بخش اقتصادي معامله قرن رونمايي شد
هزينه از جيب ديگران
ميثم سليماني
پس از گذشت بيش از دوسال بحث، تبادل نظر و مشورت‌هاي متعدد، جرد كوشنر داماد و مشاور دونالد ترامپ رييس‌جمهور ايالات متحده و جيسون گرينبلات نماينده ويژه رييس‌جمهور در بحث صلح خاورميانه بخشي از معامله قرني را كه از ابتداي رياست‌جمهوري دونالد ترامپ مطرح مي‌شد را ارايه دادند. پيشنهادي كه به نظر مي‌رسد تاجرمسلكانه باشد تا راه‌حلي سياسي براي پايان دادن به بحراني سياسي؛ به نظر مي‌رسد آنها قصد دارند صلح خاورميانه بيش از اينكه با توافق به دست آورند با پول آن را كسب كنند. طبق اعلام جرد كوشنر در چارچوب معامله قرن ارايه شده بناست در ماه آينده بحرين ميزبان يك كارگروه اقتصادي باشد كه طي آن برنامه‌ها در راستاي سرمايه‌گذاري اقتصادي در سرزمين‌هاي فلسطيني ارايه شود. به گزارش نيويورك‌تايمز ايده اصلي اين است، تعهدات مالي از سوي كشورهاي ثروتمند خليج‌فارس و حاميان مالي در اروپا و آسيا را تضمين كنند تا فضاي تساهل و تسامح از سوي فلسطيني‌ها و كشورهاي درگير براي رسيدن به يك توافق صلح سياسي با اسراييل را ايجاد كنند. كاخ سفيد نشان داده است كه به دنبال ده‌ها ميليارد دلار در نشست بحرين است. ديپلمات‌ها و افراد آشنا با اين موضوع، بناست در مجموع 68 ميليارد دلار براي فلسطين، مصر، اردن و لبنان جمع‌آوري كنند. اين كشورها به‌طور مستقيم با مساله فلسطين درگير هستند. كاخ سفيد در بيانيه‌اي مدعي شد: اين كارگروه يك فرصت انگيزشي براي هم‌‌انديشي ميان دولت‌ها، جوامع مدني، رهبران كسب و كار و ايده‌پردازان است تا از اين توافق صلح حمايت كنند. اما بسياري نگران آن هستند كه اين كنفرانس به سرنوشتي مانند ساير كنفرانس‌هايي كه در خصوص فلسطين برگزار شده، منجر شود. اما به نظر مي‌رسد امريكايي‌ها معتقدند تلاش‌هاي قبلي به اين دليل شكست خورده كه هيچ توافقي روي ميز نبوده است. اما مشخص نيست كه نشست بحرين چگونه مي‌خواهد موفق باشد، زيرا اكنون فلسطيني‌ها با اسراييل هيچ‌گونه مذاكره و ارتباطي ندارند و حتي ارتباطات امريكا نيز با تشكيلات خودگردان فلسطيني قطع شده و بعيد به نظر مي‌رسد كه حتي در كنفرانس بحرين شركت كنند. آرون ديويد ميلر يك مذاكره‌كننده سابق در خاورميانه كه زيرنظر روساي جمهور دموكرات و جمهوريخواه فعاليت كرده، معتقد است اين طرح لازم است، اما كافي نيست، چرا كه عملا امريكا مي‌خواهد صلح را با توسعه اقتصادي در خاورميانه خريداري كند. ميلر به ضرب‌المثلي اشاره مي‌كند كه اين طرح به مانند ارابه‌اي است كه اسب ندارد. در حال حاضر به نظر مي‌رسد ترامپ و جرد كوشنر تصميم گرفته‌اند، پيش از آنكه برنامه صلح خود را ارايه دهند ابتدا نمايشي از بخش اقتصادي آن را نشان دهند تا نزد فلسطيني‌ها نيز اين توافق انگيزه ايجاد كند. پس از آن بناست طرفين به ابعاد سياسي صلح بپردازند. هرچند به‌طور رسمي اين موضوع اعلام نشده و ابعاد سياسي آن روشن نيست، اما نشانه‌ها حاكي از آن است كه اين طرح شامل يك دولت مستقل فلسطيني نمي‌شود. اين در حالي است كه دولت‌هاي پيشين امريكا طي ربع قرن گذشته همواره روي طرح دو دولت تاكيد داشته‌اند. اما به نظر مي‌رسد، ترامپ و كوشنر به دليل اينكه در بحث كسب و كار املاك به شدت مهارت دارند، قصد دارند به همان شيوه معامله قرن را اجرايي كنند و اميدوارند با پول ديگران به اهداف خود دست پيدا كنند. بخش عمده وجوهي كه بناست براي اين برنامه هزينه شود، بناست از سوي كشورهاي ديگر و نه ايالات متحده تامين شود. در واقع دولت ترامپ طي دوسال گذشته سعي كرده تمام كمك‌هاي ايالات متحده به فلسطيني‌ها در كرانه باختري و غزه را متوقف كند. از همين‌رو به مرور تك‌تك تعهدات امريكا در پرداخت پول به فلسطينيان را متوقف كرد. البته مقام‌هاي دولتي امريكا مدعي هستند كه اين اقدامات به آن معنا نيست كه ايالات متحده تمايلي براي سرمايه‌گذاري در فلسطين ندارد اما اين اقدام مي‌تواند به شرط تحقق صلح با اسراييل باشد. به نوشته نيويورك‌تايمز، چالش‌هايي كه از ابتدا در اين طرح وجود دارد، اين است كه در اعلاميه‌اي كه از سوي كاخ سفيد ارايه شده هنوز مشخص نيست چه كساني بناست در كنفرانس بحرين حضور پيدا كنند و آيا اصلا مقام‌هاي فلسطيني و اسراييلي به اين نشست دعوت خواهند شد؟ از سوي ديگر اين نشست به ميزباني بحريني برگزار مي‌شود كه اكنون با قطر كه اصلي‌ترين حامي مالي فلسطينيان محسوب مي‌شده روابط ديپلماتيك خود را قطع كرده است. بحرين به همراه عربستان سعودي، امارات و مصر پس از بحران به وجود آمده در خليج‌فارس روابط ديپلماتيك را با قطر قطع كرده اند و عملا اين كشور را در تحريم قرار داده‌اند و هنوز مشخص نيست كه آيا قطر در اين نشست شركت مي‌كند يا خير؟از سوي ديگر انتظار نمي‌رود كه دونالد ترامپ در نشست بحرين حضور داشته باشد، چراكه او بناست براي شركت در اجلاس گروه 20 به ژاپن سفر كند. گفته مي‌شود استيون منوچين وزير خزانه‌داري امريكا سرپرستي هيات اين كشور را برعهده دارد و بناست به جاي وزراي امور خارجه، وزراي دارايي و اقتصاد در اين نشست حضور داشته باشد و تمركز روي اقتصاد باشد. منوچين طي سخناني اعلام كرد كه در اين نشست بناست در خصوص مباحث مهمي از جمله چشم‌انداز اقتصادي فلسطين و تحقق پتانسيل‌هاي اين منطقه صحبت كند، اما منتقدان نسبت به نتيجه‌بخش بودن آن ترديد دارند. تامارا كافمن در مركز خاورميانه موسسه بروكينز مي‌گويد: اين مانند فروش يك آپارتمان در آسمانخراش است كه هنوز هيچ نقشه معماري براي آن وجود ندارد. كافمن مي‌افزايد: ريسك ارايه يك چشم‌انداز اقتصادي بدون اينكه چشم‌انداز سياسي وجود داشته باشد، بسيار خطرناك خواهد بود. اكنون حتي در فضاي داخلي نيز دو طرف شرايط مساعدي ندارند. نتانياهو در تلاش است يكي از افراطي‌ترين كابينه‌هاي رژيم اسراييل را تشكيل دهد و وعده داد حاكميت اسراييل را در كرانه باختري گسترش دهد و همين موضوع برقراري صلح را دشوار مي‌كند. محمود عباس رييس تشكيلات خودگردان فلسطيني نيز اعلام كرده است كه دونالد ترامپ يك ميانجيگر در رابطه ميان اسراييل و فلسطين نيست، چراكه او كاملا در طرف اسراييل قرار گرفته است. البته اين براي اولين‌بار نيست كه كوشنر و گرينبلات تلاش مي‌كنند تا يك كنفرانس براي توسعه اقتصادي در خاورميانه برگزار كنند. آنها سال گذشته يك نشست در مورد بازسازي غزه برگزار كردند اما مشخص شد بدون كاهش بحران سياسي و برقراري صلح نمي‌توان جذب سرمايه انجام داد. در حال حاضر نقاط مبهم زيادي در مورد طرح معامله قرن وجود دارد، چراكه نه مرزها و نه وضعيت بيت‌المقدس و حتي پناهندگان فلسطيني نيز مشخص نشده است. از طرفي ديگر به نظر مي‌رسد امريكايي‌ها قصد دارند، فلسطين تبديل به يك منطقه خودمختار شود و نه يك كشور.