علي شمخاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي ايران كه روز گذشته در دهمين اجلاس بين‌المللي نمايندگان عالي امور امنيتي كشورها در شهر اوفا حاضر شد، پيش از عزيمت به روسيه، در اظهارنظري با اشاره به اقدامات ضدجاسوسي جمهوري اسلامي در حوزه سايبر، از موفقيت بزرگ اخير ايران در راستاي ضربه زدن به يكي از پيچيده‌ترين شبكه‌هاي سايبري سازمان سيا (سازمان اطلاعات مركزي امريكا) و مشخصا كشف «شبكه گسترده عمليات سايبري تهاجمي عليه ايران» خبر داده و گفته بود كه به‌زودي مستندات اين عمليات ضدجاسوسيِ سايبري ازطريق وزارت اطلاعات منتشر مي‌شود. خبري كه حالا كمتر از 24ساعت پس از اظهارات شمخاني، درقالب توضيحات مديركل ضدجاسوسي وزارت اطلاعات و همچنين گزارش ويدئويي اين وزارتخانه منتشر شده و از آن، به عنوان «نخستين ضربه جهاني به شبكه جاسوسي امريكا در بستر سايبري»، با محوريت وزارت اطلاعات جمهوري اسلامي روي خط خبرگزاري‌ها رفته و با واكنش‌هايي نيز روبه‌رو شده است.
توضيحات واجا درباره عملياتي عليه CIA
هرچند كماكان بنابر آن‌چه به‌نقل از مديركل ضدجاسوسي وزارت اطلاعات درخصوص جزييات اين عملياتِ ضدجاسوسيِ سايبري منتشر شده، كليات پرونده رسانه‌اي شده است. چنان‌كه اين مقام ارشدِ اطلاعاتي و امنيتي جمهوري اسلامي در نخستين سطور توضيحات خود از ارايه «اطلاعات و جزييات تكميلي» در ارتباط با آن‌چه «جديدترين ضربه واردشده به شبكه جاسوسي امريكا در بستر سايبري» خوانده است، خبر داده و تاكيد كرده كه اين اطلاعات تكميلي در «آينده نزديك» منتشر خواهد شد. با اين همه اما چنان‌كه اشاره شد، آن‌چه روز گذشته در اين رابطه رسانه‌اي شد نيز باتوجه به حساسيت موضوعات و مسائل امنيتي و اطلاعاتي، به‌ويژه در ارتباط با مسائل جاسوسي و ضدجاسوسي، اطلاعاتي ناچيز و اندك نبود. به‌گفته اين مقام ارشد اطلاعاتي كه صرفاً به عنوان «مديركل ضدجاسوسي وزارت اطلاعات» معرفي شده، اين عمليات، مربوط به ماه‌هاي اخير بوده و جزييات آن بعد از طي روند قضايي اين جاسوسان با شرح عمليات وزارت اطلاعات در اين زمينه اعلام وبرخي از مستندات فعاليت‌هاي ماموران CIA درخارج از كشور و اطلاعات مربوط به اين جاسوسان منتشر خواهد شد. او 2 اولويت اصلي وزارت اطلاعات در ارتباط با شبكه‌هاي جاسوسي، كشف و ضربه زدن به آنها را اشراف به داخل و خارج كشور عنوان كرده و مي‌گويد: «شبكه جاسوسي امريكا متشكل از تعداد قابل‌توجهي از جاسوسان حرفه‌اي CIA است كه در حمله اخير وزارت اطلاعات جمهوري اسلامي و متحدان جهاني‌اش ضربه خورده است.» اين مسوول ارشد اطلاعاتي همچنين با تاكيد بر اينكه اعضاي اين شبكه جاسوسي از منابع ممتاز و برتر CIA هستند، اظهار كرد: «آنان به دليل نيت خائنانه، همكاري و اطلاعاتي كه به CIA داده‌اند، از منابع ممتاز اين سازمان جاسوسي محسوب مي‌شدند.» وي تاكيد كرد: «محور فعاليت‌هاي ضدجاسوسي وزارت اطلاعات جمهوري اسلامي محدود به داخل كشور نيست و از ابعاد جهاني آن به عنوان عمليات ضدجاسوسي بين‌المللي تعبير مي‌كنيم.»
همكاري اطلاعاتي ايران و متحدان
در اين ميان اما شايد يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي توضيحات اين مقام ارشد اطلاعاتي ايران، اشاراتي است كه در سخنان مديركل ضدجاسوسي وزارت اطلاعات به همكاري‌هاي اطلاعاتي جمهوري اسلامي با «متحدان جهاني» صورت گرفته و اين مقام ارشد اطلاعاتي ايران با تاكيد بر تبادل اطلاعات ميان واجا و سازمان‌هاي اطلاعاتي متحدان منطقه‌اي و بين‌المللي جمهوري اسلامي، چنين همكاري‌هايي را ارزشمند دانسته است. مديركل ضدجاسوسي وزارت اطلاعات گفته است: «در حال حاضر ما در نبردي اطلاعاتي با امريكا هستيم و در تبادل‌هاي اطلاعاتي خود از ظرفيت ساير سرويس‌هاي متحد با خودمان استفاده مي‌كنيم. به شكلي كه زماني كه ضربه‌اي اساسي به شبكه بين‌المللي جاسوسي امريكا وارد كرديم و علاوه بر پيشگيري از اقدامات اطلاعاتي امريكا براي ضربه زدن به خودمان، بخش قابل‌توجهي از اقدامات اطلاعاتي امريكا در سطح جهاني نيز مختل شد.» او با بيان اينكه «بيشترين فضايي كه امريكا از آن عليه كشورمان استفاده مي‌كند، فضاي سايبري است»، مي‌گويد: «امريكايي‌ها علاوه بر حملات سايبري از فضاي سايبر براي برقراري ارتباط با جاسوسان خود در سراسر جهان استفاده مي‌كنند.»
همزمان علي شمخاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي نيز كه چنان‌كه گفتيم روز گذشته براي شركت در اجلاس بين‌المللي نمايندگان عالي امور امنيتي كشورها در شهر اوفا به روسيه سفر كرده بود، در بخشي از اظهاراتش در جريان اين اجلاس به اهميت كار امنيتي و اطلاعاتي در فضاي سايبر و حوزه‌هاي غيرنظامي اشاره كرده و گفته است: «اگر تهديدات نظامي، تماميت ارضي كشورها را نشانه مي‌رود، تهديدات نوين امنيتي كه طيفي از ابزارهاي اطلاعاتي، عمليات رواني، سايبري، جنگ الكترونيك، ريزپرنده‌ها، تهديدات محيط‌زيستي را دربرمي‌گيرد، هويت و حاكميت ملي كشورها را هدف گرفته است.» دبير شوراي عالي امنيت ملي به همكاري‌هاي امنيتي و اطلاعاتي ايران و متحدان منطقه‌اي و بين‌المللي خود اشاره كرده و «ضمن استقبال از حركت خوبي كه دولت روسيه درپي اجلاس سال گذشته براي ايجاد يك درك مشترك از تهديدات سايبري و دستيابي به يك سازوكار همكاري مشترك در مقابله با اين تهديد پيگيري كرد»، اعلام كرده است: «اگر طيف وسيعي از كشورها تصميم مشترك بگيرند كه دربرابر باج‌خواهي و زورگويي غيرقانوني امريكا بايستند، مي‌توانيم امريكا را وادار به عقب‌نشيني و پذيرش رفتار معقول و مسوولانه در نظام بين‌الملل نماييم.»
همزمان در ايران، مديركل ضد جاسوسي وزارت اطلاعات نيز در ادامه توضيحاتش در ارتباط با عمليات اخير اين نهاد اطلاعاتي به اينكه «امريكايي‌ها با استفاده از سيستم‌هاي امن ارتباطي در فضاي سايبر، از اين بستر به سود خود استفاده مي‌كنند» اشاره كرده و از موفقيت وزارت اطلاعات جمهوري اسلامي در راستاي نفوذ در سيستم امن امريكايي‌ها براي جاسوسي در فضاي سايبر خبر داده است. اين مقام ارشد اطلاعاتي واجا مي‌گويد: «از آنجا كه آنان براي برقراري ارتباط امن با جاسوسان‌شان در دنيا از پوشش سايت‌ها استفاده مي‌كردند - به شكلي كه سايتي كه در ظاهر مربوط به حوزه بهداشت، سلامت و ورزش بود با پسوردي به سيستم امن ارتباطي آنان راه پيدا مي‌كرد- ما توانستيم جاسوس‌ها را ازطريق نفوذ به اين فضا شناسايي كنيم.» به‌گفته مديركل ضدجاسوسي وزارت اطلاعات، «شناسايي اين جاسوسان تنها محدود به ايران نبوده است. هرچند كه سايت‌هاي فارسي نيز در ميان اين قبيل سايت‌ها وجود داشت؛ بلكه موضوع شناسايي ما به حوزه جهاني نيز گسترده شده و سايت‌هايي در سطح جهاني شناسايي شده‌اند.» او با بيان اينكه «افرادي كه شناسايي شده‌اند ايرانياني بودند كه در داخل كشور به شكل خائنانه و با آگاهي براي CIA فعاليت مي‌كردند»، اظهار كرد: «با برخي از آنان برخورد قضايي انجام شده و با برخي ديگر به عنوان فرصت نگاه شده و از آنان براي نفوذ به شبكه جاسوسي امريكا بهره‌برداري شده است.» اين مقام ارشد اطلاعاتي همچنين با تاكيد بر اينكه «عمده موارد شناسايي‌شده افرادي بودند كه در دنيا با امريكا و سيستم جاسوسي‌اش ارتباط داشتند»، ادامه مي‌دهد: «ما در تبادل با سرويس‌هاي اطلاعاتي ديگر كشورها آنان را شناسايي كرديم و با ايشان برخورد شد كه در مواردي به اعدام نيز منجر شد.»
انهدام شبكه جاسوسان CIA در ايران
مديركل ضدجاسوسي وزارت اطلاعات همچنين در بخش ديگري از سخنانش با بيان اينكه «فعاليت ضدجاسوسي وزارت اطلاعات جمهوري اسلامي عليه شبكه جهاني جاسوسان امريكا به شكلي بود كه آنان وقتي متوجه اين ضربه شدند، در فراخواني جهاني افرادشان را از سراسر دنيا جمع‌آوري كردند»، اعلام كرد: «آنها كوشيدند تا اين افراد را از كشورهاي مختلفي كه در آنها براي امريكا جاسوسي مي‌كردند، خارج كنند و به اين طريق شبكه جاسوسي‌شان را در كل دنيا از دست دادند و اين شبكه منهدم شد.» وي تاكيد كرده است: «حوزه‌هاي دسترسي جاسوسان مرتبط با CIA صنعتي، نظامي، سايبري، اقتصادي و زيرساختي بوده است.»
روايتي از يك عمليات ضدجاسوسي
اين مقام ارشد اطلاعاتي با اشاره به اينكه «سال گذشته ياهونيوز گزارشي را در زمينه ضربه‌هاي اطلاعاتي ايران به CIA منتشر كرده است»، اعلام كرد: «در اين گزارش مطرح شده كه ضربه ايران ماجرايي را آغاز كرده كه CIA منابعش را در كل دنيا از دست بدهد. آنان در اين گزارش كه از ديدگاه CIA به موضوع پرداخته است، وضعيت خود را فاجعه‌بار خواندند، از آن به عنوان يك ازهم‌گسيختگي جهاني ياد كردند و كشته شدن منابع‌شان را از تبعات آن دانسته‌اند.» مديركل ضدجاسوسي وزارت اطلاعات همچنين گفته است: «آنان بطور كلي اين موضوع را سبب اختلالي جدي در شبكه جاسوسي خودشان توصيف كردند و با اعلام آن به عنوان يك شكست كه منجر به تعطيلي برنامه‌هاي‌شان شده است، در اظهارنظري صريح آن را يك فروپاشي كامل جهاني، يك افتضاح اطلاعاتي و بزرگ‌ترين شكست اطلاعاتي امريكا پس از يازدهم سپتامبر دانستند كه صدها ميليارد دلار هزينه و خسارت به آنان وارد كرده است.» اظهاراتي كه نشان از اهميت اين عمليات ضدجاسوسي وزارت اطلاعات جمهوري اسلامي دارد.
فارغ از اين توضيحات اما چنان‌كه اشاره شد، وزارت اطلاعات ويدئويي را نيز در اين رابطه منتشر كرده كه حاوي توضيحاتي تكميلي است. ويدئويي كه در عمل صرفا تركيبي است ساده از توضيحات يك گوينده روي تصاويري از صفحات وب و البته بخشي از تصاوير ضبط‌شده توسط دوربين‌هاي مخفي واجا. بنابر ماجرايي كه در اين ويدئو روايت شده، «در سال 2013، صدها افسر سازمان اطلاعاتي امريكا (CIA) براي مهار يك فاجعه اطلاعاتي در ابعاد جهاني به تكاپو افتادند.» فاجعه‌اي كه همان «لو رفتن سيستم ارتباطات پنهان مبتني بر اينترنت» بوده و «آژانس اطلاعاتي برون‌مرزي امريكا از آن براي تعامل با خبرچين‌هاي خود در سراسر جهان استفاده مي‌كرد.» بنابر اين گزارش، تيم‌هاي زيادي متشكل از كارشناسان سياسي، دست به كار شده‌اند تا وب‌سايت‌هايي كه به‌صورت مخفيانه براي انجام عمليات ارتباطي استفاده مي‌شد، از دسترس خارج، و پيكربندي مجددي براي آن طراحي كنند. در بخش ديگري از اين ويدئو تاكيد شده كه «اين شكست مفتضحانه اطلاعاتي و امنيتي براي مدت 5 سال از افكار عمومي پنهان مانده بود تا اينكه ياهونيوز در نوامبر سال گذشته، گزارشي را بر پايه مصاحبه با 11 تن از مقامات دولتي و امنيتي امريكايي كه مستقيما در جريان اين موضوع بودند، منتشر كرده و آنها به شكست «جدي و فاجعه‌آميز» در اين پرونده معترف شده‌اند.»
در بخشي از اين گزارش، با استناد به اظهارات يكي از 11 مقام دولتي و امنيتي، اعلام كرده كه اهميت اين اتفاق براي CIA تاحدي بوده كه پس از بروز آن، ديگر هيچ موضوعي براي اين سازمان اهميت نداشته است. اين گزارش همچنين به‌نقل از يكي ديگر از اين مقامات امنيتي امريكا كه تاكيد شده به‌دلايل امنيتي از ذكر نام او و ديگر منابع مورداستفاده خودداري شده، مي‌افزايد: «سيا نگران بود كه شبكه جاسوسي‌اش به‌طور كلي در حال فروپاشي باشد.» اين درحالي است كه بنابر اظهارات اروين مك‌كلو، يكي ديگر تحليلگران امنيت ملي امريكا، «اين موضوع يكي از فاجعه‌آميزترين شكست‌ها بعد از 11 سپتامبر بوده است.»
عمليات شكار؛ انهدام حلقه 30 نفره CIA
پس از انتشار گزارش ياهونيوز، سايت‌هاي معتبري همچون بيزينس‌اينسايدر، دِ هيل، تلگراف و آكسيوس نيز اقدام به انتشار اين خبر كرده‌اند. درپي اين شكست كه يكي از بزرگ‌ترين شكست‌هاي اطلاعاتي امريكا در دهه گذشته به حساب مي‌آيد، وزارت اطلاعات ايران شروع به بررسي و آناليز اطلاعات و ارتباطاتي نمود كه از اين طريق با تمركز بر حلقه مظنونين «عمليات شكار» را وارد فازي جديد و جدي‌تر كردند. در ادامه مامورين دوجانبه روش استفاده از اين وب‌سايت‌هاي جعلي براي ارتباط با CIA را براي ماموران وزارت اطلاعات ايران شرح دادند و در مه 2011 نيز ماموران اطلاعات ايران از موفقيت خود جهت شناسايي و دستگيري يك حلقه 30 نفره از جاسوسان CIA در ايران خبر دادند.
مقامات اطلاعاتي امريكا البته از توانمندي وزارت اطلاعات ايران مطلع بودند اما در عين حال، از اينكه ايران كل شبكه جاسوسي امريكا را با تكنيكي كه يكي از مقامات داخلي امريكا تاييد كرده، متلاشي كند، مات و مبهوت شده بودند. درواقع، ايرانيان از روش‌هاي اينترنتي براي شناسايي وب‌سايت‌هايي كه CIA براي ارتباط با عواملش از آن استفاده مي‌كرد، بهره برده بودند. ايراني‌ها با استفاده از امكاناتي كه در اختيار جست‌وجوگرها قرار داده بودند موفق شدند مشخصات مشترك اين وب‌سايت‌ها را استخراج كرده و به اين ترتيب ديگر وب‌سايت‌هايي كه عوامل CIA از آن استفاده مي‌كردند را شناسايي كنند. از اين‌جا به بعد ايران توانست افرادي كه به اين وب‌سايت‌ها مي‌رفتند را مورد رصد قرار داده و از اين طريق شبكه بزرگ CIA را شناسايي كنند.مقامات امريكايي در ادامه دريافتند كه دسترسي دقيق اطلاعاتي ايران به عوامل CIA درون مرزهاي خود، آنها را قادر مي‌سازد كه وب‌سايت‌هاي مشابه مورد استفاده عوامل CIA در ساير كشورها را نيز رصد كنند. چنان‌كه به تعبير يكي از مقامات ارشد امريكايي، «ما اين شبكه‌ها را كه براي درك واقعي از مقاصد حريف‌مان ضروري است، ايجاد كرديم كه البته باعث افتخار است اما زماني كه اين شبكه شروع به فروپاشي كرد، پرسشي جدي ايجاد شد كه آيا ما تا آن زمان مشغول ساخت «خانه‌اي پوشالي» بوديم؟!»
انهدام شبكه و اعدام جاسوسان CIA در امريكا
با شروع سال 2013 به نظر مي‌رسيد متخصصان سايبري ايران در وزارت اطلاعات شروع به رديابي عوامل CIA خارج از مرزهاي خود كردند. براي مثال ايران در يمن توانست سيستم اطلاعات مخفي CIA را بسوزاند. بنابر گفته يكي از مقامات سابق امريكايي ايران به‌دنبال از بين بردن اين سيستم در ديگر نقاط دنيا بود و آنها ديگر تنها به فكر محافظت از خود نبودند. تبعات اين شكست براي امريكا بسيار وسيع و شوك‌آور بود. چنان‌كه چندين جاسوس CIA اعدام شدند و شبكه اطلاعاتي اين سازمان در ايران نيز به‌طور كامل منهدم شد. با اين همه اما دامنه اين وقايع به ايران محدود نشد. مقامات امريكايي بر اين باور هستند كه وزارت اطلاعات ايران اسامي و مشخصات ماموران و جاسوسان CIA را در اختيار كشورهاي دوست قرار داده است. بنابر گزارش‌هاي اخير امريكا اين كشور همچنان از اين شكست اطلاعاتي كه چندين سال از آن مي‌گذرد، در رنج است و هنوز هم به راه‌حلي براي خروج از اين وضعيت دست نيافته‌اند و حل اين مشكل نيز نيازمند اختصاص منابع عظيم مالي براي تعريف راه‌حل است. اين درحالي است كه به‌گفته يك مقام ارشد امريكايي، «صحبت از ميلياردها دلار نيست، بلكه صحبت از صدها ميليارد دلار مطرح است.» همزمان گزارش‌هاي محرمانه حاكي از بروز اختلاف ميان مقامات ارشد CIA براي حل اين مشكل است. حال آنكه جينا هاسپل، مدير CIA در سپتامبر سال گذشته به اين «شكست تاريخي» اعتراف كرده و در سخنراني خود در دانشگاه لوييزويل در كنتاكي، دليل سكوت رسانه‌ها را اين‌چنين اعلام مي‌كند: «ماموران و جاسوس‌ها كشته شده‌اند اما جهت محافظت از كار و عوامل ديگر ما بر سر مشكلات ضدجاسوسي ديگر سرپوش گذاشته‌ايم.»