شكست نشست استانبول
سعيد عابدپور
بعد از گذشت دو هفته از برگزاري نشست چهارجانبه تركيه، روسيه، آلمان و فرانسه؛ نشانه‌هاي شكست اين نشست در منطقه ظاهر شده است. اردوغان در اقدامي نامتعارف بي آنكه از ايران، يكي از مهم‌ترين محورهاي تامين صلح در سوريه براي اين نشست دعوت كند، ترجيح داد بدون حضور ايران، شانس خود را براي همگرايي دوباره با غرب بيازمايد. توجيه مقام‌هاي تركيه براي چنين سياستي اين بود كه ايران را در جريان مذاكرات قرار خواهند داد. ظاهرا هدف نشست استانبول، تعيين توافقاتي براي قانون اساسي آينده سوريه بود. به نظر مي‌رسيد تركيه به دنبال جداكردن آلمان و فرانسه از امريكا در جريان حل مساله سوريه باشند. ولي تنها بعد از گذشت سه روز از برگزاري نشست، آلمان مبلغ نزديك به 50 ميليون يورو را براي تروريست‌هاي ادلب فرستاد. مبلغ 17 ميليون يوروي ديگر نيز از بودجه اتحاديه اروپا براي ادلب فرستاده شد. سياست دو كشور آلمان و فرانسه در سوريه بخشي از سياست غرب است. ارسال كمك‌هاي مالي آلمان و فرانسه متعاقب اظهارات غيرشفاف خانم آنگلا مركل و امانوئل ماكرون در اين نشست بود. آنها اعلام كرده بودند كه به مردم سوريه براي غلبه بر مشكلات و نتايج جنگ كمك خواهند كرد و توافق‌هاي سياسي سازنده وضعيت آينده حكومت و قانون اساسي سوريه را مشخص خواهد كرد.
كمك آلمان به ادلب، نگراني‌هاي روسيه و خود تركيه را افزايش داد. هر دو كشور به اضافه ايران، مايل به كمك خارجي به ادلب نيستند. هدف از محاصره ادلب و توافق بين مسكو و استانبول اين است تا منابع مالي تروريست‌ها را قطع كرده و در يك روند كوتاه‌مدت، تروريست‌ها خلع سلاح و اين بخش تحت حاكميت دوباره سوريه بيايد. شايد اردوغان با نظر حمايت از منطقه ادلب در نظر دارد آنها را به عنوان اهرمي جهت فشار بر حكومت سوريه استفاده تا در مورد كردهاي اين كشور به امتيازاتي دست پيدا كند. تركيه درباره مهار منطقه ادلب، تصورات واهي دارد و بيش از اينكه در محور مسكو - تهران به حل نهايي منطقه ادلب بپردازد، اميد به كمك غرب در حل مشكل تروريست‌ها در ادلب دارد. توافق ماه سپتامبر گذشته بين تركيه و روسيه درباره منطقه ادلب، توافقي كوتاه‌مدت براي خلع سلاح تروريست‌ها و حل مساله از راه ديپلماسي است؛ چيزي كه جواد ظريف آن را ديپلماسي متعهد ناميد. در اين منطقه بيش از صد هزار تروريست از القاعده، داعش و گروه‌هاي ديگر قرار دارند. ترك‌ها اميدوار هستند غيرنظامي‌ها در ادلب باقي بمانند و تروريست‌ها با ترك سلاح منطقه را ترك كنند. در مقابل روس‌ها معتقدند تروريست‌هايي كه هنوز در جنگ با حكومت سوريه هستند، بايد از بين بروند. ولي مخاطرات حملات نظامي روس‌ها به ادلب و يا جنگ زميني عليه تروريست‌ها چنان بزرگ است كه پيش‌بيني مي‌شود در چنين حمله‌اي بيش از 60 درصد از 350 هزار نفر مردم غيرنظامي ساكن منطقه ادلب كشته شوند. در بستر توافق اردوغان و پوتين اين تصور مي‌رود كه گروه‌هاي تروريستي منطقه ادلب سلاح‌هاي خود را زمين بگذارند. ولي همچنان كه ايران و روسيه پيش‌بيني كرده‌اند، اين گروه‌ها و از جمله داعش از فرصت به وجود آمده براي تقويت و بازسازي خود استفاده مي‌كنند. كمك‌هاي آلمان و فرانسه هم به اين منطقه در راستاي تقويت اين نيروها به كار خواهد رفت. اگر آلمان و فرانسه از طريق ارسال كمك‌هاي انسان‌دوستانه به منطقه ادلب استفاده مي‌كردند و يا در روند خلع سلاح گروه‌ها نقشي ايفا مي‌كردند، به نفع روند صلح بود. ولي به نظر مي‌رسد غرب و در راس آن امريكا؛ صلح و برقراري حاكميت كامل دولت سوريه را در اين منطقه و شرق فرات مخالف منافع خود مي‌بيند. براي سياست خارجي اردوغان در سوريه بهتر آن است تا در محور تهران- مسكو و استانبول اقدام كند، چرا كه برقراري حاكميت كامل سوريه بر سرزمين‌هايش، به نفع ثبات و تامين صلح در منطقه وسيع‌تر خاورميانه است.