يكشنبه ششم آبان‌ماه، دومين دوره جايزه كتاب سال دفتر شعر جوان، جايزه قيصر امين‌پور برگزار مي‌شود. اين برنامه در آستانه يازدهمين سالگرد درگذشت قيصر امين‌پور توسط دفتر شعر جوان در خانه هنرمندان ايران برپا مي‌شود. در آستانه برگزاري دومين دوره، با بيوك ملكي، مديرعامل دفتر شعر جوان گفت‌وگويي انجام داده‌ايم كه در ادامه مي‌خوانيم.
درباره روند برنامه‌ريزي و برگزاري دومين دوره جايزه كتاب سال شعر جوان تا اين مرحله توضيحاتي بفرماييد.
اولين كاري كه معمولا در اين جشنواره انتخاب كتاب سال انجام مي‌شود، تهيه ليست كتاب‌هاي واجد شرايط منتشر شده است. ما در اولين اقدام، ليست مجموعه شعرهاي منتشر شده سال 96 را از خانه كتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي گرفتيم. اگرچه در اين ليست سال تولد شاعران مشخص نبود و اين كار ما را سخت مي‌كرد. اقدام بعدي ما خبررساني فراخوان از طريق خبرگزاري‌ها، رسانه‌هاي مكتوب و فضاهاي مجازي و نيز ارسال پوستر به فرهنگسراها و... بود. همچنين با ناشران تخصصي شعر تماس گرفتيم تا اطلاع‌رساني دقيق‌تر و كامل‌تر باشد. آثار رسيده به تدريج، در دبيرخانه دفتر شعر جوان ثبت شد و درنهايت تا اول مهر، همه آثار رسيده توسط هيات انتخاب بررسي شد. همين‌جا بگويم كه شاعران خوب ما آرش شفاعي و فاطمه سالاروند، هيات انتخاب اين دوره بودند. اين دو، پس از سه جلسه بررسي مفصل و دقيق كتاب‌ها در نهايت شانزده كتاب را براي راهيابي به مرحله نهايي مناسب دانستند. پس از اعلام اسامي اين شانزده كتاب در خبرگزاري‌ها و رسانه‌ها، با توجه به مهلت تمديد براي دريافت كتاب‌ها تا پايان مهر، دبيرخانه كتاب سال دفتر شعر جوان، همچنان مجموعه‌هاي رسيده را دريافت مي‌كرد و هيات انتخاب اين آثار را بررسي مي‌كردند. در نهايت پنج اثر ديگر به شانزده كتاب قبلي اضافه شد و داوران مرحله نهايي از ميان كل 85 جلد كتاب رسيده، 21 اثر را مورد بررسي نهايي قرار دادند.
اين داوري ابتدا به صورت فردي انجام شد و سپس در جلسه‌اي چند ساعته، به شكل مبسوط و مفصل، داوران درباره آثار به بحث و گفت‌وگو پرداختند. از نظرات خود دفاع كردند و نظرات متقابل ديگر داوران را شنيدند تا در نهايت، باتوجه به نقاط قوت و ضعف آثار، تعدادي از كارها را نسبت به ديگر كارها، براي انتخاب و تقدير شايسته‌تر دانستند.
قابل ذكر است كه هيات داوران اين دوره خانم‌ها مهرنوش قربانعلي، راضيه بهرامي و آقايان ساعد باقري، ميلاد عظيمي و محمدرضا محمدي‌نيكو بودند كه همگي در نهايت لطف، زحمت داوري را پذيرفتند و با وسواس و حوصله و دقتي بي‌نظير اين كار را به سامان رساندند.
آيا دفتر شعر جوان از برگزاري اين جايزه، هدف يا اهداف خاصي را به شكل ويژه پي مي‌گيرد؟
هدف ما از برگزاري اين جايزه، مثل هر جايزه ديگري شناسايي آثار برتر و معرفي آنها به مخاطبان و جامعه ادبي است. اما تفاوت بارز اين جايزه با ديگر جوايز به طور خاص، در انتخاب گروه سني است. دفتر شعر جوان با توجه به زمينه فعاليت و محوريت برنامه‌ريزي‌هايش براي شاعران جوان، اين گروه سني را به شكل مشخص در نظر گرفته تا علاوه بر تشويق و ترغيب آنها به ادامه جدي‌تر مسيري كه انتخاب كرده‌اند، آثارشان در بين انبوه كارهاي چاپ شده، ديده شود و با وجود ضعف‌هاي احتمالي به طرز شايسته‌تري شناخته شوند.
در اين دو دوره اخير از جايزه كتاب سال قيصر كه در سال‌هاي مديريت شما برگزار شده، به طور خاص با چه مشكلات و مسائلي مواجه بوده‌ايد؟
يكي از اصلي‌ترين مشكلات ما، دست يافتن به همه كارهاي واجد شرايط است. با وجود تلاش ما و روش‌هاي مختلفي كه براي اطلاع‌رساني اتخاذ مي‌كنيم، باز هم بعضي كارها ديرتر از زمان مقرر به دست‌مان مي‌رسد يا اصلا نمي‌رسد. به‌خصوص شاعران شهرستاني كه ممكن است كارهاي‌شان كمتر ديده شود. مثلا اين انتظار مي‌رود كه ناشران همكاري جدي‌تري داشته باشند يا جايي مثل خانه كتاب كه در اين زمينه مرجع به حساب مي‌آيد، فهرست كتاب‌ها را به شكل طبقه‌بندي شده و دقيق‌تر با همه اطلاعات جزئي داشته باشد؛ ضمن اينكه انتظار مي‌رود خانه كتاب در اين زمينه همكاري‌هاي بيشتري با مراكزي مثل خانه شاعران داشته باشد. دفتر شعر جوان با توجه به توان مالي‌اش و برنامه‌هايي كه طي سال انجام مي‌دهد، در نهايت نمي‌تواند برخي از حمايت‌هاي لازم را از بعضي شاعران جوان انجام دهد. به عنوان مثال، ما مايل بوديم به همه 21 شاعر
راه يافته به مرحله نهايي جوايزي اهدا كنيم. دست‌كم در حد اهداي بن كتاب از بعضي از اين شاعران مي‌شد، تقدير كرد. اين كمترين كار براي يك شاعر جوان است، به‌خصوص اينكه اغلب يا دانشجو هستند يا كسب و كار درست و حسابي ندارند. اگر ما انتظار داشته باشيم اين شاعران براي رفع نواقص آثار خود و پيشرفت بيشتر، مطالعه جدي‌تري داشته باشند، انتظار مي‌رود حمايت‌هاي اينچنيني از آنها بشود. اين شايسته نيست كه ما چندين‌بار به جاهايي مثل سازمان ملي جوانان يا خانه كتاب رجوع كنيم، تماس بگيريم، حتي حضوري برويم و جلسه بگذاريم و درنهايت براي كمترين همكاري‌ها پاسخي نگيريم. اين درخواست، در واقع حمايت از ما نيست، حمايت از فرهنگ و از شاعران جوان است.
يك مشكل ديگر، در زمينه داوري است. ما شاعران خوبي داريم كه توانايي و دانش لازم براي داوري ندارند. شاعران و منتقداني هم هستند كه توانايي داوري هم دارند و ممكن است منصفانه و بدون حب و بغض هم عمل كنند ولي آن‌قدر از حواشي جوايز ادبي گريزانند كه تمايلي به پذيرش داوري ندارند. اين است كه جايي مثل دفتر شعر جوان كه نگاه معتدل و بدون غرض و به دور از افراط و تفريط‌هاي معمول دارد و در عين حال طالب آن است تا از نگرش‌ها و نحله‌هاي مختلف شعري استفاده كند، اغلب براي حضور بعضي از اين دوستان دچار مشكل مي‌شود. اما همين‌جا تاكيد كنم كه به لطف خداوند، در اين دو دوره، ما با انتخاب و دعوت از افرادي كه علاوه بر ذوق سليم و دانش ادبي و رعايت حدود انصاف، در جريان شعر امروزند، توانسته‌ايم يكي از بهترين و دقيق‌ترين داوري‌ها را داشته باشيم.
تمركز دفتر شعر جوان در حال حاضر بيشتر بر چه اهداف و برنامه‌هايي است؟
اصلي‌ترين دغدغه و اصل كار دفتر شعر جوان، نقد و بررسي آثار شاعران جوان و پرداختن به آموزش جوانان شاعر است. هر ساله از بين جوانان شاعر و باذوق و مستعد 17 تا 26 سال، از طريق اعلام فراخوان و با توجه به معيارهايي كه داريم عده‌اي انتخاب و اين دوستان طي يك دوره يك ساله از خدمات نقد و بررسي آثار و ارسال كتاب بهره‌مند مي‌شوند.
دفتر شعر جوان از سال‌ها پيش دو برنامه ديگر داشته كه به طور طبيعي ما هم بايد آنها را ادامه مي‌داديم و اميدواريم تا زماني كه هستيم، همچنان استمرار يابند. يكي از آنها همين جايزه قيصر امين‌پور است. دست‌اندر‌كاران اين نوع برنامه‌ها آگاهند كه اين كارها چه سختي‌هايي دارد و چه تشكيلاتي را نيازمند است. دفتر شعر جوان با تلاش و همكاري تنها دو، سه نفر از همكاران، اين امور را پيش مي‌برد و خدا را شكر تا به حال هم به بهترين شكل اين كارها انجام شده است.
برنامه ديگر «كنگره شعر جوان» است. هر سال پس از پايان دوره آموزش دفتر، اعضاي شهرستاني از سراسر كشور به تهران مي‌آيند و علاوه بر دو روز شعرخواني در خانه هنرمندان، برنامه‌ها و جلسات ديگري هم براي آنها درنظر گرفته مي‌شود و در اين مدت، با استادان و كارشناسان دفتر ديدار و گفت‌وگو دارند.
در مورد عضوگيري شاعران جوان لازم است به برنامه جديد دفتر اشاره كنم و آن اينكه ما از سال گذشته علاوه بر انتخاب اعضاي جديد، عده‌اي را به عنوان اعضاي ذخيره و به اسم گروه همراهان دفتر برمي‌گزينيم، با اين گروه كه از اعضاي اصلي متفاوتند و به تمرين و تجربه بيشتري نيازمندند، كارشناسان ديگري كار مي‌كنند. شعرهاي‌شان نقد و بررسي مي‌شود و هدف از اين كار اين است كه اين شاعران هم بتوانند خود را به سطح اعضاي اصلي دفتر برسانند و در دوره‌هاي بعد جزو اعضاي اصلي دفتر شوند.
از برنامه‌هاي تازه دفتر در دوره جديد، يكي هم جلسه شعر شاعران كودك و نوجوان است كه همزمان با فعاليت مجدد دفتر در سال 1394 شكل گرفت و آغاز به كار كرد و همچنان هر هفته شنبه‌ها اين جلسه برگزار مي‌شود.
اين جلسه با حضور آقاي مصطفي رحماندوست و ديگر شاعران كودك و نوجوان برگزار مي‌شود.
همچنين از مدتي پيش روزهاي يكشنبه دفتر شعر جوان سلسله نشست‌هايي برگزار مي‌كند با عنوان «شرح اوراق عتيق». در اين جلسات آقاي رضا موسوي‌طبري، به بازخواني شعرها و متون ادبي گذشته مي‌پردازد. حضور در اين نشست براي همه علاقه‌مندان آزاد است.
علاوه بر اينها، تقريبا هر ماه از يك شخصيت مطرح ادبي، هنري و فرهنگي، دعوت مي‌شود كه براي مخاطبان درباره ادبيات و موضوعات پيرامون آن و مسائل مرتبط صحبت كند. اين برنامه به نام «از هر دري سخني» با برنامه‌ريزي و مديريت خانم فاطمه سالاروند برگزار مي‌شود.
جلسه ديگر دفتر شعر جوان، جلسه «گويندگي ادبي» است كه اين برنامه تا به حال با حضور استاداني چون ساعد باقري، عبدالجبار كاكايي، محمدرضا محمدي‌نيكو، اسماعيل اميني، كيانوش خانمحمدي، رشيد كاكاوند و مصطفي جلالي‌پور برگزار شده است.
چه چشم‌اندازي را براي استمرار اين جايزه پيش‌بيني مي‌كنيد؟
همه تلاش ما اين است تا زماني كه اين مسووليت برعهده ماست، اين برنامه را آن‌طور كه شايسته نام قيصر و بايسته شعر است، برگزار كنيم، همان‌طور كه با وجود همه مشكلات به‌خصوص مشكلات مالي، اين دو سال به شايستگي آن را برگزار كرده‌ايم.
همه تلاش همكاران و بزرگواراني هم كه در اين جايزه نقش داشته‌اند، به‌خصوص آقاي ساعد باقري عزيز و مجموعه داوران گرامي اين بوده است كه اين جايزه با كمترين درصد خطا برگزار شود و طبيعي است كه در اين نوع كارها هيچ‌كس نمي‌تواند ادعا كند كه كارش تمام و كمال بي‌نقص بوده است. اميدواريم هر سال اين برنامه بهتر و دقيق‌تر برگزار شود و زمينه‌هاي بالندگي شاعران جوان در همه ابعاد بيشتر فراهم شود.
اسامي 21 مجموعه راه‌يافته به مرحله نهايي داوري دومين دوره كتاب سال شعر جوان جايزه قيصر امين‌پور (تا پايان مهلت تمديد/ پايان مهرماه 97)
آشفتگي/ حسين دهلوي/ نزديك‌تر/ كلاسيك، اعداد/ بابك زماني / فصل پنجم/ سپيد، آل/ اميد روزبه/ نيماژ/ ترانه، مرز ما عشق است/ سيدمحمد‌مهدي شفيعي/ شهرستان ادب/ كلاسيك، مردي كه از ذهن پنجره رفت/ حميدرضا عبدالله‌زاده/ فصل پنجم/ سپيد، سوءطن/ مهران شفيعي/ بوتيمار/ سپيد، نام من فراموشي‌ست/ بهنام كياني/ مايا/ كلاسيك، وزارت عشق/ ميلاد شهبازي/ شاني/ كلاسيك، دستباف/ رضا خسروي/ نزديك‌تر/ كلاسيك، بانو شما كه گريه نمي‌كرديد/ اهورا فروزان/ شاني/ كلاسيك، بي‌نظمي/ آرمين يوسفي/ چشمه/ سپيد، بگذريم/ محمد قلي‌نسب/ فصل پنجم/ سپيد، قرار بود بماني/ ليلا مهذب/ فصل پنجم/ كلاسيك، تماشايي/ ميلاد عرفان‌پور/ شهرستان ادب/ كلاسيك، نيمايي و...، شكوفه‌هاي هميشه/ حامد رمضانيان/ نزديك‌تر/ كلاسيك، نامه‌هايي از كازابلانكا/ شهريار بزرگمهر/ آنيما/ سپيد، ميراث/ سعيد صاحب علم/ نزديك‌تر/ كلاسيك، رهابند/ حميد چشم‌آور/ نزديك‌تر/ كلاسيك، سررسيد/ حسين طاهري/ نيماژ 20 كلكسيونر/ مهسا رهنما/ شاني/ سپيد، اتاق بي‌خواب/ بهزاد رحيمي/ فصل پنجم/ سپيد