بازنده جنگ تجاري كيست؟
رضا مسرور
تحليلگر اقتصادي
سازمان تجارت جهاني (WTO) سازماني بين‌المللي است كه قوانين جهاني تجارت را تنظيم مي‌كند. اين سازمان به منظور دستيابي به توسعه پايدار و بهره‌برداري بهينه از منابع جهاني، ارتقاي سطح زندگي و افزايش سهم كشورهاي در حال توسعه و كمتر توسعه يافته از رشد تجارت بين‌المللي، در سال ۱۹۹۵ ميلادي تشكيل شد و از سال ۲۰۰۰ ميلادي رشد و توسعه يافته است.
روند بررسي‌هاي آماري صادرات و واردات كشورها نسبت به سال ۲۰۰۰ كه سال‌هاي ابتدايي شكل‌گيري اين سازمان بوده است نشان مي‌دهد كه رشد صادرات كشور امريكا نسبت به كشورهاي ديگري چون چين، به‌شدت تنزل يافته است؛ به عبارتي ديگر، بازنده اصلي در معادلات تجاري، پس از شكل‌گيري سازمان تجارت جهاني، كشور امريكا بوده است. بر اين اساس، تغيير سياست امريكا در قبال پروتكل بين‌المللي و سازمان تجارت جهاني را مي‌توان عامل اساسي وقوع جنگ تجاري دانست.
اينك سوال مهم اين است كه بازنده جنگ تجاري كيست؟
در پاسخ به اين پرسش مي‌توان مساله را از جهاتي بررسي كرد: «پل كروگمن» نوبليست برجسته، جنگ تجاري را مقدمه فروپاشي نظام اقتصاد بين‌المللي و تجارت آزاد ظرف ۱۰ سال آينده مي‌داند. او معتقد است كه چنين شرايطي سبب خواهد شد جهان در مقايسه با امروز، ۲ تا ۳ درصد فقيرتر شود و همه طرف‌هاي درگير در اين جنگ، درصد قابل توجهي از منابع خود را هدر دهند و در پايان مناقشه همه طرف‌هاي درگير شرايط مطلوبي به دست نخواهند آورد و اين جنگ تجاري در نهايت هيچ برنده‌اي نخواهد داشت.
اما از سوي ديگري نيز مي‌توان به اين جنگ تجاري نگاه كرد و آن اين است كه هرچند منافع امريكا در موضوعي جهاني چون تجارت، به اندازه برخي از كشورهاي نوظهور چون چين حاصل نشده است و امريكا شروع‌كننده اين جنگ تجاري براي تغيير بازي است؛ اما ايزوله شدن امريكا در تجارت جهاني باعث خواهد شد كه ضررهاي بيشتري نسبت به ساير كشورهاي درگير متحمل شود. گواه اين مدعا اين است كه امريكا روي كالاهاي اروپا و چين تعرفه بسته است و متقابلا اروپايي‌ها و چين نيز اقدامي مشابه كرده‌اند. اما چين و اروپا تعرفه‌هاي خود روي كالاهاي همديگر را افزايش نداده‌اند؛ به عبارت ديگر اين موضوع موجب مي‌شود كه توليدكنندگان و مصرف‌كنندگان اروپايي و چيني، گزينه‌هاي مختلف ديگري نسبت به كالاهاي امريكايي داشته باشند؛ در حالي كه مصرف‌كنندگان و توليدكنندگان امريكايي فاقد اين اختيار و انعطاف مي‌باشند.
چنين است كه جنگ تجاري سبب تحميل هزينه‌هاي زيادي بر امريكا مي‌شود. از اين رو بسياري از كشورهاي درگير بازنده جنگ تجاري خواهند بود و پايان جنگ تجاري برنده‌اي نخواهد داشت.