محمود بهمني رييس كل بانك مركزي در دولت محمود احمدي‌نژاد و عضو فعلي كميسيون اقتصادي مجلس در گفت‌وگو با خبرگزاري مهر گفت: «اروپايي‌ها وابستگي تجاري شديدي به امريكا دارند؛ به گونه‌اي كه سال گذشته بيش از ۱۲۶۰ ميليارد دلار رابطه تجاري با امريكا داشتند و دور از باور است كه آن را رها كنند و ۲۰ ميليارد دلار رابطه اقتصادي با ما را در نظر گيرند!»
اين نگاه، رويكرد بيشتر منتقدين و مخالفان برجام است؛ همان‌هايي كه پيش از اجراي برجام نشست‌هاي «ما دلواپسيم» برگزار كردند و بعد از اجراي برجام هم براي شكستش روزشماري كردند و حالا با خروج امريكا و اروپايي شدن برجام مي‌گويند: اقتصاد امريكا در برابر اقتصاد ايران!
مخالفين برجام معتقدند به دليل حجم مبادلات اقتصادي اروپا با امريكا در مقايسه با مبادلات اروپا با ايران، برجام شانسي براي بقا ندارد. جالب است كه اين نگاه و خط رسانه‌اي كه نااميدي و نگراني جامعه را در پي دارد، در رسانه‌ها و برنامه‌هاي تلويزيوني يك جريان داخلي و رسانه‌هاي بيگانه مانند BBC فارسي و... به صورت هماهنگ دنبال مي‌شود و خروجي‌هاي‌شان، پر است از مصاحبه با تحليلگراني كه اين رويكرد را دنبال مي‌كنند.
برجام سياسي؛ برجام اقتصادي
واقعيت اين است اروپا كه روابط اقتصادي ديرينه‌اي با ايران دارد، از ظرفيت و توان اقتصادي كشورمان آگاه بود و رويكرد اقتصادي منطقا اولويت اول و اصلي آنها براي مذاكره در پرونده هسته‌اي نبود. اروپا به دنبال سياست چندجانبه‌گرايي و ايفاي نقش در حل مسائل مهم جهاني بود و مي‌توان گفت «برجام تنها دستاورد سياسي مهم اتحاديه اروپا» در مديريت پرونده‌هاي بين‌المللي بعد از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي است.
سيدحسين موسويان تحليلگر ارشد سياست خارجي مي‌گويد: «برجام مهم‌ترين دستاورد اتحاديه اروپا در حل يك بحران سياسي- امنيتي بين‌المللي است. اروپا نگران باز شدن مجدد پرونده بحران هسته ايران و احتمال جنگي جديد در خاورميانه است كه آثار شوم آن گريبانگير اروپا شود. براي اروپا اول ابعاد سياسي-امنيتي برجام اولويت دارد، بعد مسائل اقتصادي.»
عليرضا اكبري تحليلگر مسائل راهبردي و معاون پيشين وزارت دفاع در دوره اصلاحات نيز تاكيد دارد: «اهميت برجام براي اتحاديه اروپا، اصولا امنيتي و استراتژيك است. عامل اقتصاد، مي‌تواند حداكثر آخرين و در پايين‌ترين رده اهميت براي اروپا محسوب شود، زيرا اروپا در حال عبور از يك وضعيت خطير تاريخي است. مسائل اقتصادي، براي اتحاديه بسيار مهم است، اما، اين تمام واقعيت نيست.»
اكبري معتقد است: «آمار مبادلات اروپا و امريكا به هر ناظر آگاهي مي‌گويد كه مساله برجام و ايران، براي اروپا، حتما مساله اقتصادي نيست. آنچه براي اتحاديه اروپايي از اهميت بيشتري برخوردار است، مساله «ثبات و پايداري» است. همچنين سه جريان پرشدت امنيتي نيز بر حساسيت شرايط استراتژيك اتحاديه افزوده است. يكي، شكاف بين آتلانتيكي ناشي از يك‌جانبه‌گرايي و سياست خارجي تهاجمي امريكا، دوم، تمايلات توسعه‌طلبانه تدريجي روسيه هم در حوزه اوراسيا و هم در خاورميانه و سوم، مساله احتمال جنگ گسترده‌تر در خاورميانه كه اين مساله، نقش ايران را براي اتحاديه در بستر امنيت بين‌المللي به‌شدت پررنگ و پراهميت مي‌كند.»
دستاورد فني برجام
قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت پس از ۱۲ سال گفت‌وگو با قدرت‌هاي جهاني درباره فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران، 29 تيرماه ۱۳۹۴ با 15 راي موافق اعضاي صادر شد و بر اساس آن هر 6 قطعنامه تحريمي قبلي كه در رابطه با موضوع هسته‌اي عليه كشورمان صادر شده بود، پايان يافت.
در گام بعدي در راستاي اجراي برجام، سه‌شنبه 24 آذر 1394 شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، در جلسه‌اي فوق‌العاده به قطعنامه پيشنهادي گروه 1+5، درباره بسته شدن پرونده «ابعاد نظامي احتمالي» برنامه هسته‌اي ايران (PMD) به اتفاق آرا راي داد و تمام دستور كارهاي مربوط به مسائل گذشته پرونده هسته‌اي كشورمان كه بر مبناي آن ادعاها، تحريم‌هاي شوراي امنيت شكل گرفته بود، بسته شد. در اين قطعنامه براي اولين بار با لحني مثبت در مورد همكاري ايران به منظور حل و فصل موضوعات هسته‌اي صحبت شده است و هيچ نكته يا عبارت منفي در آن وجود ندارد.
بسته شدن PMD يكي از مهم‌ترين دستاوردهاي برجامي ايران است. ترامپ رييس‌جمهور امريكا كه پيش و پس از آغاز رياست‌جمهوري‌اش همواره بر ضرر ايالات متحده بودن برجام تاكيد داشت و به دنبال خارج شدن از آن بود؛ به دليل مختومه شدن PMD نتوانست پرونده هسته‌اي ايران را مجددا باز كند. اما در روزهايي كه فضاي سياسي كشور متاثر از آغاز تحريم‌هاي امريكا، خروج يكجانبه كاخ سفيد از برجام و نوسانات نرخ دلار است، گروه‌هايي نمي‌خواهند به اين دستاورد مهم فني برجام اشاره كنند.
تحليل تك بعدي و انحراف افكار عمومي
تحليل تك‌بعدي مسائل همواره يكي از چالش‌هاي اصلي در مواجهه با آنها است و برجام نيز از آن بي‌گزند نمانده. همان طور كه بارها توسط مقامات ايراني و جهاني تاكيد شده، برجام سندي است با رويكردهاي فني، سياسي، راهبردي - امنيتي و اقتصادي و تقليل آن به يك وجه از اساس اشتباه و مغرضانه است. بيان كاريكاتوريزه، برجام گمراهي و انحراف افكار عمومي را در پي دارد و روشن است به سود چه گروه‌هايي است.
روزنامه‌نگار