شهر شب و معبري كه مي‌تواند اميدبخش اقتصاد شهر باشد
مهرشاد فتاحي | چندي قبل شوراي شهر تهران لايحه‌اي در كليات ساماندهي دستفروشان تصويب كرد. در عين حال كه از مدتي قبل بحث زيست شبانه در تهران مطرح شده بود. نكته بسيار مهمي كه مي‌تواند در مبحث ساماندهي از آن كمك گرفته شود بحث روز و شب و معبر است. در بسياري از معابر ما كه فضايي تجاري بر آن قرار دارد روزها نمي‌توان خيلي كارها كرد زيرا جريان عادي زندگي حركت دارد و با توجه به نوع كار و مفاهيمي چون سرقفلي و نظاير آن بديهي است كه آن فعال اقتصادي و تجاري نسبت به بر خيابان نيز حساسيت دارد و نمي‌توان به سادگي هر فعاليتي را در آنجا سامان داد. از سوي ديگر از آنجايي كه فعاليت اقتصادي به تردد و گذر بيشتر منجر مي‌شود و گذر بيشتر به جذب دستفروش بيشتر، نمي‌توان با حركتي سلبي صرفا به ممنوع كردن و برخورد كردن پرداخت. اما اگر در اين ميان به زيست شبانه بها داده شود مي‌توان از همان معبر روز در شب با حداقل تنش استفاده بهنيه و سامان داده شده از آن مسير كرد. تقريبا كلانشهري در جهان نمي‌بينيم كه شهر شب نداشته باشد. ناصر فكوهي، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه تهران درباره زيست شبانه تهران مي‌گويد: «يكي از تصورات غلطي كه در مورد تهران وجود دارد اين است كه تهران شهر شب ندارد؛ اما اين تصور غلط است. ما شهر شب در تهران داريم اما كنترل نشده است، وحشي است، به دليل مشروعيت ندادن و مديريت غيرمعقول آن كيفيت خوبي ندارد و حتي خطرناك است؛ اما اگر شهر شب آزاد و به رسميت شناخته شده را جايگزين شهر شب ممنوعه كنيم، مي‌توانيم امنيت و كيفيت را در شهر شب داشته باشيم. ما با طرد كردن و غيرمشروع دانستن شهر شب آن را به فضايي جرم‌زا تبديل كرده‌ايم. چون به هر حال ما نمي‌توانيم اصل زندگي شبانه را تعطيل كنيم.» با اين توصيف ما مي‌توانيم چند دستاورد از راه‌اندازي شهر شب در تهران داشته باشيم. نخستين كاركرد آن ساماندهي دستفروشان و بسياري افرادي كه شغل رسمي ندارند و اين كار هم با كمترين تنش انجام خواهد شد. كاركرد ديگر زيست شبانه ايجاد اشتغال و چرخه مالي قابل نظارت است و از همه مهم‌تر اينكه اين كار به اقتصاد شهر و اقتصاد مردم كمك مي‌كند. چه بسا بسياري از مردم كه نمي‌خواهند گرفتار ترافيك روز شوند و مي‌توانند در شب به گذرهاي تعريف شده مراجعه كنند. بديهي است در چنين حالتي هر شغلي هم به كار زيست شبانه نمي‌آيد و بايد در بسياري موارد بازتعريف صورت گيرد.