دانشنامه معاصر قرآن
دانشنامه معاصر قرآن كريم، كتابي است كه ابعاد معنوي، اخلاقي، متافيزيكي، اعتقادي، اجتماعي، هنري، سياسي و اقتصادي تعاليم كلام‌الله مجيد با زباني روان با تكيه بر مهم‌ترين منابع تفسيري بيان شده است.اين دانشنامه داراي ۷۱۹ مدخل، يك ميليون كلمه و هزار و 216 صفحه قطع رحلي است. بيشتر مقالات مداخل بين 500 تا 2 هزار كلمه است و كوششي علمي جهت معرفي فرهنگ معاصر قرآن كريم به انسان معاصر است تا با تكيه به منبعي معتبر و علمي فهم اين كتاب آسماني حتي‌الامكان تسهيل شود. فلسفه وجودي اين دانشنامه اين است كه مخاطب را از مراجعه به منابع مختلف بينياز مي‌كند و با زباني ساده به اختصار، مستند و دقيق به پرسشهاي مخاطب پاسخ گفته است و در حد بضاعت خود او را در جريان اساسيترين مطالب مرتبط با مدخل و نكات اساسي پژوهش‌هاي متفكران در اين زمينه قرار مي‌دهد.پيام‌هاي اصلي همه 114 سوره قرآن و اكثر تفاسير مهم شيعه و سني، عرفاني، فلسفي، روايي و ادبي از قرن دوم تا امروز، اعلام قرآن، احكام قرآن، آيه‌هاي نامدار، علوم قرآني، كلمات كليدي (مانند توحيد، عدل، صراط مستقيم، اخلاق، ذكر، نيكي، تعاون، تساهل، حياط طيبه) و اسماالحسني معرفي شده است.اكثر نويسندگان اين دانشنامه از محققان حوزه معارف قرآن و علوم مضاف قرآني هستند. برخي از اين محققان در حوزه علميه قم و دانشگاه‌هاي ايران و برخي در دانشگاه‌هاي بريتانيا تحصيل كرده‌اند. از ويژگي‌هاي اين تحقيق نسبت به تحقيقات مشابه در غرب و ايران آن است كه اين دانشنامه به روش كوييك رفرنس با رويكرد تاريخي و با توجه به نيازهاي فكري انسان معاصر، تقريب مذاهب اسلامي و دوره جهاني شدن با ارجاع به متون معتبر كلاسيك و معاصر تدوين شده است.به گفته سيدسلمان صفوي سرپرست علمي دانشنامه معاصر قرآن كريم، رويكرد تاريخي، ترتيب الفبايي مداخل، توجه به نيازهاي فكري، طرح مباحث جديد مثل حقوق بشر، رويكرد تقريب مذاهب، رويكرد حِكمي، ارجاع به متون كلاسيك و معاصر، نثر سليس و روان، چاپ با چهار رنگ، نگاه عصري به مسائل و شايد مهم‌تر از همه، برجسته كردن تاثير قرآن در اشعار فارسي از فردوسي تا موسوي گرمارودي است. اكثر مداخل اين دانشنامه توسط مسلمانان نوشته شده كه از مهم‌ترين تفاوت‌هاي اين دانشنامه با لاينن و ليمن است. از جمله مهم‌ترين مدخل‌هاي اين دانشنامه مدخل مربوط به تفاسير و مفسران بزرگ از سويي و مدخل ترجمه‌هاي فارسي قرآن كريم از سوي ديگر است. رسم‌الخط فارسي نيز از ديگر ويژگي‌هاي اين اثر است. ساختار مقالات دانشنامه عبارت از عنوان مدخل، شناسه، طريقه، بدنه اصلي و مستندسازي است و از مطالب تشيع و تسنن در آن استفاده شده است. طي نشستي كه به مناسبت انتشار اين دانشنامه برگزار شده بود، سيدسلمان صفوي با اشاره به بخش‌هاي مقالات مختلف دانشنامه معاصر قرآن كريم گفت: كل مقالات دو بخش دارد؛ درون‌متني و برون‌متني. درون‌متني مواردي است كه در خود قرآن ذكر شده مانند: الله، محمد، نام سوره‌ها و... و همچنين حجاب، جهاد و... و همچنين برهان محبت، جبر و اختيار و... مداخل بيروني مشتمل بر مداخلي است كه درباره قرآن است نظير تفاسير قرآن كه همگي آن توسط آيت‌الله محمدعلي كوشا تهيه شده است.فهرست تفصيلي اين مجموعه باعث راحت‌تر شدن كار پژوهشگران و محققان با اين دانشنامه شده است.البته اين دانشنامه با همه نقاط قوتي كه دارد از نواقصي نيز برخوردار است كه مهم‌ترين آن فقدان فهرست اعلام است. لازم است اين دانشنامه بزرگ با چنان اهميتي در چاپ‌هاي بعدي از اين امكان كه مي‌تواند براي پژوهشگران و محققان كارايي بسيار بالايي داشته باشد، برخوردار شود. حجت‌الاسلام حسن فتحي ناظر و مديريت اجرايي اين دانشنامه را بر عهده داشته است. آيت‌الله محمدعلي كوشا، دكترمحمود سرمدي، حجت‌الاسلام رضا محققيان، دكتر احمد عزتي و حجت‌الاسلام حسنعلي نوري‌ها نيز مشاوران علمي اين مجموعه بوده‌اند. ويراستاران اين مجموعه نيز عبارتند از؛ سيدرضا باقريان موحد، حسن فتحي، رضا محققيان، حسنعلي نوري‌ها.ناشر اين دانشنامه در ايران انتشارات سلمان آزاده و در بريتانيا انتشارات آكادمي مطالعات ايراني لندن است.
قرآن به‌روايت الجابري
«رهيافتي به قرآن كريم» از روش‌های نوین تحقیق علمی در حوزه علوم انسانی به ویژه علم تاریخ بهره گرفته است. این امر کتاب او را حتی در طرح مباحث مرسوم و متداول علوم قرآن از کتاب‌های دیگر متمایز کرده است.او در این کتاب میان دو رویكرد به قرآن یعنی قرآن به عنوان یک کل یکپارچه و قرآن به عنوان مجموعه‌ای از گروه‌های آیات که در طول زمان و همپای تحولات و حوادث نازل شده‌اند، جمع کرده و با به کارگیری این روش در مباحثی نظیر نام قرآن، وحی، امی بودن پیامبر و نقش قصص به نتایج تأمل‌برانگیزی دست یافته است.«رهيافتي به قرآن كريم» نوشته عابدالجابري با ترجمه محسن آرمين توسط نشر ني منتشر شده است. از جمله مهم‌ترين مباحث مطرح شده در اين كتاب مي‌توان به رخداد وحي و اثبات نبوت، ترتيب مصحف و ترتيب نزول، قصص در قرآن مكي و ... اشاره كرد.