌تواند سلامت يك جامعه و سرزندگي آن را نشان دهد. هر چقدر در طراحي محيط شهري نيازهاي زنان بيشتر در نظر گرفته شود، آنها بيشتر احساس امنيت و آرامش خواهند داشت.به جرات مي‌توان گفت حس عدم امنيت در فضاهاي شهري براي زنان در همه جاي دنيا وجود دارد. فرق نمي‌كند ساكن كشوري توسعه يافته باشيد يا در شهر كوچك كشوري در حال توسعه زندگي كنيد، نبود احساس امنيت در مكان‌هاي عمومي گريبانگير زنان در همه جاي دنياست و تنها تفاوت آن در شكل و شدت آن است. از زناني كه در هند براي استفاده از سرويس بهداشتي دچار مشكل مي‌شوند تا زناني كه در كشورهاي شمال اروپا به خاطر ترس از عبور و مرور در تاريكي در ماه‌هاي زمستاني، از ساعت 4 بعد از ظهر خود را در خانه حبس مي‌كنند به همين دليل مي‌توان گفت نبود احساس امنيت نسبت به فضاهاي شهري يك موضوع جهاني است. فضاهاي عمومي شهري مكان‌هايي هستند كه متعلق به عموم شهروندان بوده و بايد داراي ويژگي‌هاي دموكراتيك باشند و در عين حال قابليت دسترسي به آنها براي همه گروه‌هاي سني و جنسي وجود داشته‌باشد، ويژگي كه حق شهروندي افراد يك جامعه به حساب مي‌آيند و به دليل ساختار نامناسب و شهرسازي كاملا مردانه از بخش قابل توجهي از شهروندان _ زنان، كودكان و سالمندان _ سلب شده است. درحقيقت فضاهاي عمومي جنسيتي هستند. در اين فضاها مردان آزادي و راحتي بيشتري در رفت و آمد دارند تا زنان؛ در حالي كه با وجود اثبات اين موضوع كه زنان چه شاغل و چه خانه‌دار نيازمند فضاي مناسب و متناسب با جنسيت خود هستند اما اين موضوع از سوي برنامه‌ريزان شهري ناديده گرفته‌شده است و اين حس را منتقل مي‌كند كه شهرها توسط مردان و براي آنها به وجود آمده است. ايده و مفهوم شهر دوستدار زن نتيجه تلاش براي حل مسائل و مشكلات زنان و ارتقا و بهبود وضعيت آنها در زندگي شهري است. شهري مطلوب و مناسب زندگي اجتماعي زنان در همه ابعاد كه حضور زنان را در شهر راحت‌تر كرده و زندگي‌شان در فضاي شهري را آسان‌تر مي‌كند. در اين ميان حلقه گم‌شده‌اي كه هر روز تهران را ناامن‌تر مي‌كند، طراحي فضاي شهري مردانه است. بايد به اين نكته توجه داشت كه طراحي فضا و برنامه‌ريزي مناسب شهر مي‌تواند تأثير زيادي روي احساس امنيت بگذارد؛ بنابراين بهتر است امنيت همه شهروندان به ويژه زنان اولويت طراحي شهري باشد.
كارشناس ارشد شهري