تجربيات جهاني طرح زوج و فرد چه دستاوردهايي داشته است؟

طرح تردد نوبتي (زوج و فرد) در شهر سائوپائولو در سال 1995 با نام Rodizio اجرا شد. مزاياي اين طرح در ابتدا چشمگير بود به نحوي كه سبب كاهش روزانه 530 تن مونواكسيد كربن شد و سرعت اتوبوس‌ها از 16 به 20 كيلومتر بر ساعت افزايش يافت. همچنين سفر با وسايل حمل‌ونقل عمومي به ميزان 3 درصد افزايش يافت. با دايمي شدن طرح تردد نوبتي در شهر سائوپائولو ساعات محدوديت تردد دو برابر شد. سرانه مالكيت خودروي شخصي افزايش و به پيروي از آن سهم استفاده از حمل و نقل همگاني نيز كاهش يافت. در نتيجه كاهش تاثير اين طرح در شهر سائوپائولو در حال حاضر اين طرح اجرا نمي‌شود و به جاي آن طرح قيمت‌گذاري ازدحام در حال اجرا است. طرح تردد نوبتي در بوگوتا بر اساس آخرين رقم پلاك به صورت روزانه اعمال مي‌شود. در اين شهر براي تردد نوبتي، پلاك‌ها به صورت سالانه فهرست و اعلام مي‌شوند. با اجراي اين طرح در سال 2001، سرعت سفرها دو برابر شد و آلودگي هوا 10 درصد كاهش يافت. مصرف بنزين كم شد و آمار تصادفات 28 درصد پايين آمد. با توجه به اينكه ساعات اجراي اين طرح در شهر بوگوتا كوتاه است (دو ساعت صبح و دو ساعت عصر) اجراي دايمي آن موثر بوده است. در حال حاضر در اين شهر، محدوديت تردد بر اساس پلاك خودروها، در مواقع اضطراري اجرا مي‌شود. در شهر مكزيكوسيتي محدوديت تردد بر اساس زوج و فرد بودن رقم آخر پلاك خودروها در سال 1992 با نام روز بدون خودرو اجرايي شد. اين طرح در ابتدا سبب كاهش بار ترافيكي معابر و افزايش سفر با استفاده از حمل و نقل همگاني شد. اما با دايمي شدن طرح، سرانه مالكيت خودروها، به ويژه خودروهاي قديمي و ارزان افزايش يافت. آمار مخدوش كردن پلاك‌ها به‌شدت افزايش يافت و در نهايت از سطح تأثيرگذاري طرح كاسته شد. در حال حاضر طرح تردد نوبتي در شهر مكزيكوسيتي منتفي و طرح قيمت‌گذاري ازدحام جايگزين شده است. طرح تردد نوبتي در شهر سانتياگو با اعمال محدوديت بر اساس آخرين رقم پلاك خودروها، سال 1986 اجرايي شد. اين طرح سبب كاهش 48 درصدي ميزان ازدحام و ترافيك شد. استفاده از حمل و نقل همگاني افزايش يافت و بر تعداد خودروهاي پاك افزوده شد. با دايمي شدن طرح، خريد وسايل نقليه با مبدل‌هاي كاتاليزور افزايش يافت و استفاده از كاميون‌ها در ساعات اوج ترافيك ممنوع شد. در سال‌هاي اخير بنا به ناكارآمدي اين طرح در شهر سانتياگو، طرح تردد نوبتي حذف و طرح جمع‌آوري عوارض الكترونيكي جايگزين آن شده است. شهرهاي مورد اشاره، از لحاظ ساختار شهري و وضعيت كلان اجتماعي شباهت زيادي به تهران دارند. شهر تهران نيز در حال حاضر از ناكارآمدي طرح تردد نوبتي در رنج است. دير يا زود مديريت شهري بايد درصدد تغيير اين طرح در شهر تهران باشد. كارشناس حوزه شهري