گروه اجتماعي| ماجرا از انتشار يك عكس و خبر بارش سه متر برف آغاز شد. خبري كه فقط مشرق و خبرآنلاين آن را منتشر كردند و در آن خبر تاكيد كردند كه در گردنه «ژالانه» 3 متر برف باريده است. اما هيچ يك از خبرگزاري‌هاي ديگر از جمله ايرنا، ايسنا و ايلنا به بارش سه متر برف اشاره نكردند. البته در 17آذر امسال كه در همين گردنه واقع در منطقه هورامان و راه ارتباطي بين سروآباد و مريوان به پاوه 90سانتيمتر برف باريد و خيلي دور از ذهن نيست كه چنين بارشي در آن نقطه صورت گرفته باشد. با اين حال هنوز سازمان هواشناسي كشور اين ميزان بارش را تاييد نكرده است. پرسش اين بود كه آيا ممكن است، تغييرات اقليمي موجب تغيير ناگهاني در نحوه و كيفيت بارش‌ها شده باشد و بعد از مدت‌ها برف سنگيني آمده باشد؟ نكته‌اي كه نيازمند بررسي اطلاعات 3 دهه بارش است و نمي‌توان صرف يك‌سري بارش آن را به تغييرات اقليمي نسبت داد. سيل اخير در خوزستان و بارش سنگين برف در كردستان البته به تعطيلي مدارس و برخي نهادها منجر شد اما هنوز سازمان هواشناسي بارش 3متر برف را تاييد نكرده است. در عين حال كه رودهاي كرخه و كارون اصولا رودهاي وحشي هستند و گرچه ظاهري آرام دارند اما به ناگاه دوره‌هاي پرآبي و سيلابي زيادي داشته است. با اين حال كردستان روزهاي پربارشي را پشت سر گذاشته و مدارس نيز در پي بارش برف تعطيل شدند.
نفس آسوده بكشيد
تهران اين روزها بهتر نفس مي‌كشد و با بارش‌هاي پي در پي هواي سالم‌تري داشته است. سالم‌تر نسبت به سال قبل شايد. اما اين نكته در عين حال كه جاي خوشحالي دارد جاي تامل هم دارد؛ نشانه‌اي است از گرم‌تر شدن آب و هوا و تغييرات اقليم، زيرا بايد شاهد بارش برف در تهران مي‌بوديم اما بيشتر شاهد باران هستيم و اين مي‌تواند نگران‌كننده باشد.
بر اساس نقشه‌هاي سازمان هواشناسي كشور از مدتي قبل‌تر افزايش ۲ درجه‌اي ميانگين دما در دي و بهمن پيش‌بيني شده بود. انتظار اين بود ميانگين دماي كشور از آذر تا بهمن حدود يك درجه بيش از نرمال باشد. تغييرات دماي كشور در مقياس ماهانه به گونه‌اي است كه ميانگين دما در ماه آذر حدود نيم درجه بيش از نرمال بوده اما افزايش آن در دي و بهمن بين 2 تا 3 درجه خواهد شد.
در همين حال حسين شهبازي، مدير واحد مدل‌سازي و پيش‌بيني شركت كنترل كيفيت هواي تهران با اشاره به اينكه هواي پايتخت در حال حاضر در شرايط پاك قرار دارد، گفت: انتظار مي‌رود، كيفيت هواي مطلوب در تهران تا نيمه بهمن نيز تداوم داشته باشد. شهبازي در اين باره به ايسنا گفت: پيش‌بيني‌هاي انجام شده در شركت كنترل كيفيت هوا نشان‌دهنده برقراري شرايط جوي نسبتا ناپايدار است. براي برخي ساعات اين روز افزايش ابر، بارش پراكنده باران و وزش باد موثر به بزرگي ۳ تا ۵ متر بر ثانيه با جهت غالب غربي - شمال‌غربي انتظار مي‌رود كه در پراكندگي آلاينده‌ها تاثيرگذار است.
وضعيت هواي سالم در پي ادامه بارش‌ها در دوشنبه و سه‌شنبه خواهد بود. براساس گزارش ايلنا سازمان هواشناسي اعلام كرد با ورود سامانه بارشي به كشور بارش باران و برف و در بعضي ساعات وزش باد شديد در استان‌هاي واقع در نوار غربي پيش‌بيني مي‌شود. با تشديد سامانه بارشي گستره بارش‌ها دامنه‌هاي زاگرس و دامنه‌هاي جنوبي البرز را نيز فرا خواهد گرفت. روز سه‌شنبه فعاليت اين سامانه به سواحل درياي خزر، شمال شرق و شرق كشور توسعه مي‌يابد. در روز چهارشنبه عمده فعاليت اين سامانه محدود به شمال شرق و شرق كشور و سواحل شرقي درياي خزر خواهد بود.
براي سه‌شنبه بارش برف و باران گاهي وزش باد شديد در استان‌هاي گلستان، مازندران، گيلان، خراسان شمالي، شمال خراسان رضوي، تهران، قم، مركزي، لرستان، چهارمحال و بختياري، كهگيلويه و بويراحمد و شرق خوزستان پيش‌بيني مي‌شود.
تعطيلي برخي مدارس كردستان
گرچه هنوز از تاييد بارش 3متر برف خبري نيست ولي برخي مدارس استان كردستان در نوبت بعدازظهر 1۴ بهمن ماه ۹۷ تعطيل شد. روابط عمومي آموزش و پرورش استان كردستان به دليل ادامه بارش برف، لغزندگي معابر و برودت هوا و بر اساس تصميم فرمانداران، تمامي مدارس سطح شهر و روستاهاي شهرستان‌هاي قروه و دهگلان و كليه مدارس روستايي ديواندره و مدارس شهر زرينه از توابع اين شهرستان نوبت بعدازظهر تعطيل است. مراكز پيش‌دبستاني و مدارس دوره ابتدايي سطح شهر و روستاهاي شهرستان قروه و منطقه سريش‌آباد و كليه مدارس روستايي شهرستان ديواندره نيز ديروز در نوبت صبح تعطيل بود.
مريوان در صدر بارش‌ها
در همين بهمن شهرستان مريوان توانست ركورد دومين شهر پر بارش كشور را به خود اختصاص دهد. هشتم بهمن مريوان دومين شهر پربارش بود. بهرام چاره‌خواه، رييس اداره پيش‌بيني هواشناسي كردستان در اين باره گفته بود: با ورود امواج ناپايدار به منطقه، بارش‌ها در مناطق مختلف اين استان آغاز شد و در اين مدت بيشتر نقاط استان شاهد بارش باران بود ولي مريوان با 71 ميليمتر دومين شهر پربارش كشور بود، البته بيشترين ميزان بارش كشور با 119 ميليمتر در شهر پاوه ثبت شده بود.
چاره‌خواه همچنين اضافه كرد: همچنين در اين مدت پس از مريوان، سروآباد با 40 ميليمتر، بانه با 34 ميليمتر و كامياران با 27 ميليمتر در رتبه‌هاي بعدي پر بارش‌هاي استان كردستان قرار دارند.
رييس اداره پيش‌بيني هواشناسي كردستان همچنين توضيح داد: سردترين دماي هواي استان در اين مدت ايستگاه هزاركانيان ديواندره و بابارشاني بانه هر يك با 2 درجه سانتيگراد زير صفر و گرم‌ترين دماي هوا نيز با 16 درجه سانتيگراد بالاي صفر مربوط به سروآباد بوده است. در سال زراعي 97 - 96 نيز تراز بارندگي در همه ايستگاه‌هاي استان كردستان به نسبت سال گذشته كاملا مثبت بود و به صورت ميانگين 555 ميليمتر بارندگي داشت.
كاهش ارتفاع يخچال‌هاي طبيعي
در همين حال پايش وضعيت يخچال‌هاي طبيعي كشور نشانگر آن است كه سالانه ۲۳ سانتيمتر از ضخامت يخچال‌هاي منطقه علم كوه كاسته مي‌شود و اين ميزان كاهش هر ساله بيشتر هم مي‌شود. بر اساس گزارش خبرگزاري مهر موسسه تحقيقات آب در گزارشي اعلام كرد؛ ضخامت يخچال‌هاي علم كوه، شامل سه يخچال علم چال، پاتخت و تخت سليمان، در فاصله سال‌هاي ۱۳۹۰ الي ۱۳۹۷ به‌طور ميانگين در حدود 1.6 متر كاهش يافته است.
پايش پيوسته وضعيت و تغييرات يخچال‌هاي طبيعي كشور در راستاي طرح محافظت از يخچال‌هاي طبيعي كشور در دستور كار اين موسسه قرار دارد. در اين راستا، پروژه‌اي تحت عنوان «مطالعه روند تغييرات ارتفاعي و حجمي يخچال‌هاي منطقه علم كوه در فاصله سال‌هاي ۱۳۹۰ الي ۱۳۹۷ با استفاده از عكسبرداري هوايي» در سال ۱۳۹۷ تعريف شد كه بر اساس آن ارزيابي و مطالعه روند تغييرات ارتفاعي و حجمي يخچال‌هاي علم كوه با استفاده از عكسبرداري هوايي سه بعدي از منطقه با استفاده از پهپاد در دستور كار قرار گرفت. ابتدا با استفاده از پهپاد از يخچال مذكور عكسبرداري هوايي بسيار دقيقي صورت گرفت (با قدرت تفكيك مكاني ۵ سانتيمتر) و سپس با استفاده از نقاط كنترل زميني مناسب، مدل رقومي ارتفاعي (نقشه توپوگرافي) دقيق اين منطقه استخراج شد. پس از استخراج نقشه توپوگرافي دقيق و اطمينان از ميزان دقت آن، مقادير ارتفاعي به دست آمده با نقشه توپوگرافي سال ۱۳۹۰ كه قبلا توسط موسسه به وسيله ليزراسكنينگ هوايي (LiDAR) تهيه شده بود، مقايسه و تغييرات ارتفاعي و حجمي اين يخچال اندازه‌گيري شد.
بر اساس نتايج به دست آمده، ارتفاع يخچال‌هاي منطقه علم كوه از ۲۱- تا ۱+ متر در فاصله سال‌هاي ۱۳۹۰ الي ۱۳۹۷ تغيير يافته است. بيشترين تغييرات اتفاق افتاده در داخل سيرك يخچال علم چال مشاهده مي‌شود كه تقريبا تمامي بخش‌هاي آن كاهش قابل توجه ارتفاعي را تجربه كرده‌اند. اما در كنار سيرك علم چال، حداكثر كاهش ارتفاع در زبانه انتهايي يخچال (تحت عنوان منطقه ليزونك) مشاهده مي‌شود. اين منطقه كه به عنوان منطقه خروجي و تخليه يخچال نيز شناخته مي‌شود (و همواره حجم زيادي از واريزه‌ها و يخ‌هاي يخچالي از آن به سمت پايين دست سرازير مي‌شود)، منطقه‌اي است كه سيلاب عظيم تيرماه سال ۱۳۹۰ از همين نقطه نشات يافت. اين سيلاب كه در رودخانه سردآبرود به وجود آمد، بخش‌هاي زيادي از كلاردشت و رودبارك را تحت تاثير خود قرار داد.
در مجموع بر اساس نتايج به دست آمده از تحليل عكس‌هاي هوايي به دست آمده از طريق پهپاد و همچنين تصاوير ماهواره‌اي، ضخامت يخچال‌هاي علم كوه (شامل سه يخچال علم چال، پاتخت و تخت‌سليمان) در فاصله سال‌هاي ۱۳۹۰ الي ۱۳۹۷ به‌طور ميانگين در حدود ۱.۶ متر كاهش يافته است. اين بدان معني است كه نرخ كاهش ضخامت اين يخچال‌ها (با فرض ثابت در نظر گرفتن نرخ كاهش ضخامت در ساليان مختلف) در حدود ۲۳ سانتيمتر در سال است كه روزبه‌روز به مقدار آن نيز افزوده مي‌شود. به عبارت ديگر در فاصله سال‌هاي ۱۳۹۰ الي ۱۳۹۷ در حدود ۶.۲ ميليون مترمكعب از حجم يخ يخچال‌هاي اين منطقه كاسته شده است. با توجه به اينكه چگالي يخ‌هاي بوري مناطق يخچالي تقريبا برابر با يك در نظر گرفته مي‌شود، لذا مي‌توان نتيجه گرفت كه اين يخچال‌ها در حدود ۶.۲ ميليون مترمكعب آب مازاد بر بيلان سالانه خود (كه در شرايط دمايي و بارشي نرمال برابر با صفر است) در قالب ذوب به مناطق پايين دست خود رها كرده‌اند. اين موضوع مي‌تواند يكي از دلايل پرآب بودن رودخانه‌هاي نشات يافته از يخچال‌هاي اين منطقه در ساليان اخير باشد.